40 il bundan öncə 20 noyabrda Kəbə evindəki qətliam...
Radikal İslam və “İslam terroru” anlayışı necə yarandı...
İyirminci əsrin ortalarından başlayaraq Səudiyyə Ərəbistanı zəngin neft ehtiyatları hesabına nəinki Yaxın Şərqdə, ümumiyyətlə dünyada sürətlə inkişaf etməyə və varlanmağa başladı. Bu da Səudiyyə Ərəbistanına dünya ölkələrinə öz diktəsini qəbul etdirməyə imkan verirdi. Hansısa hərəkət Səudiyyə krallığının xoşuna gəlməyəndə neft satışını dayandırmaqla hədələyirdi. 1973-cü ildə dünya belə bir təhlükə ilə üzləşdi və nəticədə böyük bir enerji böhranı yarandı. O zaman Qərb tez bir zamanda Səudiyyə Ərəbistanı ilə dil taparaq dünya bazarına neftin çıxarılmasına nail oldu. Bundan sonra dünya bazarında neftin qiymətinin getdikcə artması Səudiyyənin daha da varlanmasına gətirib çıxardı.
Ölkənin gəlirlərinin artmasına baxmayaraq, neft gəlirləri heç də ölkə əhalisinin hamısının həyatına elə də müsbət təsir etmədi. Belə demək mümkünsə neft gəlirləri hamı üçün əlçatan olmadı. Digər tərəfdən kral ailəsinin təmtəraqlı, eyş-işrət içərisindəki həyat tərzi insanlarda qıcıq yaratamağa başladı. Hansı ki, islam belə eyş-işrət həyat tərzini qadağan edir. Kral Feysəl ailəsinin belə həyat tərzi insanlarda getikcə ciddi narazılıq yaradırdı.
Nəticədə kral Feysəl öz ailə üzvləri tərəfindən güllələndi. Onun ölümündən sonra hakimiyyətə Feysəlin kiçik qardaşı Xalid gəldi. Onun daha yumşaq siyasəti əhali arasındakı narazıçılığı aradan qaldırmadı, əksinə narazıçılıq daha da artmağa başladı. Yaranmış durum dini radikalizmə təkan verdi.
Dini məktəblərdə təhsil alan tələbələr və dini fanatlar sözdən real işə keçmənin zəruriliyini irəli sürərək ciddi addımlar atılmasına tələb edirdilər. Bu aktiv dini tələbələr və fanatların çoxu Misirdəki “Müsəlman qardaşları” qruplaşmasının üzvləri idi. Onların çoxu Misirin o zamankı prezidenti Hamal Abdel Naserin təqiblərindən ölkəni tərk edərək Səudiyyə Ərəbistanına sığınmışdılar. Bu dini qruplaşmanının lideri 43 yaşlı Cuhayman əl-Utyab olub. Bu şəxs 1955-ci ildən 1973-cü ilədək Səudiyyə Ərəbistanın Milli Qvardiyasında xidmət edib. Xidmətdən sonra Mədinəyə gələrək İslam Universitetində təhsil almağa başlayıb. Bunun ardınca isə o Ər-Riyada yerləşib.
1978-ci ilin yazında Küveytdəki tipoqrafiyaların birində Cuheymanının “Yeddi çağırış” broşurası çapdan çıxdı. Burada Səudiyyə kral dinastiyası tənqid olunurdu. Bu qısa zaman ərzində bütün ölkə ərazisində sürətlə yayıldı və nəticədə Əl-Utaybın xeyli sayda tərəfdarları yarandı. Bu tərəfdarlar arasında Ər-Riyad Universitetinin tələbəsi Mühəmməd əl-Kəhtani də var idi. Əl-Kəhtani qeyri-adi gözəl, gənc olmaqla yanaşı, şerlər də yazırmış.
Özünü zamanın “Mehdi”si elan edən Əl-Kəhtani
Bir müddət sonra əl-Kəhtani özünü dövrün Mehdisi elan edir. Daha sonra əl-Utaybla əl-Kəhtani “Əl-Məscid əl-Həram” radikal dini qrup yaradırlar. Əl-Kəhtanı təşkilatın qarşısında duran hədəfləri açıqlayaraq deyir ki, məqsədləri İslamı inancsız dəstələrdən, xüsusən də kral ailəsindən, Allaha və onun dininə dönük çıxan, öz məqsədləri üçün çalışan din xadimləri, üləmalardan xilas olmaqdır və onlara qarşı mübarizə aparmaqdır.
