“Əbülfəz Elçibəy çox üzüyumşaq adam idi”

Azərbaycanın sabiq prezidenti Ayaz Mütəllibov “Ölkə.Az” xəbər portalına geniş müsahibə verib.

Sabiq prezidentin “Ölkə.Az” saytına verdiyi müsahibəni təqdim edirik:

– Son vaxtlar dünyada neftin qiymətinin kəskin şəkildə aşağı düşməsi Azərbaycana qarşı olan qüvvələri sanki hərəkətə gətirib. Rusiya və digər böyük dövlətlər də bu vəziyyətdən sui-istifadə etməyə və Azərbaycana qarşı təzyiqlər etməyə çalışırlar. Sizcə, yaranan bu vəziyyət Azərbaycan dövlətinin müstəqilliyi üçün nə qədər təhlükəlidir?   

– Bəli, belə narazılıqlar var və artıb. Ancaq bunun ciddi təhlükəsi yoxdur. Bilirsiz, hakimiyyətə müxalif olan və ya “5-ci kalon” adlanan insanlar elə hörmətə və nüfuza malik olmalıdır ki, xalq da onları eşitsin. Ancaq ehtiyatı da əldən buraxmaq olmaz. Özümüzü elə idarə etməliyik ki, narazılıq yaranmasın. Lakin müstəqilliyimiz üçün bunun ciddi təhlükəsi yoxdur. Azərbaycan xalqı müdrikdir.

Vaxtilə mən prezident olan zaman Azərbaycanda demokratik dəyərlərə yüksək dəstək verdim. Bəzən indi də düşünərək özümə sual verirəm ki, o vaxtı bunu niyə edirdim ki, axırda da gəlib məni hakimiyyətdən zorla uzaqlaşdırsınlar. Uduzan da xalqımız oldu. AXC hakimiyyəti məni hakimiyyətdən uzaqlaşdırmaqla xalqı geri atdı, ölkəni problemə saldılar. Halbuki mən o zaman da müxalifətə deyirdim ki, məni zorla hakimiyyətdən kənarlaşdırmağa çalışmayın. İmkan verin bir neçə il çalışım, Qarabağ problemini həll edək. Çünki həmin dövrdə yeni müstəqillik qazanmışdıq, daxili çəkişmələr var idi, ölkə təlatüm içində idi. Müxalifət mənim bu sözlərimi eşitmədi, öz biliyini etdi.

"Mənim vaxtımda Milli Məclisdə siyasi qüvvələrə tam yarıbayarı yer verilmişdi"

– Deyirsiz ki, müxalifətə demokratiya məsələsində də yüksək dəstək verirdiniz. İndi buna görə peşmansınızmı?    

– Xeyr, qəti peşman deyiləm. Demokratiyadan savayı heç bir şey barəsində “bu bizə yaraşmır” deyə bilmərsən. Demokratiya mütləq olmalıdır. Demokratiyanın böyük tarixi və gələcəyi var. Sadəcə olaraq, həmin vaxtı mən prezident olaraq bunu anlamalı idim. O zaman keçmiş respublikalara böyük dövlətlər tərəfindən ciddi nəzarət var idi. Müəyyən beynəlxalq təşkilatlar hansı ölkələrdə demokratiyanın mövcud olub-olmaması ilə bağlı rəylər hazırlayırdı, bəyanatlar yayırdı. Buna uyğun olaraq da dövlətlərarası münasibətlər formalaşırdı. Mən də çalışırdım ki, Azərbaycanla bağlı rəylər mənfi deyil, müsbət olsun. Deməsinlər ki, Azərbaycanda demokratiya mövcud deyil.

O zaman mən istəmirdim ki, Qərbdə Azərbaycan qeyri-demokratik ölkə kimi tanınsın. Mən prezident olanda Azərbaycana demokratiya yeni gəlirdi. Bunun yükü də prezident kimi ilk dəfə mənim üzərimə düşdü. Mən də nə etməli idim? Demokratiyanın qarşısını alsaydım, mənə diktator deyəcəkdilər. Mən isə müxalifətdən əməkdaşlıq etməyi xahiş etdim. Müxalifətə müraciət edib dedim ki, gəlin əl-ələ verib işləyək. Misal üçün, mənim vaxtımda Milli Məclisdə siyasi qüvvələrə tam yarıbayarı yer verilmişdi. Bu o zaman üçün çox böyük hadisə idi. Hətta, Orta Asiya ölkələrindən mənimlə görüşən nümayəndələr buna həsəd aparırdılar. Orta Asiya ölkələrindən olan müxalifət nümayəndələri deyirdi ki, heç bizimlə hesablaşan yoxdur, ancaq Azərbaycanda müxalifətlə iqtidara bərabər imkanlar yaradılır. O zaman mənə çağırışlar da olunurdu ki, siz öz səlahiyyətinizin yarısını müxalifətə verməyin, axırda sizə qarşı çıxacaqlar. Nəticədə nə oldu? Nəticədə dedilər ki, Ayaz Mütəllibov zəifdir, gəlin onu devirək. Əslində, mən zəif deyil idim. Zəif olsaydım, bu qədər riskə getməzdim, bu qədər demokratiya mühiti yaratmazdım. Heç bir prezident real təhlükələri görə-görə, öz ailəsini riskə atmazdı. Ancaq mən bunu etdim. Mən yaxşı bilirdim ki, demokratiya mühiti yaradandan sonra özümə də təzyiqlər olacaq. Ancaq düşünürdüm ki, müstəqil Azərbaycanın ilk prezidenti olaraq bu məsuliyyət mənim üzərimə düşüb. Mən də bunu etməli idim, başqa yolu görmürdüm.

