Afrika qitəsinin ətrafından dolanıb Ümid burnunu ilk keçən müsəlman heyəti Səfəvilərin imiş!?
“Ölkə.Az” bu gün oxuculara Səfəvinin Avropa ölkələri ilə əlaqəsindən bəhs edəcək.
Məsələn, 1499-1502-ci illərdə Venesiya-Türkiyə müharibələri ərəfəsində Venesiya diplomatı Konstantino Laskari Qaraman bəyliyi və Səfəvilərlə danışıq aparmaq üçün Azərbaycana gəlmişdi. K.Laskari vətənə qayıdıb danışıqlar barədə 1502-ci il oktyabrın 14-də Venesiya hökumətinə hesabat vermiş, Səfəvilərin odlu atəş əldə etmək istədiklərini bildirmişdi. K.Laskari əlavə etmişdi ki, "türk mənşəli Səfəvi əsgərinin, ümumən bu xalqın hərbi döyüşdə silah işlətməkdə zəngin təcrübəsi var. Bu xalqın hərbi döyüşdə silah işlətməkdə zəngin təcrübəsi var. Bu xalq üçün başlıca məsələ silah və atdır. Səfəvi qoşununda "döyüş qaydası" mütləq hakimdir.
B.Amorettinin toplusunda Şah İsmayılın 1505-ci ilin yanvarında Venesiya respublikasının doju Leonardo Loredanoya yazdığı məktub daha dəyərlidir. Səfəvi şahı məktub yazır: "Biz bütün Əcəm ölkəsini işğal etdik, indi çiçəklənir. Allahın kəramətinə inanırıq ki, elə bu ümidə düşməni üzərində daha böyük qələbələr əldə edəcəyik. Venesiya respublikası və digər Qərb dövlətləri ilə hərbi-siyasi ittifaq yaratmaq üçün məşhur hakim Əli bəy Avropaya göndərildi".
Osmanlı imperiyasının işğalçılıq siyasəti Avropa dövlətlərindən Polşa, Macarıstan, Almaniyanın Hapsburq hökmranlığı və İtaliya üçün də böyük təhlükə törətmişdi. Buna görə də Çaldıran döyüşlərindən sonra Səfəvilərin bu dövlətlərlə diplomatik münasibətləri genişləndi.
Bu əlaqələrin genişlənməsi isə bir çox nümayəndə heyətinin Avropa səfərləri ilə müşayət olundu. Amma ortada maraqlı bir fakt var. Fakta əsasən, Afrika qitəsini dolanıb Ümid burnundan keçən ilk müsəlman heyəti məhz Səfəvilər olub. Bu faktı “Ölkə.Az”a tarixçi-alim Əkbər Nəcəf verib.
1599-cu ildə Hüseyn Əli Bəy başçılığındakı böyük Səfəvi elçi heyəti İsfahandan yola çıxaraq Rusiya üzərindən Avropaya hərəkət etdi. Səfər uzun, çətin və ağır idi. Hətta heyətin bəzi əşyaları Avropada oğurlandı. Oğruların çoxu da heyəti Avropaya aparan ingilislər imiş.
Böyük çətinliklərdən sonra heyət bir sıra Avropa ölkəsini ziyarət etməyə nail oldu: Rusiya, Almaniya, Roma Papalığı, İspaniya və çox sayda kiçik hersoqluqlar.
Üç illik səfərdən sonra Səfəvi heyəti Lissabonda bir gəmi kirayələyib Afrikanın sahil xəttini izləyərək Səfəvi ölkəsinə qayıtdı. Beləcə, Hüseyn Əli Bəy Afrikanı ətrafından dolanaraq, Ümid burnunu keçən ilk müsəlman heyətinə rəhbərlik edib.
Hikmət Həsənov
Ölkə.Az