Əl-Utayb və əl-Kəhtani insanları açıq formada Səudiyyə monarxiyasına qarşı qiyama səsləyirdilər. Bu şəxslər Səudiyyə krallarını İslam dəyərlərinə, prinsiplərinə xəyanətdə, həmçinin Qərb ölkələrinə satılmaqda ittiham edirdilər.
Məkkədə qiyam və ya Qiyamət günü
Hələ 1979-cu ilin ortalarında Səudiyyə Ərəbistanı hakimiyyətinə məlumatlar çatırdı ki, orduda gizli radikal dini təşkilatların özəklər yaradılır və onlar qaçaq yolla ölkəyə silahlar gətirirlər. Bununla paralel olaraq ölkədə ortodoksal islamın yaradılması ilə bağlı çağırış vərəqələri yayılırdı. Əksəriyyət kral ailəsindən bütün xaricilərin, dininə xəyanət edənlərin, onun yolundan dönənlərin ölkədən qovulmasını tələb edirdi.
Belə bir məqamda əl-Utayb və əl-Kəhtani Qiyamət gününün çatdığı və Qiyamət gününü Məkkədə Məscidül əl-Həramda elan etməyi qərara alırlar.
Bu niyyətlərini 1979-cu ilin noyabrın 20-də həyata keçirməyi planlaşdırırlar. Noyabrın 20-də səhər tezdən Məscidül əl-Həramda 50 mindən 100 minədək insan var idi. İnsanlar ora İslamda yeni təqvim ilinin Məhərrəm ayının başlanğıcı üçün toplaşmışdılar. Hansı ki, Məhərrəm ayında öldürmək, müharibə aparmaq, Məkkə ətrafında ov etmək haram sayılır. Kəbənin imamı Məhəmməd Abdallah əs-Subeyl mikrofonu əlinə alıb dua oxumağa başlamaq istəyərkən, ətrafdan atəş səsləri eşidilməyə başladı.
“Əl-Məscid əl-Həram” qruplaşmasının 500-dək terrorçu dəstəsi geyimlərinin altında gizlətdiyi silahlarla atəş açmağa başladılar.
Əl-Utayb imamın əlindən mikrofonu alaraq məramlarını açıqlamağa başladılar. Əl-Utayb kral ailəsinin İslama və dəyərlərə xəyanətdə, ikiüzlülükdə ittiham edirdi. Buradakı terroristlər orada iştirak edənlərin qarşısında əl-Kəhtaniyə bidət etdilər.
Polis hadisədən ancaq səhər saat 8 radələrində xəbər tutu bilib. Hadisə yerinə gələn polislər məscidə yaxınlaşmamış gülləbərana tuş gəlirlər. Qorxuya düşən insanlar ətrafa qaçışırlar. Gülləbaran nəticəsində 8 polis ölür, 36-sı isə yaralanır. Terrorçular qısa zamanda Kəbədə nəzarəti ələ keçirirlər, onlara müqavimət göstərmək istəyən mühafizəçiləri öldürürlər. Məscid minarələrinə snayperlər yerləşdirilir və oradan onlara yaxınlaşanlara atəş açırlar.
Kral ailəsinin təcili Məkkəyə toplaşması və uğursuz əməliyyatlar...
Hadisə ilə bağlı təcili olaraq müdafiə naziri şahzadə Sultan və daxili işlər naziri şahzadə Naif Məkkəyə uçurlar. Kral ailəsinin xaricdə olan üzvlərindən olan Milli Qvardiyanın komandanı və xüsusi xidmət orqanın rəhbəri şahzadə Turki təcili olaraq geri dönürlər. Kral ailəsi Məkkədə Kəbə evi yaxınlığındakı otellərin birində qərargahlarını qururlar. Onların ilk işi məscidə elektrik enerji verilişinin dayandırılması olur. Hücumdan ancaq bir neçə saat sonra Milli Qvardiyanın ilk dəstələri Məkkəyə daxil olmağa başlayır. Hansı ki, bu zaman Cuhayman əl-Həramdan səsgücləndirici vasitəsi ilə çıxış edirmiş.
Noyabrın 20-də axşam kral Xalid təcili olaraq fətva verilməsi üçün 30-dək dini alimi öz sarayına yığır.
