“Elçibəy Vurğun Əyyubun TQDK sədri olmasını istəmirdi...”

“Ölkə.Az” səsləndirilən ittihamlarla bağlı F.Cəlilovla əlaqə saxlayıb. Sabiq nazir əməkdaşımızla söhbətində bir sıra məqamlara aydınlıq gətirib.

Test üsulunu Azərbaycana mən gətirdim, Vurğun Əyyub onu çox ləyaqət və şərəflə icra etdi
 
- Firudin bəy, Sizin test üsulunun tətbiqi ilə bağlı verdiyiniz müsahibə cəmiyyətdə ciddi əks-sədaya səbəb olub. Vurğun bəylə bağlı səsləndirdiyiniz fikirlər bəlkə düzgün çatdırılmayıb və yaxud da dediyinizi kimidirsə, o zaman  niyə indi dilə gətirirsiniz? Odur ki, Sizin məlum  müsahibənizdən sonra yaranmış bu duruma aydınlıq gətirmənizi istərdik.

- Əslində, bu gün test məsələsi günümüz üçün aktual bir məsələ deyil. Testin kim gətirməsi də elə önəmli deyil. Baxmayaraq ki, test üsulunun tətbiqini respublikaya mən gətirmişəm. Onu da Vurğun bəy çox ləyaqət və şərəflə icra edib. O zaman da xalq bundan çox razı qalıb.   Test üsulunu mənim gətirməyimə baxmayaraq, bunu xalq qarşısında özüm  üçün  elə də böyük xidmət saymıram. Sadəcə, ədaləti bərpa etmək üçün bu, vacibdir.

 Vurğun bəyin TQDK sədrliyinə namizədliyini mən irəli sürdüm, amma ona qarşı çıxanlar var idi

- Burada əsas etirazlar əsasən Vurğun bəyin qırx mərasimi çıxmamış belə açıqlamaların verilməsi ilə bağlıdır.

-Birincisi, test üsulu ümumiyyətlə 1960-cı illərdə dünyada tətbiq edilməyə başlayıb. Söhbət ondan getmir. Burada söhbət 1990-cı ilin əvvəllərində ali məktəblərə qəbul zamanı ədalətli imtahanı bərpa etmək üçün ən əlverişli variantın tətəbiqindən gedir. Bu da  test üsulu  idi və mən də onun tətbiqini respublikaya gətirmişəm. Təkrar   bəyan edirəm ki, Vurğun bəy də onu şərəflə icra etdi. Vurğun bəyi TDQK-a rəhbərliyinə namizədliyini mən təklif etmişəm. Düzdür, müəyəyn narazılıqlar oldu, amma  axırda mən dediyim keçdi. Burada söhbət ondan gedir ki, testi kim gətirib və onu kim icra edib.Testin tətbiqi ilə bağlı olaraq  Vurğun bəylə Misir Mərdanovu Türkiyəyə göndərdim ki, onun  texnoloji sirrlərini öyrənsinlər. Onlar da getdilər, bir həftədən sonra  gəlib mənə  hansı işlər gördüklərini məruzə etdilər.Yəni, bu cür işlər gedirdi. İndi dediklərimi Vurğun bəy özü də dəfələrlə deyib. Hətta Əvəz Zeynallının “Qaynar qazanı”nda  bunlar deyilib. Bundan əlavə olaraq Misir Mərdanov da hansısa mətbuat orqanına açıqlamasında eyni şeyləri deyib. Deyib ki, bəs o zaman Firudin bəy bizi göndərdi və biz Türkiyəyə getdik, öyrəndik, gəldik və sair. 

Mən Vurğun bəyin sağlığında bu məsələmi qaldıra bilməzdim

İndi qırx mərasimi belədir. İncə məsələ var və çoxu anlamaq istəmir. Çünki, onların çoxu gerizakalıdırlar. Mən  necə ki,  Vurğun bəy sağ idi, mən bu məsələni qabarda bilməzdim. Niyə? Çünki ondan məndən soruşacaqdı ki, məni TQDK sədri olmağıma mane olan kim idi?!

-Əslində mane olan kim idi?

-Demək istəmirəm...

-İndi ki, Vurğun bəy həyatda yoxdur...

Elçibəy Vurğun bəyin TQDK sədri olmasını istəmirdi

- O birisi də yoxdu...

- Demək istəyirsiniz ki, Elçibəy Vurğun bəyin TQDK sədri olmasını istəmirdi?

-Ad çəkmək istəməzdim...

