Rusiya ABŞ-Türkiyə gərginliyindən faydalanmağa çalışır - ŞƏRH

“Birmənalı olaraq ABŞ prezidentinin "soyqırımı" ifadəsini öz çıxışında istifadə etməsi neqativ bir məqamdır. Bununla yanaşı əgər bu söz istifadə ediləcəkdisə, o söz elə bu formada istifadə edilməli idi”.

Bunu “Ölkə.az”a açıqlamasında beynəlxalq idarəetmə üzrə tədqiqatçı Əhməd Əlili deyib. Co Baydenin “erməni soyqırımı" ifadəsini işlətməsindən danışan Ə.Əlili bildirib ki, ermənilər bunun onların xeyrinə olmadığını çox yaxşı başa düşür:

“Düşünürəm ki, həmin ifadənin bu formada istifadə edilməsi, ermənilərin marağına ən az cavab verən məqamdır. Sözügedən bəyanatda müasir Türkiyənin üzərinə hər hansı bir məsuliyyət qoyulmur. Osmanlı erasında baş vermiş hadisələr barəsində danışılır. Həmçinin daha sonra ABŞ-ın Ermənistandakı səfiri xüsusi bəyanat verərək bu çıxışın hər hansısa bir hüquqi yükünün olmadığını deyir. 

Əlbəttə ki, növbəti mərhələdə də bu istiqamətdə ermənilərin xeyrinə addım atıılmasının mümkün olmadığını deyir. Ona görə də fikir verdinizsə, yalnız ABŞ-da bir qisim erməni bunu qeyd etdi. Nə Ermənistanın özündə, nə də Rusiya erməniləri arasında bu məsələ geniş qeyd olunmadı. Ona görə də erməni diasporu  başa düşür ki, bu, onların istədiyi kimi verilmiş qərar deyil. Bu, erməni məsələsinin tamamailə ABŞ siyasətində sıradan çıxarılmasıdır. Bu zamana kimi əgər ABŞ-dakı erməni diasporu məsələ ilə bağlı bir qədər manipulyasiya edirdisə, Ankara Vaşinqton arasında münasibətlərə zərər gətirə biləcəkdisə, artıq bu elə bir nöqtəyə gəlib çatıb ki, bundan o tərəfə getmək mümkün deyil". 

Ə.Əlilinin fikrincə, Vaşinqton və Ankara arasında münasibətlər qısamüddətli gərginlikdən sonra daha sürətlə inkişaf edə bilər:

“Bu baxımdan düşünürəm ki, ABŞ prezidentinin Türkiyə prezidentinə etdiyi zəng və daha sonra Entoni Blinkenin Azərbaycan prezidentinə zəngi onu göstərirdi ki, məsələ ilə bağlı Vaşinqton administrasiyası çox yumşaldıcı addımlar atır. Çalışır ki, bu istiqamətdə olan zərər minimallaşsın, Bakı və Ankara ilə münasibətlər bundan sonra daha uğurlu çərçivədə qurulsun”.

Ekspert söyləyib ki, ABŞ-la Türkiyə arasında indiki şəraitdə  hərbi proqramların bərpası çox vacibdir:

“Türkiyənin ABŞ-ın bir çox hərbi proqramlarında iştirakının bərpası, xüsusilə də F-35 və digər oxşar proqramlarda iştirakının bərpası Türkiyə üçün praktiki, iqtisadi və taktiki-siyasi üstünlüyü qat-qat çox ola bilər. Nəinki indiki şəraitdə.

Vaxtilə Türkiyə və ABŞ-ın hərbi əməkdaşlığı sayəsində Türkiyənin hərbi sahələrdə bilik bazası o qədər böyümüşdü ki, onlar “Bayraktar” kimi pilotsuz uçuş aparatı yarada bildilər. Bu da Yaxın Şərq regionunda bütün vəziyyəti tamamilə dəyişdi. Bu cür əməkdaşlıq sayəsində Türkiyə elə addımlar ata bilər ki, həmin addımlar özü çox böyük geostrateji ambisiyanın icrası üçün imkan yarada bilər. 

Əlbəttə ki, iqtisadi proseslərlə bağlı da vacib işlər görmək lazımdır. Düşünürəm ki, ABŞ-Türkiyə iqtisadiyyatının qarşılıqlı intensiv əlaqələri olmadan bu mümkün deyil”. 

Ə.Əlilinin sözlərinə görə, Rusiya bu gərginlikdən faydalanmağa çalışacaq:

“Burada əsas məsələ ondan ibarətdir ki, bir çox hallarda Avropanın daxilində də Azərbaycanla, Türkiyə ilə bağlı neqativ fikir bildirənlər çox zaman Rusiyanın təsiri altında olan Avropa İttifaqı ölkəsi nümayəndələridir. Məsələn, bir müddət əvvəl Azərbaycanla da bağlı Avropa Şurasınıda sənəd qəbul olundu. Sənədə imza atan ölkələrə baxsaq görərik ki, orada daha çox Rusiyanın təsirində olan Balkan ölkləri və yaxud da Fransa və digər ölkələrdən Rusiyanın maliyyəsi ilə fəaliyyət göstərən maraq dairələri, biznesmenlərdir. Onlar bu sənədin altına öz imzalarını qoyurlar ki, Azərbaycan və Türkiyənin Avropa və ya ABŞ-la yaxınlaşmasında problem yaransın”.

Billurə Yunus