Çaşqınlıq işində olan hakimiyyət
Hadisədə “İran izi”nin axtarışı
Səudiyyə hakimiyyəti Məkkədə hakimiyyət çevrilişində ilk olaraq İrandan şübhələnir. Çünki həmin ərəfədə də İranda tez-tez İslam inqilabı çağırışlar eşidilirdi. Guya İran İslam Respublikası İslam inqilabını digər ölkələrə də “ixrac” etmək üçün belə bir addıma əl atıb. Ona görə də polis Məkkə və digərşəhərlərdə həbslərə başlayır. Həbs olunanlar daha çox saqqalı insanlar olur. Hadisənin kimlər tərəfindən törədilməsinə Kəbə imamı Subeylin ortaya çıxmasından sonra aydınlıq gətirilir. Çünki onun əlindən mikrafonu əl-Utayb almışdı. Subeyl isə məsciddən gizlin yollarla qaçmağı bacarmışdı.
Hakimiyyət ilk anlarda hadisəni gizli saxlamağa cəhd edir. Televizor və radiolar adi rejimdə işləyir və guya ölkədə heç nə baş verməyib. Səudların bu planının noyabrın 21-də Vaşinqton pozur. ABŞ mediası noyabrın 21-də Məkkədə baş verən hadisələr barədə geniş yazılar yazır. Amerikan qəzetlərində guya Məkəni iranlı döyüşçülər tərəfindən tutulması barədə yazılar gedir. Nəticədə Səudiyyə hakimiyyətinə Kəbənin dinsiz insanlar tərəfindən tutulmasını etiraf etmək zorunda qalır. Hakimiyyət bununla da işini bitirmiş olur. Bundan sonra islam dünyasında Məkkədəki hadisələrdə “İran izi”, amerikalıların və sionistlərin müdaxiləsi kimi şaiyələrə yayılır. Ona görə də dünyanın bir sıra ölkələrində anti-Amerika nümayişləri keçirilir. Hətta ABŞ-ın Pakistan, Liviya, Hindistan, Banqladeş, Küveyt, Türkiyədəki səfriliklərinə hücumlar olur. Nəticədə bir neçə nəfər ölür.
Bu zaman Səudiyyə Ərəbistanı hadisələrdə ABŞ və İranın bu işdə əlinin olması ilə bağlı rəsmi bəyanatla çıxış edir.
Qiyamın qarşısının alınma cəhdləri
Kral ailəsinin qiyamın qarşısının alınması ilə bağlı hazırladıqları ilk planlar uğursuzluğa düçar olur. Çünki onların əlində orada nə qədər terrorçunun və məscdin planı olmur. Sadəcə hamı hadisədən faydalanıb qəhrəman olmaq istəyir.
Digər bir problem isə ondan ibarətdir ki, hərbçilər məscidə hücum etmək istəmir. Çünki hədislərə görə Kəbə evinə nəinki atəş açmaq, hətta silahla girmək günahdır. Şahzadə Sultan əsgərlərin üzərinə qışqırsa da nəticəsi olmur.
Nəhayət şahzadələr birgə plan hazırlamaq barədə qərara gəlirlər. Onlar noyabrın 22-də məscidə şimaldan atəş açmaq qərarına gəlirlər. Noyabrın 22-də artileriya əl-Həram məscidinə atəş açır. Bununla paralel olaraq 30 xüsusi təyinatlı şimal qapısından məscidə daxil olmaq istəyir. Lakin Kəbə evini ələ keçirən dəstə xüsusi təyinatlıların bu həmləsinə cavab verir və onları geri otuzdurur. Nəticədə hücum edən xüsusi təyinatlılardan ancaq 6-sı sağ qalır, qalanları ölür.
Bundan sonra məscidin hər tərəfindən hücum əməliyyatının başlanmasına əmr verilir. Hərbçilər məscidin içərisinə girməyə cəhd edirlər, ancaq onlara açılan atəş nəticəsində hərbçilərin hamısı ölür və cəmi iki əsgər sağ qalır ki, onlar da girov götürülür.
Din alimlərinin fətvası
Din alimləri ancaq noyabrın 23-də fətva verə bilirlər.
Noyabrın 24-də ordu məscidi raketlər vasitəsi ilə atəşə tutur. Məhz minarələrin dağıdılması ilə snayperlər məhv edilir və ordu məscidin içərisinə daxil ola bilir. Təlaş içində olan terrorçular bütün silahlardan istifadə edərək, ordunu geri oturmağa çalışır. Hətta bu zaman “Molotov kokteyli”indən istifadə olunur. Nəticədə məsciddə yanğın baş verir.
