Mətn ölçüsü:
  • 100%

Məbud Məhərrəmov: "Rafaellə Coşqunun oynadığı qadın rolları pis deyil"

1988-ci ilin yeni il gecəsində efirə çıxan “Yaşıl eynəkli adam” tamaşası çoxlarının yadındadır. Əsasən Sovet dövrünün insanları onun qeyri-adi obrazını çox bəyənmişdilər. Elə özünün dediyi kimi, ilk baxışdan öz xarizmasıyla “Bizim Qarik” böyük tamaşaçı kütləsi tərəfindən çox sevilmişdi. Sonradan onun dediyi bütün sözlər xalq arasında məsəllərə çevriləcəkdi. 

Müsahibə almaq üçün Məbud müəllimlə zəngləşib, Rus Dram teatrına yollandım. Yolboyu verəcəyim sualları dəfələrlə oxuyub, əzbərləyirdim. Özümə arxayın deyildim, düşünürdüm ki, Məbud Məhərrəmovu qarşımda görəndə çox həyacanlanacam. Başqa cür ola da bilməzdi, uşaqlıqdan mavi ekranlarda gördüyüm insanı bu gün qarşımda canlı görüb, söhbət edəcəkdim. İllərin peşəkar aktyorunun özündənrazı olacağını düşünsəm də, gözlədiyimin tam əksi oldu. 

Teatra çatıb, Məbud müəllimə zəng vururam, gəldiyimi söyləyirəm. Mehribanlıqla məndən gözləməyimi xahiş edir. Budur xalqın sevimlisi, sadə insan məni özü qarşılayır. Həyəcanlıdır deyəsən, mənim kimi. Üzürxahlıq edir, hazırda məşqin olduğunu, məni bir balaca gözlədəcəyini deyir. Birdən geri qayıdıb, məni çağırır. "Sizi də zala aparmaq istəyirəm, orada oturub məşqə baxarsınız, belə darıxmazsınız" deyir.  Elə məşqin başlanması ilə mən sanki sehrli aləmə düşürəm. Səhnə insanı necə də alıb-aparır. Sanki mən zalda deyil, elə səhnədəyəm. Oturduğum kürsüdən baxanda Məbud Məhərrəmovun səhnəyə sevgisini, doğmalığını görürəm.

Məşq bitdikdən sonra müsahibə üçün qrim otağına qalxırıq. Məbud müəllim burada da məni öz sadəliyi ilə təəccübləndirməyi bacarır. Mənə qəhvə təklif edir, əvvəl utanıram və imtina edirəm. Onun təkidi ilə razılaşıram. Və maraqlı söhbətimiz başlayır..  


                        
- Mən sizi yaxından tanımaq üçün tərcümeyi-halınızı oxudum. Sözsüz ki, sizi xalq artisti kimi tanıyıram. Ondan kənar bir insan kimi tanımaq üçün siz özünüzü üç kəlmə ilə necə xarakterizə edərdiniz? Səhnədən kənarda gündəlik həyatda Məbud Məhərrəmov kimdir?

- Mən özüm–özümü xarakterizə edə bilmərəm, bu mənə bir az çətindir. Ancaq təkəbbürdən uzaq olsun, mənim dostlarım, ətrafım hətta jurnalist dostlarım deyir ki, “Məbud şən insandır ” Rusların bir sözü var - “Çelovek prazdnik” (gülür) 

- Zahirən təmkinli görünürsüz, daxildə də eləsiniz?

- Yox, əksinə. Sakit təbiətli biri deyiləm. Tez əsəbləşirəm. Mən birdən-birə özümdən çıxa bilərəm, tez də sakitləşərəm. Əsəbləşirəm, sözümü deyirəm, hər şey keçib gedir. Ancaq ürəyimdə heç vaxt kin saxlamıram. Nəyisə düşünüm əvəzin çıxım, belə bir xarakterim yoxdur. Çalışıram heç kəsin xətrinə dəyməyim, olanda da bilmədən edə bilərəm. Bəzən dərin düşüncəli-filosof, bəzən də şən, qayğısız bir insanam.

- Hər bir rol aktyor üçün doğmadır. Bəs siz necə, rollarınızı seçirsiz?