İstəmirdim ki, Elçibəylə Vurğun bəy arasında narazıçılıq yaransın

- Ad deyəndə ki, təyinata imza atan şəxs və təyin edən şəxs Prezident idi. O zaman da Prezident Elçibəy idi. Məntiqlə belə çıxır...

- Təbii. Mən istəmirdim ki, onların arasında mənim ağzımdan çıxan sözə görə inciklik yaransın. Çünki biz  eyni yolu gəlmişik. Sonra da Elçibəy  səhv etmirəmsə 1998-ci ildə   prezidentliyə namizədliyini irəli sürmək istəyəndə həmin qüvvələr onun başına oyun açdılar. Və onda mən başa düşdüm ki, Elçibəy niyə, onun namizədliyinə razı deyil.  Bir səbəb  bu idi.

Test məsələsində Elçibəylə aramızda qanqaraçılıq olmuşdu

- Ancaq məhrum Elçibəyin köməkçisi Oqtay Qasımov və Pənah Hüseyn Sizin dediklərini təkzib edərək, yalan danışmaqda ittiham edirlər. Hətta deyirlər ki, Elçibəy hakimiyyətdə olduğu müddətdə Sizi bir dəfə də qəbul etməyib, sizinlə münasibəti soyuq olub.

- Hələ mənim bayaq verdiyiniz sualın ikinci tərəfi qalır. Mən istəmirdim ki, Vurğun bəy haqqında müəyyən fikir yaransın. Niyə? Çünki Vurğun bəy mənim ideyamı çox  gözəl gerçəkləşdirdi. Hətta Elçibəy test imtahanını keçirdikdən sonra AXC-nin qrultayında  çıxışında  deyib ki, bu test imtahanı da özünü doğrultmadı. Burada da tam ədaləti bərpa etmək mümkün olmur. Haradasa 50 faiz obyektivliyi təmin etmək mümkün olub. Düzdür, mən həmin qrultayda olmamışdım. Mənə dedilər və mən getdim sözümü deyim.  Görüşə bilmədiyimdən sonrakı gün buna cavab verdim ki, Əbülfəz bəy, düz demirsiniz. Burada 50 fazi ola bilməz.  Hətta 99 faiz olsa belə, deməli ali məktəblərə yeni qəbul qaydası iflasdır. Ya yüz faiz olmalıdır, ya da sıfır faiz.... Onu izah elədim. Bilirsiniz, dəfələrlə belə şey olmuşdu. Çünki bu test  imtahanını təklif edən də  Elçibəylə aramızda bir az qanqaraçılıq olmuşdu.

Pənah bəy gop edir 

- Pənah bəyin dedikləri ilə necə...

- Pənah bəy gop edir. Deyir ki, guya onun otağında belə söhbət olmayıb.Mən də deyirəm ki, bu söhbətlər Pənahın otağında Arif Hacılı, İsa Qəmbər, Vahid Əhmədov, İxtiyar Şirin, Sülhəddin Əkbər və digərlərinin yanında olub. Pənah bunu niyə gizlədir, boynundan atır.
İkinci məsələ ki, guya Prezident məni qəbul eləmirdi. Təbii, biz küsül qalmışdıq. Mən ora getmirdim ki, məni qəbul etsin və yaxud etməsin. Amma ciddi məsələ olanda xəbər göndərirdim. Hətta qapalı iclas keçirirdi. Bu iclasların birində  də  Arif Hacılı orada olub. Ondan soruşun... Yəni mənim təklifimlə  o müəyyən adamları yığıb, bağlı qapı arxasında  2 saatadək çox ciddi məsələləri müzakirə edib. 

Pənahdır da, hər zaman olduğu kimi ara vurur...

Necə olur, məni qəbul etmir, ancaq mənim sifarişimlə iclas təşkil edir. Pənahdır da, hər zaman olduğu kimi ara vurur, ora- bura burcudan... Yazıq Elçibəyin də başına olmazın oyununu açdılar.  Başına torba tikdilər. Elə o da bunların əlindən başını götürüb qaçdı. Bunlar dövlətçilik nədir, bilmirlər. Hakimiyyət nədir, bilmirlər. Elə görməmiş kimi hərə bir otağı tutub oturmuşdu. Elə bil bilirdilər ki,  hakimiyyəti idarə etmək asandır.

- Pənah bəy  onu da deyir ki, Vurğun bəyin namziədliyini Siz irəli sürsəniz də, onun namizədliyinin təsdiq edilməsində, Elçibəyi razı salamqda onun müstəsna rolu olub?