Əl-Kəhtani hər zaman qiyamçı dəstənin önündə olur. Ancaq noyanrın 24-də yanında qranat partlaması nəticəsində həyatını itirir. Qiyamçıları xilas edəcəyinə söz verən “Mehdi” öz “peyğəmbər”liyindən məhrum olur. Döyüş həmin gün axşama kimi davam edir. Ancaq Səudiyyə ordusu qiyamçılarla bacara bilmir. Ona görə ki, şahzadələr arasında vahid plan olmur.
Yenə də Qərb hiyləsi və amansızlığı
Bundan sonra hökumət rəsmi olaraq Fransa kəşfiyyatına müraciət etmək məcburiyyətində qalır. Noyabrın 30-da kapitan Pol Barrilin komandirliyi altında Fransanın terrora qarşı xüsusi elit dəstəsi Məkkəyə gəlir. Çünki qiyamçılar məscidin yeraltı hissəsində özülərinə yaxşı müdafiə qura bildiyindən ordu onların müqavimətini qıra bilmir.
Barril planı
Kapitan Barril zəhərləyici maddələrdən istifadə etməklə qiymaçıları zərərsizləşdirməyi təklif edir. Bu məqsədlə fransızlar səudiyyə hərbçilərinə qısa müddətdə ərazidə zəhərləmə işini həyata keçirmək üçün təlim keçir. Dekabrın 3-də səhər saatların məsciddən qəribə bir səs gəlir. Məscidin bütün ərazisində dəlik qazılmağa başlanılır. Qazılmış dəliklərə zəhərli maddələr buraxılır. Bir müddət keçdikdən sonra Səudiyyə ordusu məscidin yeraltı hissəsinə daxil olur. Bu zəhərləmədən sonra qiyamçılar faktiki olaraq zərərsizləşdirilir, sadəcə onlar orada təmizlə işləri həyata keçirirlər. Yeraltı labirintlərdən keçmək Səudiyyə ordusunun 18 saat vaxtını alır. Ancaq bundan sonra əməliyyat tamamilə bitir.
Əməliyyat zamanı 120 səudiyyəli hərbçi ölür, 461-i yaralanır, yüzlərlə pakistanli, indoneziyalı, hindistanlı, misirli zəvvarlar bu qiyam nəticəsində ölür. Ümumilikdə min nəfərədək insan ölür.
Cuhayman əl-Utaybın son xitabı və “İslam terroru”nun vüsət anı
Ənvər Sadat necə öldürüldü....
əl-Utaybən davamçısı gənc Üsəma bin Laden necə peyda oldu...
Başda Cuhayman olmaqla 60 qiyamçı sağ girov götürülür. Bu şəxslər də 1980-ci ilin yanvarın 9-də edam olunur, başları kəsilir. Edam öncəsi əl-Utayb sonuncu dəfə insanlara müraciət edərək: “Siz bir daha onların günahlarının və korrupsiyasının şahidi oldunuz. Onlar sonunda daha dəhşətli əzablara düçar olacaqlar!”
Bu hadisədən sonra ölkədən xarici ölkə vətəndaşları çıxarıldı. Misirli radikallara sığınacaq verilməsindən imtina edildi, qadın gözəlik salonları, klubları bağlanıldı, telekanallardan diktor xanımlar işdən çıxarıldı, qızların xarici ölkələrdə təhsili qadağan olundu.
Səudiyyə hökumətinin Əl-Ubayt və əl-Kəhtani ideyalarına qarşı mübarizəsi nəticə vermədi. Hətta Universitet binasının birində yazıldı ki, mübarizə yenicə başlayır.
Hətta Cuhayman dəstəsinin üzvlərindən biri iki il sonra Misirə döndükdən sonra ölkə prezidenti Ənvər Sadatın ölümünü təşkil etdi.
Üsəma bin Laden həmin hadisələrdən dəhşətə gəlir. Baxmayaraq ki, Məkkə hadisəsi baş verməzdn öncə kral ailəsinə sadiq insanlardan olur. Lakin Məkkədə baş verən hadisədən sonra kral ailəsinə münasibəti dəyişir. Qisas almaq üçün ben Laden “Əl-Kaidə” beynəlxalq terror təşkilatını yaradır.
Hazırladı Mürtəza
Ölkə.Az