- Bilirsiniz, mənim üçün bu suala cavab vermək bir az çətindir. Biz aktyoruq, düşünürəm biz rolu seçə bilmərik. Mənim fikrimcə əsl aktyor pis-yaxşı hər bir rolu oynamalıdır. Çünki hər ikisini oynamalısan ki, müqayisə edəcək vəziyyətə gəlib çata biləsən. Mən indi seçə bilərəm, hansı rolu oynayım, hansını yox. Karyeramı təzə başlayanda bunu edə bilməzdim. Mən çalışıram oynadığım bütün rolları özümünküləşdirim, doğmalaşdırım... Ancaq mənim karyeramda fərqli rollarım olub, müxtəlif janrlarda oynamışam.  Ampluamı tez-tez dəyişmişəm. Məsələn “Kral Lir” də təlxək rolu, “Karamazov qardaşları”nda ata-Fyodr Pavlovic Karamazov. Çoxları məni xüsusi ilə ata rolunda təsəvvür edə bilmirdi. “Üns” yaradıcılıq emalatxanasında Elçinin “Şekspir” tamaşasında ruhi xəstəxananın baş həkimi rolunda çıxış etmişəm. Sonra “Məna axtarışında” əsərində professor psixoloq rolunda da fərqli, psixoloji obraz yaratmışam. Mən bütün rollarımı sevərək oynamışam.

-  Bir az əvvəl məşq edirdiniz. Hansı tamaşaya hazırlaşırsınız? Sizə rejissorlarla işləmək asandır, yoxsa arada narazılıq olur?

- Yox, əsla. Mən təbiətcə rahat insanam. Rejissorlarla işləmək bilirsiz necədi? Mənim fikrimcə hər kəsə fərdi yanaşmaq lazımdır, çünki hər insanın özünə uyğun xarakteri var. Mən “Kral Lir” tamaşasında tearımızın baş rejissoru, xalq artisti Aleksandr Şarovskiylə çalışmışam. Onun tamaşalara, ssenarilərə özünəxas yanaşması var, öz dəsti-xətti var. Mənə onunla çalışmaq maraqlıdır, asandır.

İndi yeni tamaşaya hazırlaşırıq. Hazırda bizim Finlandiyada yaşayan soydaşımız, istedadlı rejissor Kamran Şahmərdanın quruluşunda Elçin Əfəndiyevin “İblisin oyunları” tamaşasının məşqləri gedir. Kamran müəllimin orada öz teatrı var,  bu əsərə görə xüsusi bizim teatra dəvət olunub. Bu da çox maraqlı roldur, deyə bilərəm ki, tamaşaçılar məni bu ampluada heç vaxt görməyiblər. Bundan başqa mənim teatrımızın istedadlı, tamaşalara qeyri-adi yanaşan rejissor İlqar Safatla da çox işlərim olub. Neçə tamaşalarda bir yerdə çalışmışıq. “Kazanova-sevgi oyunu”, “Payız sonatası” bu tamaşalardandır. Onun da özünə xas dəsti-xətti, yolu var. Ona görə mənə onunla da işləmək həm maraqlı, həm də rahatdır.

Bundan başqa “Karamazov qardaşları” tamaşasında istedadlı rejissorlarımızdan biri olan İranə Tağızadə ilə çalışmışam. O, tamaşaya özünəxas quruluş verib, mən də bur rolu sevə-sevə oynamışam.

Fürsətdən istifadə edib bildirmək istəyirəm ki, “Kral Lir” əsərində sabah ad günü olan Nodar Şaşıqoğlu ilə tərəf müqabili olmuşam. Uşaqlıqda onu televizorda “Uzaq sahillərdə” Mixaylo obrazında görəndə heç ağlımada gəlməzdiki, nə vaxtsa onunla tərəf müqabili olacam. Bu xoşbəxtlik mənə nəsib olub.

- Deyirlər ki, son zamanlar teatra maraq azalıb. Xüsusən də gənc nəsildə demək olar ki, bu maraq yoxdur. Yaranmış durumu internetlə, yeni texnologiyalarla əlaqələndirirlər. Hətta "internet gəncləri" adlı yeni termin də var. Siz internetin gəncləri yaradıcılıqdan ayırması barədə deyilənlərlə razısınız?

