20-ci əsrin ən sirli nasisti Alfred Rode

“Ölkə.Az” bu gün Rode və Kəhrəba otaq haqqında məqaləni oxucuları ilə bölüşür.

Ötən əsrin 30-40-cı illərində Alfred Rode adı Almaniyada kifayət qədər məşhur idi. Alim Keniqsbergin Kral qəsrinin incəsənət kolleksiyasının alimi və mühafizəçisi idi. O, kəhrəbadan hazırlanan bir sıra unikal sənət əsərləri toplamışdı. Bu kolleksiyaya zinət əşyaları, rəsmlər, xaçlar və heykəllər daxil edilmişdi. Məhz Rode müharibə illərində Kəhrəba Otağın SSRİ ərazisindən çıxarılmasında təkid edib.

Sovet ordusu Keniqsberqə girəndə muzeyin bütün zalları və qəsr boş idi. Alfred Rode tərəfindən mühafizə edilən bütün eksponatlar yoxa çıxmışdı. Artıq 70 ildən çoxdur ki, ən böyük kəhrəba kolleksiyasının axtarışları dünya alimləri və tədqiqatçılarının maraq dairəsindədir.

Alfred Rode Keniqsberqin Kral qəsrində uzun illər xidmət göstərib. O, yantar kolleksiyasının mühafizəçisi kimi şöhrətlənib. Onun və kolleksiyanın yoxa çıxması isə Alfredin adını əbədiləşdirib.

Alman alimi və incəsənət xadimi Alfred Rode rəssamlar haqqında kitab yazıb və Kral muzeyinin eksponatlarını təsvir edib. O, eyni zamanda dünya incəsənət muzeyinin də banisidir.

Hitlerin planına əsasən işğal edilmiş ölkələrdə ələ keçirilmiş sənət nümunələri muzeyə eksponat kimi gətirilməli idi. Qiymətli əsərləri saxlamaq üçün əvvəlcə Krakov və Keniqsberq şəhərləri ayrıldı. Alferd Rode isə əsərlərin qəbulu, təsnifatlandırılması işinə rəhbərlik edib. Keniqsberq qəsrinin anbarlarında Rusiya, Belorus və Ukraynadan gətirilən qiymətli eksponatlar yerləşdirilir.

Rode Kəhrəba Otağın məhz onun muzeyinə gətirilməsi üçün bütün nüfuzundan istifadə edir. 1941-ci ilin dekabrında alim arzusuna çatır. Kral qəsrindəki salonlardan birinə Kəhrəba Otağı quraşdırırlar. Amma ayrılan otaq Peterburq sarayındakı otaqdan kiçik olduğu üçün otağı tam quraşdırmadılar. Bir hissəsini isə anbara göndərdilər. Kral qəsri bir neçə dəfə bombardmana məruz qalır. Bu bombaları İngiltərə qırıcıları atırdı. 1944-cü ildə qəsrdə böyük yanğın baş verir. Rode Kəhrəba Otağın bir hissəsinin yanğın nəticəsində xarab olduğunu komandanlığa bildirir. Qiymətli eksponatı təhlükə altına salmamaq üçün Kəhrəba Otaq təcili surətdə sökülür və qutulara yığılır. Qutular isə böyük qəsrin müxtəlif hissələrinə yerləşdirilir. Bir versiyaya görə, qutular “Anna” şaxtasına endirilib və şaxtanın girişini partladaraq bağlayıblar. Bu günə qədər də şaxtanın girişini tapmaq mümkün olmayıb.

Kəhrəbadan hazırlanan eksponatlarla bağlı mistik təsadüf və tapmacalar 1945-ci ilin aprel ayından başladı. Məlum oldu ki, bu qiymətli xəzinənin daşınması barədə sənədlər heç bir arxivdə yoxdur. Bununla belə, Alfred Rodenin çoxsaylı ezamiyyətləri barədə hesabatlar qalmışdı. Amma sənədlərin heç birində şəhərin təslim olması vəziyyətində qiymətli xəzinənin harada axtarılması və harada gizlədilməsi barədə məlumat yoxdur. Çox güman ki, sovet ordusunun şiddətli hücumu səbəbindən kolleksiyanı çıxarmaq mümkün olmayıb. Sovet ordusu şəhərə daxil olduqdan sonra Rode Keniqsberqi tərk edə bilmədi. Alim təcili surətdə ailəsini Almaniyaya göndərdi və özü şəhərdə qaldı. Güman ki, onu Keniqsberqdə nəsə saxlayırdı. Bəlkə Rode gizlədilən xəzinəyə nəzarət edirdi?