-Onu düz deyir, amma  üslubunda səhv var. 

Elçibəy Vurğun bəyin namizədliyini rədd etdi, mən də acıq edib getim iş yerimə...

- Bu səhv nədən ibarətdir..

- Mən Vurğun bəyin namizədliyini Elçibəyə təqdim edəndə təklifi qətiyyətlə rədd etdi. Mən də acıq edib getim iş yerimə. Nazirlər kabinetinə.

Mən nə zaman Prezidentin qəbuluna getdim ki, o məni qəbul etmədi.Özüm ora ayaq basmamışam...

- Axı, istər Oqtay bəy, istərsə də Pənah bəy  deyirlər ki, Elçibəy hakimiyyətdə olduğu müddətdə Sizi qəbul etməyib. Bir dəfə də olsun görüşmədi. Çünki əlifba məsələsində aralarında ciddi firkri ayrılığı yarandığından münasibətləri soyumuşdu. Ona görə də Elçibəy onu görmək istəmirdi...

- Mən Pənah bəyin yazdıqlarını oxumuşam. Mən nə zaman Prezident Aparatına getdim ki, məni qəbul etsin və ya eləməsin. Mən özüm deyirəm ki, özüm ora ayaq basmamışam.

Latin əlifbasına Ayaz Mütəllibovun Prezident olduğu dövrdə qəbul edilib. O vaxt AXC harada idi? 

- Bəs Elçibəylə münasibətlərin soyuqlamasının səbəbi nə olub? Yəni Siz latın əlifbasına qarşı idiniz, yoxsa, aranızda hansısa məsələdə başqa ciddi fikir ayrılığı mövcud idi?

- Əlifba  məsələsi sonradan ortaya çıxdı. Bax, burada da insanları çaşdırırlar.  Rəhmətlik Elçibəyin Xalq Hərəkatında böyük rolu olub, lideri olub. Onun gördüyü çoxsaylı işləri var. Onları qabartmaq lazımdır. Rus ordusunu necə çıxardı. Azsaylı xalqlara hansı  imtiyazlar verdi və sair və ilaxır. O qədər iş görüb ki... Amma  görmədiyi işi onun ayağına yazmaqla, əslində, ona yaxşılıq eləmirlər. Sabah biri çıxıb deyəcək ki,  əlifba axı onun zamanında olmayıb. Azərbaycan yeni latın əlifbasına Ayaz Mütəllibovun Prezident olduğu dövrdə qəbul edilib.  1991-ci ilin dekabrın 25-də qəbul edilib. O vaxt AXC harada idi? 

Elçibəy Türkiyənin əlifbasını tətbiq etmək istəyirdi, mən də ona qarşı çıxdım

-Onlar buna iddia etmirlər. Sadəcə deyirlər ki, Firudin bəylə Elçibəy arasında əlifba məsələsi üstündə  münasibətlərində ciddi soyuqluq yaranmışdı. Buna görə də Elçibəy onun üstündən xətt çəkdi.

- O xətti bilmirəm. Aramızın dəyməyi düzdü. Əlifba  qəbul olunandan sonradı. Elçibəy Prezident seçiləndən  sornakı hadisədir. O parlamentin qəbul etdiyi əlifbanı dəyişmək istəyirdi. Türkiyənin əlifbasını götürmək istəyirdi. Mən onun əleyhinə çıxdım və bütün ziyalılar da  məni dəstəklədi. Ona görə də təklif keçmədi. Ondan sonra başladılar  mənimlə düşmənçiliyə. Bu sonrakı dönəmdi, əvvəlki dönəm yox.

Bunlar hələ də 30 il bundan əvvəldə qalıblar

- Bəs Elçibəyin dövründə Pənah bəyin Sizin təhsil naziri qalmağınızdakı rolu necə olub?

- Mən o vaxt bilirdim  ki, fərmanımı yazıblar. Amma  fərmanı oxumağa risq eləmirdilər. Mənim də istefa verib getmək həvəsim yox idi. Başımı aşağı salıb  boynuma düşən vəzifələri icra edirdim. Yəni  Prezident Aparatında hamını demirəm, müəyyən  adamlar, AXC-də müəyyən adamların işi anacaq mənim ayağımın altını qazmaq idi. Indi Pənahın Facebook səhifəsinə bax...  Hamısı gerizəkalı insanlar, həmin qafa, dəsti-xəttlə üstümə düşüblər. Yəni bunlarda normal qavrama qabliyyəti də yoxdur. Heç nə dəyişməyib. Onların kommentlərini oxuyanda adam dəhşətə gəlir ki, yəni insan keçən bu 30 ildə necə dəyişməz olaraq qalıb.