- Mənə elə gəlir ki, problem təkcə onda deyil. Fikrimcə, teatrı heç nə ilə əvəz etmək olmaz. Teatrda hər şey canlı olur. Düzdür, hazırda Azərbaycanda teatra 60-70 illərdəki kimi  maraq yoxdur. Yadımdadır, mən uşaq olanda, atam hər zaman teatra bilet alırdı, mütləq bizi tamaşalara baxmağa aparırdı. Uşaqlıqdan bizdə teatra sevgini aşılamışdı. Təəssüflər olsun ki, indi maraq itib. Ola bilər internetin, televiziyaların burada rolu çoxdur, tam deyə bilmərəm ki, cavanlar gəlmir, bizim tamaşalara gənclər də gəlir. Biz ağır bir dövr yaşadıq, böyük imperiya dağıldı, ağır bir etap keçirdik. Fyodr Mixayloviç Dostayevski deyirdi “Allah bizə dəyişikliklər dövründə yaşamağı qismət eləməsin.” O zamanlar bir sıra teatrlar fəaliyyətini tamamilə dayandırmışdı. Demək olar ki, bir nəsil teatrsız böyüdü. Bu da öz nəticəsini belə göstərdi. Bundan əlavə teatrlar yetərincə təbliğ olunmur. Əvvəllər avtobus dayanacaqlarında, şəhərin müxtəlif yerlərində afişalar asılırdı, sonradan bunları götürdülər. Bu da  öz növbəsində marağın itməsinə səbəb oldu. Bu gün insanlar hansı teatrda hansı tamaşa olacağından xəbərsizdirlər.

- Müsahibələrinizin birində oxumuşdum ki, bir dönəm teatrdan uzaqlaşmışdınız. Bu istirahət üçün idi, yoxsa hansısa bir inciklik vardı?

- İstirahət demək olmaz, ancaq susqunluğumu qorumuşdum.

- İncimişdiniz?

- İndiki cavanlara bir az asandır. Teatra gəlirlər 3-4 aydan sonra baş rol ala bilirlər. Bizim dövrümüzdə belə deyildi. Biz gərək illər boyu kiçik rollarda, sözsüz rollarda oynayaydıq ki, etimad göstərib, rol verəydilər. Bizə balaca bir rol verəndə, sevinirdik. Biz bunu hədiyyə kimi qəbul edirdik. O ki qaldı sualınıza, buna teatrdan getmək də demək olmazdı. Çünki mən bir il burada ştatdankənar öz tamaşalarımı oynayırdım. Rollarım olub, gəlib çıxış edib getmişəm. Ancaq deyim ki, mən o dönəmdə boş oturmamışdım. "Bakı payızı" müsabiqəsində iştirak etdim, Rasim Ocaqovun “Başqa ömür” filmində çəkildim. Müsabiqədə çıxışım zamanı Ramiz Həsənoğlu məni görmüşdü. Ondan sonra isə o, məni “Yaşıl eynəkli adam” teletamaşasına dəvət etdi. Bir də o vaxt film çəkilişinə, müsabiqədə iştirak etməyə məni teatrdan buraxmırdılar, getməyimə bunlarda təkan oldu. Ancaq deyim ki, o dövrü yaradıcılığımın ən məshuldar dövrü də adlandırmaq olar.

Image result for məbud məhərrəmov yasil eynəkli adam

- Ona görə deyirlər ki, hər pis işdə bir xeyir var. Siz teatrdan getdiniz və müsabiqədə Ramiz Həsənoğlu sizi görərək "Yaşıl eynəkli adam" teletamaşasına dəvət etdi. Bu isə sizə böyük uğur qazandırdı, populyarlaşdınız.

- Bəli, düzdür.

- Mən eşitmişəm küçədə sizi hətta “Qarib müəllim” çağırırdılar.

- “Bizim Qarik“də deyirdilər, Qarib müəllim də, tabutik də deyirdilər.

- O tamaşada maraqlı frazalar vardı: tabutik, balacalal, tabutik. Mənə maraqlıdır bu sözlər ssenaridə vardı, yoxsa öz improvizəniz idi?

- Yox, var idi.  Amma mənim də öz improvizələrim olub. Allah rəhmət eləsin, Vaqif Səmədoğlu bütün çəkilişlərdə gəlirdi. Mən də bir neçə söz təklif etdim, məmnuniyyətlə qəbul etdi.

- Hansı sözlər idi?