– Bəs indi Azərbaycanda demokratik vəziyyəti necə qiymətləndirirsiz?

– İndinin özündə də Azərbaycanda demokratik vəziyyət normaldır. Ölkədə azad mətbuat, media mövcuddur. Siyasi partiyalar istənilən vaxtı istənilən platforma və təkliflərlə meydana çıxıb aksiya keçirə bilir. Dinc şəkildə təkliflər irəli sürüb, dialoq aparmaq olar. Yoxsa ki, ancaq vuruşmaq lazımdır? Azərbaycan xalqı kimin kim olduğunu çox yaxşı bilir.   

"İndiki müxalifət liderləri Əbülfəz Elçibəyin sağlığında da ona qarşı çıxırdılar"

– Ayaz müəllim, dediniz ki, demokratiya mühitinin ölkəmizə ilk gəlişi müstəqil Azərbaycanın ilk prezidenti kimi sizin dövrünüzə düşüb. Ancaq bir çox insanlarımız demokratik prezident olaraq sizi deyil, rəhmətlik Əbülfəz Elçibəyi görür. Bu barədə siz nə düşünürsünüz?

– Bilirsiz, burada da bayraq məsələsi öz sözünü deyir. Bunlar bayrağı əllərinə götürüb, indi imtina etmək istəmirlər. Halbuki, müxalifət düşərgəsinin heç də hamısı elə düşünmür. Allah ona rəhmət etsin! Rəhmətlik Əbülfəz Elçibəy çox üzüyumşaq adam idi. İndi müxalifət liderləri Əbülfəz Elçibəyin ünvanına müsbət fikirlər səsləndirir. Ancaq həmin adamlar Əbülfəz Elçibəyin sağlığında da ona qarşı çıxırdılar. İndi də bayraq olaraq belə deyirlər. Onların lideri mən olsaydım, yerimdə isə Əbülfəz Elçibəy olsaydı, o zaman da rəhmətliyi pisləyəcəkdilər.

Hələ mən prezident olanda da tez-tez eşidirdim ki, AXC-də təmsil olunan şəxslərdən bəzilərinin Əbülfəz Elçibəyə qarşı ciddi narazılığı mövcud idi.

– Ötən ilin sonlarında İran prezidenti Həsən Ruhani Ermənistana səfər edərək, işğalçı ölkə ilə bir sıra əməkdaşlıq sənədlərini imzalayıb. Bu səfər Azərbaycanda etirazla qarşılanıb. Buna sizin münasibətiniz necədir?  

– Bilirsiz, bəzən görürsən ki, Azərbaycanda yüksək vəzifə tutan şəxslər İranı kəskin tənqid edirlər, “düşmən” adlandırırlar. Adam baxıb təəccüb edir. Mən bu cür şəxslərə müraciət edərək sual edirəm ki, axı İrana qarşı bu cür sözləri işlətməyə sizə kim ixtiyar verir? Həmin adamların buna səlahiyyətləri çatmır. Azərbaycanın xarici siyasəti ilə ilk növbədə Prezident məşğul olur.
İran Azərbaycana qonşu olan böyük dövlətdir. Bu gün Azərbaycanın problemləri həll olunub ki, İranla da yeni problem yaransın? Məgər bizim başqa dərdimiz yoxdur? İrana sataşmaq bizə fayda verməz. Ona görə də biz bütün bu cür məqamları dərk etməliyik və xalq olaraq bir hədəfə istiqamətlənməliyik. Bir-birimizə dəstək verib əlaqəli işləməliyik.

– Bəs Azərbaycanın yaxın gələcəyini necə görürsünüz?

– Mən Azərbaycanın yaxına gələcəyinə çox nikbin baxıram. Ancaq bir sıra sahələrdə işləmək, islahat aparmaq lazımdır. Elə etməliyik ki, Azərbaycanın həm Şimal, Şərq, həm də Qərblə lazım olan münasibətləri qurulsun. Eynin zamanda Azərbaycan öz qonşuları ilə də lazımı münasibətləri qoruyub saxlamalıdır. Qonşu dövlətlərlə bağlı bəzi populist çıxışlardan qaçmaq lazımdır. Bəzi dövlətləri tənqid edəndə, çox ehtiyatla yanaşılmalıdır. Çünki həmin dövlətlər bizdən inciyər və düşmənə daha yaxın olar. Məsuliyyətsiz çıxışlar etmək və dedi-qodu dalınca getmək düzgün deyil.

Məmməd Gülməmmədov
Ölkə.Az