Mən AXC-nin kadrı kimi hakimiyyətdə olmamışam

-Yəni demək istəyirisiniz ki, İsa Qəmbərin qrupu sizin Təhsil naziri olmağınızı istəmirdi?

-Yox, izahat verim. Mən AXC-nin kadrı kimi hakimiyyətdə olmamışam. Mütəllibovun  zamanında Təhsil nazirinin müavini idim. Mütəllibov hakimiyyətinin son dövrlərində baş nazir Rəhim Hüseynov idi. O da məni baş nazir müavini postuna apardı. Bundan az sonra AXC hakimiyyətə gəldi. Bir-iki aydan sorna mənim  rəyimi öyrənmədən, razılığımı almadan  Təhsil naziri olmağım barədə fərmanımı verdilər.

Nazir təyin edəndə mənə kələk gəldilər

- Sizdən heç soruşmadılar və ya  xəbərdar etmədilər?

- Belə... Pənah atüstü dedi. Oradada  mənə kələk gəldilər. Dedi ki, sənin vəzifəni ixtisar edəcəyik. Qalıb işləmək istəyirsənsə get nazir işlə. O sahəni bilirsən, Təhsil nazirinin  müavini olmusan.  Mən də dedim baxaram. Yəni konkret “hə”, “yox” demədim. Bir gün oturmuşdum kabinetdə, bir də xəbərlərdə mənim nazir olmağımla bağlı  fərman oxundu.

- Sizin nazir olmağınız barədə fərman...

- Hə... Bayaq biri yazıb ki, axı AXC hakimiyyəti səni yüksək vəzifəyə təyin edib. Niyə  onların əleyhinə gedirsən. Bunlar haradan məni yuxarı çəkiblər, əksinə hakimiyyətə gəldikləri gündən mənə badalaq gəlib, vəzifəmi kiçiltməyə çalışıblar.

- Deyirsiniz ki, o zaman Pənah bəylə Sizin aranızda vəzifə məsələsi üstündə hər hansı söhbətiniz olmayıb?

- Yox,  aramızda ciddi söhbət olmayıb. Haradasa dəhlizdə rastlaşanda ayaqüstü söhbətləşmişik. Yanaşı gedirdik, ayaqüstü  dedi ki, sənin  vəzifən ixtisar olunacaq, təhsil nazirini də çıxarırıq, istəyirsənsə get orada işlə.Belə ayaqüstü söhbət oldu.

- Belə çıxır ki, Siz onların dedikləri iradları qəbul etmirisiniz?

- Axı, onların konkret iradı nədən ibarətdir.

Nağıl danışmaqla olmaz...

Mənim də nənəmin beynində kəkliklər uçurdu...

- Sizi yalan, doğru olmayan fikirlər səsləndirməkdə ittiham edirlər. Testin tətbiqi  Elçibəyin seçkiöncəsi platformasında olub, AXC-nin proqraqmında olub. Elçibəy hələ Misirdə işləyərkən bu ideyanı Azərbaycanda reallaşdırmaq arzusu olub və sair.

- Bunlar heç test sözünün nə olduğunu bilmirdilər. Mənim də nənəmin beynində kəkliklər uçurdu. Pənah bəy deyir ki, AXC-nin proqramında var idi. Deyirəm çıxar, qoy ortalığa. Nağıl danışmaqla olmaz. Mən onların səviyyəsinə enmək istəmirəm. Sadəcə məni məcbur elədilər. 

Pənah bəyi sillələdim

Pənaha bir-iki cavab verdim. Yazmışdım ki, Pənah bəy  sənin bu tərbiyəsizliyini  sillə ilə cavab verərəm. Sillə bir. Dediklərin faktlar yalandır. Sillə iki, sillə üç, sillə altı. Ona cavab yazmışdım, onların hamısını  silibdi. Əgər düz adamsansa  şərhi niyə silirsən saxla da...  Ətrafındakılara məni söydürürsən. Yazdığım şərhləri də saxla qoy oxusunlar. 

- Siz onun yazdıqlarına cavab yazsanız da, o silib...

- Bəli... Cavab yazdıqlarına cavab verdim. Ancaq baxıram ki, yazdığım sillə effektli şərhlərimin əksəriyyətini silib. Bir-ikisini saxlayıb. Yəqin ki, onları da silər.

Mürtəza
Ölkə.Az