- “Yoxdul a tı?”, “Oçen stlannıy tip” bir sıra belə sözlər vardı. Sonra məşhur “V lesu rodilas yeloçka” mahnısını mən milli formada oxuyuram, o da mənim improvizəm idi.

- Tamaşanın pərdəarxasından başqa nələr danışa bilərsiniz?

-  Maraqlı məqamlar çox idi. Gözümdəki eynək işçilərdən birinin, boynumdakı şərf Ramiz Həsənoğlunun şərfi idi. Bir də görürdün məşq eləyən zaman, Ramiz müəllim qəhqəhə çəkirdi. O da bəzi kadrlarda bir neçə yerdə düşüb. Diqqətlə tamaşaya baxsanız, hətta onu uzaqdan eşidə bilərsiniz. 

- Xalq artistisiniz, həm də Prezident təqaüdçüsünüz. Martın 1-də Prezident incəsənət xadimləri ilə görüşdü, onların problemləri ilə maraqlandı. Bu da onun diqqəti, qayğısı idi. Orada hamı öz problemlərindən danışdı. Siz bu barədə nə deyə bilərsiniz?

- Mən özümdə bu görüşdə iştirak etmişdim. O bizimlə üz-üzə oturub dərdlərimizlə, ağrılarımızla maraqlandı. Çox səmimi görüş keçdi. Möhtərəm Prezidentimizin işi, problemi çoxdur. Ancaq biz çox şad olduq ki, o, dəyərli vaxtından bizə ayırdı. Hamının problemini diqqətlə, səbrlə dinləyib öz müdrik cavabını verirdi. Sağ olsun, çox məsələləri yerindəcə həll etdi. Bəs biz nə vaxt ona bunlardan danışmalıydıq?  Afaq xanım da gözəl çıxış etdi. Teatrın, aktyorların problemlərindən danışdı. Bu da öz növbəsində böyük rol oynadı, bəzi problemlər həllini tapdı.

- Amerikada teatr məktəblərində aktyorların hazırlanması üçün nəzərdə tutulan nəzəriyyələrin birində deyilir: “Aktyor oynamaq üçün vasitəni öz içində axtarmalıdır, öz fərdiliyini, unikallığını ortaya qoymalıdır”. Siz necə düşünürsünüz?

- Düşünürəm ki, aktyorun xarizması, cazibədarlığı olmalıdır. Səhnədə hər zaman “ağ rolu” oynamaq çox çətindir. Kinoda bunu etmək bir az asandır. Məsələn,  gözlərin mənasını göstərmək üçün yaxın kadrlar var. Ancaq teatrda bu, çox çətindir. Məsələn, “Baharın 17 anı” filmində Ştirlesin rolu “ağ roldur”. Orada onun ifası az idi, ancaq mimikalar çoxdur. Buna da “ağ rol” deyilir. Ona görə hər zaman belə rolları ifa etmək üçün xarizmatik aktyorlar dəvət edirlər ki, ətrafında xoş aura yaradıb, izləyicini özünə cəlb etməyi bacarsın. Akyor ilk baxışdan tamaşaçını ələ almağı bacarmalıdır.

- Siz “İbrus” teatrında, “Tartüf Ağayeviç” tamaşasında  Pəri rolunu ifa etmisiniz. Necə oldu birdən-birə qadın rolunu oynadınız? Həm də demisiniz ki, bığlarımı qırxmayacam, bu, mənim imicimə xələl gətirəcək.

- Həm ona görə, həm də yoldaşım etiraz edirdi (gülür). Rüstəm İbrahimbəyov bu tamaşanı quranda əvvəl mən orada Orqan-Madam Pernelin oğlu rolunda çıxış etməli idim. O, bu tamaşanı Molyerin “Tartuf” əsəri əsasında qurmuşdu və milliləşdirmişdi. Ona görə əsər “Tartüf Ağayeviç” adlanırdı. Personajlarda Orqan-Orxan, Madam Pernel-Pəri xanım olmuşdu. O, uzun müddət Pəri xanım obrazını oynamağa aktrisa axtarırdı. Tamaşada Pəri xanım qoca qarı idi, nədənsə bu rolu oynamağa heç kəs razılıq vermirdi. Məşqlərin birində Rüstəm müəllim məni çağırdı. Mənə dedi, gəl, Pəri xanım rolunu sınayaq. Sözsüz ki, həmin vaxt mən çox təəccübləndim. Dedim, mənim bığım var, necə olacaq? O gülə-gülə “Nə olacaq ki, şərqdə çox xanımların bığı var” cavabın verdi (gülür). Və belə bu obraz yarandı. Bu da mənim başqa bir ampluada olan rollarımdan biridir.