Heç kəs Rode ilə maraqlanmadı. Sovet ordusu şəhəri ələ keçirdikdən sonra Kral qəsrini yoxladı. Keniqsberqin almanlar tərəfindən təhvil verilməsinin ilk günlərində şəhər güclü qarətə məruz qaldı. Bu hadisə şahidlərinin məlumatına əsasən, Kral qəsrinin yoxlanılmasında muzey mütəxəssisləri yox, qənimət komandaları iştirak edirdilər. Bu dəstələr tapılan bütün qiymətli əşyaları-əşyalardan tutmuş sənət əsərinə qədər hər şeyi aparırdılar. Onlar üçün heç nəyin fərqi yox idi. Alferd Rode isə gizlədilmiş xəzinənin sirrini qorumağa davam edirdi. Vaxt keçirdi. Keniqsberq sarayından itən sənət əşyaları ilə əlaqəsi olan insanların müəmmalı ölümü başladı.

1945-ci ilin dekabr ayında “Smerş” istintaq bölməsinə daxil olan məlumata əsasən Rode cütlüyü yoxa çıxıb. Qonşu iddia edirdi ki, 3 nəfər şəxs Rodeni çox güman ki, xəstəxanaya aparıblar. Xəstəxanada isə ölüm haqqında arayış və çıxarış hazır idi. Çıxarışda “Luiza” qəbirsanlığında dəfn edildiyi göstərilirdi. Bir neçə saat ərzində onlarla alman hərbi əsiri Rodenin qəbrini dağıdırlar. Amma qəbir boş idi. Beləcə bu yol ilə kimsə Kral qəsrinin kolleksiyasının yerini bilən təhlükəli şahidi aradan götürür.

Keniqsberq faşistlərdən azad edildikdən bir neçə il sonra şəhərdə “Vervolf” təşkilatı fəaliyyət göstərib. Onun əsas tapşırıqlarından biri də Avropanın bir çox ölkəsində oğurlanmış dəyərli əşyaların çıxarılması əməliyyatını davam etdirmək idi. Bir versiyaya əsasən Rode “Vervolf”un döyüşçüləri tərəfindən qətlə yetirilib.  SS Oberşturmbanfüreri Qustav Georq Vist bu əməliyyata rəhbərlik edib. Məhz Qustava sovet ordusunun tutduğu ərazilərdən Kəhrəba Otağı çıxarmaq əmri verilmişdi. Uzun illər sonra bu zabitin Qərbi Almaniyada yaşayan oğlu tapıldı.

Onun sözlərinə əsasən Şərqi Prussiyadakı tapşırığı yerinə yetirdikdən dərhal sonra qəribə şəraitdə dünyasını dəyişdi. Şərqi Prussiyanın hakimi Erix və iqtisadçısı Koxun da müəmmalı ölümü Keniqsberqin yoxa çıxan sərvəti ilə bağlıdır. Onlar 1944-cü ilin sonlarında mülkün ərazisində yeraltı işlərin getdiyini bilirdilər. Güman edilir ki, bu qazıntılar zamanı xəzinəni orada gizlədiblər. Tikintidə iştirak edən hərbi əsirləri güllələdilər. Yeraltı anbara giriş nəticədə tapıldı. Məlum oldu ki, yeraltı yollar Keniqsberqin yeraltı yolları ilə əlaqəlidir.

