Yevda Abramov: Azərbaycan Prezidenti Trampın inaqurasiyasına dəvət olunsaydı belə, orada iştirak edə bilməzdi

“Lavrov ilə Bordyuja bir medalın iki üzüdür”

- Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin Azərbaycanın daxili işi olmadığını bildirib. Buna münasibətiniz necədir?

- Rusiya kimi böyük dövlətin xarici işlər naziri olan Sergey Lavrovun bu cür ədalətsiz bəyanat verməsi mənə də çox qəribə gəlir. Belə bir bəyanatı Afrikanın geridə qalan hər hansı ölkəsinin xarici işlər naziri versəydi, mən bunu başa düşərdim. Əgər Qarabağı xəritədə göstərə bilməyən hər hansı nazir bu cür bəyanat versəydi, yenə də bunu anlayardım. Ancaq bunu Rusiya kimi qonşu ölkənin və ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədr dövlətlərindən birinin xarici işlər nazirinin verməsi artıq başqa məsələlərdən xəbər verir. Bu cür bəyanatı yalnız ermənipərəst nazir və ya qanında, soyunda ermənilik olan bir adam verə bilərdi. Belə bəyanatı yalnız erməni təəssüfkeçliyi çəkən şəxs verə bilərdi. Yəqin ki, yaxın gələcəkdə bu bəyanatın konpenetləri də açılacaq. Sergey Lavrov bu bəyanatı elə-belədən verməyib. Lavrov bu cür mesajı verməklə, gələcəkdə baş verə biləcək hadisələrlə bağlı mesaj verir. Sergey Lavrov bu bəyanatı elə bir vaxtda verib ki, artıq dünyada siyasi münaqişələr yenə də alovlanır. 

Bilirsiz ki, yanvarın 20-də ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Trampın andiçmə mərasimi keçiriləcək. Bununla da dünyanın siyasi xəritəsində yeni mənzərənin əsası qoyulacaq. Bu baxımdan Cənubi Qafqazda da hər hansı münaqişənin baş verməməsini birmənalı şəkildə qəti demək olmaz. Hazırda da cəbhə xəttində gərginlik artıb, artıq iriçaplı minatadanlardan atəşlər açılır, hər iki tərəfdən itkilər var. Belə bir zamanda Sergey Lavrovun məlum bəyanatı verməsi əslində çox məsələlərdən xəbər verir. Ona görə də ehtiyyatlı olmaq lazımdır. 

Rusiya xarici işlər nazirinin bu cür bəyanatından sonra Sergey Lavrov ilə Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) Baş katibi Nikolay Bordyujanı bir medalın iki üzü hesab edirəm. Çünki Sergey Lavrov bu cür bəyanat verməklə, ermənipərəst Nikolay Bordyujadan heç nə ilə fərqlənmir. 
Azərbaycanın Xarici İşlər Nazirliyi də Lavrovun məlum bəyanatına vaxtında və adekvat cavab verib. Bundan başqa, Azərbaycanın siyasət adamları, politoloq və media da bu məsələ ilə bağlı öz sözlərini deyirlər. Bunu demək mütləq lazımdır. Çünki Azərbaycan 15-20 il öncəki dövlət deyil. Bu gün biz öz haqqımızı və hüquqlarımızı yaxşı bilirik və onu müdafiə etməyi bacarırıq. Bu gün Azərbaycan dövləti dünyada kifayət qədər müstəqil siyasət həyata keçirir. 

Düşünürəm ki, əgər Sergey Lavrov bu cür bəyanatları yenə təkrar edərsə, bu, Rusiya və Azərbaycan arasında əlaqələrə böyük zərbə vura bilər.

“Artıq iki cür Donald Tramp görəcəyik”

- Yanvarın 20-də ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Trampın andiçmə mərasimi keçiriləcək. Donald Trampın kürəkəni yəhudi əsilli olduğu üçün siyasi şərhçilər Barak Obamadan fərqli olaraq onun İsrailə yaxın siyasət yürüdəcəyini bəyan edirlər. Yəhudi amili ABŞ-Azərbaycan münasibətlərinə hansı fürsətləri yarada bilər?      

- Baxmayaraq ki, yanvarın 20-si Azərbaycan xalqı üçün həm şanlı, həm də matəm gündür. Ancaq yanvarın 20-də bütün dünya ABŞ prezidentinin andiçmə mərasimini maraqla izləyəcək. Bu da təbiidir. ABŞ dünyanın ən güclü “super güc” dövlətlərindən biridir. ABŞ dünya siyasətində katalizator rolunu oynaya bilən dövlətdir. Bu baxımdan da indi dünyanın diqqəti ABŞ-a yönəlib. Yəqin ki, andiçmə mərasimində Donald Trampın edəcəyi çıxış “böyük dövlətlərin” gələcəkdə yürüdəcəyi xarici siyasətin konteksinə daxil ediləcək. Donald Tramp öz çıxışı və gələcək fəaliyyəti ilə dünyaya mesajlar verəcək. Bu mesajlar ayrı-ayrı ölkələrin rəhbərləri üçün də çox lazım olacaq. Ona görə də bir çox dövlətlərin rəhbərləri Donald Trampın andiçmə mərasimində şəxsən iştirak edəcəklər. 