Mütəxəssislərin sözlərinə əsasən Keniqsberqin altında böyük bir şəhər var. Burada hətta hitlerçilərin aviasiya zavodu var. Şəhərin yeraltı mağaralarından bir neçə dəfə suyu çəkmək istəsələr də, alınmayıb. Tədqiqatlar nəticəsində məlum olub ki, Keniqsberqin yeraltı yolları Baltik dənizi ilə əlaqəlidir. Bir neçə il əvvəl iki nəfər həvəskar-tədqiqatçı sahildə süni mağara tapıblar. Mağaraya giriş minalanıb. Tədqiqatçılar minanı təmizləyən mütəxəssis axtarıblar. Amma çox keçmədən oğlanların ikisi də həlak oldu. Onlardan biri beşinci mərtəbənin balkonundan aşağı düşdü. Digəri isə itkin düşdü.

Kəhrəba Otağın axtarışları ilə bağlı müəmmalı ölümlər zənciri davam edirdi. 1988-ci ilin noyabr ayında Kəhrəba Otağın yoxa çıxmasını araşdıran alman alim Georq Ştayn Kəhrəba Otağın izinə düşdüyü barədə dostuna məktub yazıb. Tezliklə alimin bıçaqlanmış meyiti Hamburq yaxınlığında, qədim qəsrin xarabalıqlarında tapılır. Kəhrəba Otağın sirri açılmamış qalır, amma alimin arxivi saxlanılıb. Bu arxivdə “Olqa” poliqonu və “Erix Koxun qiymətli əşyaları”nın adı keçir. Çox güman ki, bunların arasında Kəhrəba Otaq da var. Sənədlərdə bütün bu xəzinənin Şərqi Prussiyadan 1945-ci ilin yanvar ayında “Emden” hərbi gəmisi ilə çıxarıldığı barədə məlumat var.

Georq Ştayn xəzinənin izini Veymara qədər aparıb. Georq Ştaynda olan sənədlər isə şəhərin sovet ordusu tərəfindən ələ keçirilməsindən sonra İsveçrənin Qırmızı Xaç cəmiyyətinə məxsus yük maşınlarının Veymar –“Olqa” poliqonu arasında çoxsaylı səfərlərini təsdiq edir. Yük maşınlarının iri qutularla yükləndiyini görən şahidlər də var idi. Bu əməliyyatda təkcə “Vervolf”un əməkdaşları yox, eyni zamanda Qərb müttəfiqləri, həm də İsveçrə prezidentinin qardaşı Benua Muzi də iştirak edib. Əməliyyatdan sonra Benua Muzi naməlum şəraitdə dünyasını dəyişir.

Başqa bir müəmmalı məqam “Olqa” poliqonu ilə əlaqəlidir. 1945-ci ilin aprel ayında “Olqa” poliqonu Eyzenhauer tərəfindən yoxlanılır. Eyzenhauer hərbi əsir düşərgəsinə və orada yerləşən sənət əsəri anbarına baş çəkir. Həmən vaxt anbarda dəyərli əşyaların olub-olmadığı bilinmir. Amerikalılar “Olqa” poliqonunu tərk edəndə orada heç bir sənəd saxlamayıblar. Vaxtilə sovet hökuməti Amerika hölumətinə müraciət edərək poliqonu faşistlərdən təmizləyən diviziyanın sənədlərini açıqlamasını istəyir. Amma ABŞ hökuməti bu müraciətə cavab vermir.

İtən xəzinə və Kəhrəba Otağın sirri bu günə qədər də ciddi surətdə qorunur. Bu tapmacanı çözməyə yaxınlaşan insanlar isə qısa müddət ərzində qəribə və anlaşılmaz şəraitdə həlak olublar. Almanlar tərəfindən Avropa ölkələrindən çıxarın xəzinə və Kəhrəba Otağın axtarışlarında yaranan problemlər, çoxsaylı ölümlər mistik xarakter alıb.

Ortaya belə bir mənzərə çıxır ki, bu sirri ciddi şəkildə qoruyan hansısa güclü qüvvə var. Çünki bu xəzinənin dəyəri ölçülməzdir. Bəlkə də nə vaxtsa bu xəzinə xarici auksionlarda üzə çıxacaq...

Hikmət Həsənov
Ölkə.Az