Konkret sizin sualınıza gəldikdə isə, Donald Trampın kürəkəninin yəhudi olub-olmaması ABŞ-ın dövlət siyasəti üçün o qədər də dəyərli arqument deyil. ABŞ-ın öz dövlət maraqları, siyasəti və Konstitusiyası var. ABŞ prezidenti o demək deyil ki, dünyada sərbəstdir və istədiyini edə bilər! ABŞ prezidentini yönəldən qurumlar – senat, konrqes və digər təşkilatlar mövcuddur. Yəni, bu o demək deyil ki, Donald Trampın kürəkıni yəhudidirsə, o zaman Tramp Ağ Evə yəhudi adətləri gətirir. Əslində, bütün bunlar siyasətçinin öz seçiciləri arasında imicini yüksəltməsidir.     

Donald Tramp öz seçki platformasında çox şeylər vəd edib. Təbii ki, həmin seçki platformasını da onun üçün hazırlayıblar. Onu hazırlayanlardan biri də Donald Trampın yəhudi kürəkənidir. Ümumiyyətlə, Trampın bütün seçki platformasının hazırlanmasında və seçkilərdə qələbə qazanmasında kürəkəni böyük rol oynayıb. Ancaq bütün bunlar o demək deyil ki, Donald Tramp doğrudan da yəhudipərəst siyasət aparacaq. 

ABŞ-da bütün prezidentlərin tarixinə nəzər salsaq görərik ki, heş bir prezident seçki ərəfəsində vəd verdiklərini prezident seçildikdən sonra tamamilə yerinə yetiriblər. Bu mümkün deyil. Ona görə Donald Tramp da andiçmə mərasimindən sonra tamam fərqli Tramp olacaq. Biz artıq iki cür Donald Tramp görəcəyik. Bunlardan biri seçkiöncəsi bütün ştatları gəzib gurultulu çıxışları ilə Amerika xalqına böyük vədlər verən Donald Tramp, digəri isə yanvarın 20-dən sonra ABŞ-ın prezident kürsüsündə oturacaq və real siyasətlə işləyə bilən Trampdır. Mənə elə gəlir ki, seçki öncəsi Donald Trampın Rusiya, Avropa, İsrail, Suriya, İraq, Türkiyə, Ukrayna, Cənubi Qafqaz ölkələri haqqında dedikləri yalnız onun prezident seçilməsinə hesablanıb. Yanvarın 20-dən sonra isə Donald Tramp hakimiyyətdə qalmaq üçün ABŞ-ın dövlət maraqları naminə addımlar atacaq. 

“Elə etmək lazımdır ki, indiyədək qazanılan uğurlar kiminsə hakimiyyətə gəlməsindən sonra batmasın”

- Donald Trampın prezidentliyi dövründə ABŞ-Azərbaycan münasibətlərində ciddi dəyişiklik ola bilərmi?  

- Bilirsiz, Azərbaycan olaraq biz yaxşı bilməliyik ki, hansı dövlətlə, hansı dövlət başçısı ilə hansı dildə, hansı üslubda danışmaq daha məqsədə uyğun olar. Hər bir dövlət kimi, Azərbaycan da öz xarici siyasətini buna uyğun olaraq qurmalıdır. Unutmaq lazım deyil ki, ABŞ dünyanın “super güc” dövlətidir. “Super güc” dövlətlərlə də buna müvafiq dillə danışmaq lazımdır. Elə etmək lazımdır ki, indiyədək qazanılan əlaqələr və uğurlar kiminsə hakimiyyətə gəlməsindən sonra batmasın. Azərbaycan kiçik dövlətdir. Ona görə də biz özümüzü daim qorumalıyıq. Kiçik dövlətlər hər zaman özlərinə uyğun siyasət yürüdürlər. Dünyanın qanunu belədir ki, kiçik dövlətlər böyük dövlətlərdən çəkinirlər. Ona görə də beynəlxalq tədbirlərdə və təşkilatlarda qapı birinci növbədə böyük dövlətlər üçün açılır. 

“30-a yaxın deputat Donald Trampın andiçmə mərasimini boykot etmək istəyir”

- Donald Trampın andiçmə mərasiminə Azərbaycandan kimlərin qatılması barədə məlumatınız varmı? 

- Bu məsələ ilə bağlı dəqiq cavabı Xarici İşlər Nazirliyinin əməkdaşları verə bilərlər. Ancaq düşünürəm ki, Donald Trampın inaqurasiyasına Azərbaycan da dəvət olunsaydı, 20 yanvar faciəsinin ildönümü ilə əlaqədar ölkənin birinci şəxsi orada iştirak edə bilməzdi. Lakin Donald Trampın andiçmə mərasiminə Azərbaycandan kimin dəvət olunmasını dəqiq bilmirəm. Məndə belə məlumat yoxdur. Bunu Azərbaycanın Xarici İşlər Nazirliyi rəsmiləri dəqiq bilərlər. 

Onu bilirəm ki, Donald Trampın andiçmə mərasiminə dünyanın və Avropanın aparıcı ölkələri dəvət edilib. Eyni zamanda konresmen deputatlar, Respublikaçılar və digər şəxslər də dəvət olunub. Hətta, ABŞ-da 30-a yaxın deputat Donald Trampın andiçmə mərasimini boykot etmık istəyir. Ona görə də həmin deputatlar andiçmə mərasiminə getmək imtina ediblər. Amma bütün bunların faydası olmayacaq. Necə deyərlər, artıq qatar yola düşüb və yanvarın 20-də inaqurasiya mərasimi keçiriləcək. Bu baxımdan da nəinki 30, 60 konqresmen Trampı boykot etsə belə, o prezidentdir. Artıq dünyanın hər yerindən ABŞ-a qonaqlar gəlir. Ona görə də bu cür boykotlar daha heç bir rol oynamır.          

Ramal Hüseynli
Ölkə.Az