- Hazırda qadın rollarını oynayan kişi aktyorlar çoxdur. Pis-yaxşı, bacardı-bacarmadı oynayırlar. Siz buna necə baxırsız?

- Burada janra fikir vermək lazımdır. Biri var teatrda dramatik rol, bir də var estrada teatrı. Bunlar fərqli janrlardır. Mən bir neçəsinə baxmışam. "Bu şəhərdə"nin tamaşalarına baxmışam,  pis deyil. Mən düşünürəm ki, bu onlarda normal, təbii alınır. Məsələn, o vaxt Murad Dadaşov da KVN-də məşhur Səmayə xala rolunu yaratmışdı. O da uğurlu personaj idi. Mən buna normal baxıram, əlbəttə ki, çox təbii alınırsa. Teatrın belə bir qanunu var ki, pis oynamaqdansa heç oynamamaq daha yaxşıdır.

- AzTV-də “Kinoklub” verilişinin maraqlı iştirakçılarından biri idiniz. Məşhur “Süfrə” verilişinin aparıcısı olmusunuz. Təklif kimdən gəlmişdi? Siz rusdilli biri necə oldu ki, o verilişə təklif aldınız?

- Mənə təklif “Kinoklub”un rejissoru Etibar Babayevdən gəlmişdi. Sonra "Səhər" proqramının nəzdində “Süfrə” rubrikası açıldı, layihəyə görə aparıcı qeyri-adi görünüşlü biri olmalıydı. Beləcə, Etibar  məni o verilişə də dəvət etdi. Bu da teleməkanda ilk mətbəx verilişlərindən biri idi. Qonaqlarım Azərbaycanda fəaliyyət göstərən diplomatların xanımları, baş aşpazlar, məşhur müğənnilər olurdu. O zaman "Səhər" redaksiyasının baş redaktoru Qulu Məhərrəmli idi. Ona mənə görə zəng edib, etirazını bildirənlər də olurdu. Ancaq məmnun tamaşaçılar çox olduğuna görə mənim aparıcılığım davam edirdi. Bir verilişdə qonağım Cavan Zeynallı idi. Mən verilişdə dedim ki, Cavan, bilirsən bu verilişə səni niyə dəvət etmişəm?  Soruşdu ki, niyə? Dedim ki, istədim tamaşaçı görsün ki, mən sənin yanında toya getməliyəm. Mən axı azərbaycan dilində ondan yaxşı danışıram (gülür).

- Yenidən belə bir təklif gəlsə, razı olarsınız?

- Bəlkə də.

- Hər kəsin bir səhvi olur, mənim isə ən böyük səhvim.... Cümləni necə tamamlayardınız?

- Mənim çox səhvim olub.

- Yox, bir səhv. Hansı ki, ömrü boyu peşmanlığını çəkmisiniz.

- Belə deyə bilməyəcəm. Ancaq bir onu bilirəm ki, əgər mən yenidən bu həyata gəlsəm, köhnə səhvlərimi etmərəm. Amma min dənə yeni səhv edərəm. Səhvlər doğruları görməyə kömək edir.

- İndi sizə aktyor kimi deyil, bir kişi kimi bir sual vermək istəyirəm. “Əsas daxili gözəl olsun” frazası sizcə doğrudur? Məbud Məhərrəmov çirkin qadını sevə bilər, yoxsa siz gözəllik aşiqisiniz? Sözsüz ki, söhbət ilk baxışdan gedir.

- Mən düşünürəm ki, hər qadın özünə görə fərdidir. İlk baxışdan heç vaxt bilmək olmaz. Mən bu fikirlə razı deyiləm. Hər qadının bir seviləcək tərəfi var. Sevmək üçün min işarə tapmaq olar.

Image result for Məbud Məhərrəmov

- Bu gün doğum gününüzdür. Həyatınızın yeni ilində özünüzə ən çox nə arzuluyardınız?

- Ancaq möhkəm can sağlığı, güc, qüvvə. Təkcə özümə yox, ətrafımda olan əzizlərimə, dostlarıma, bütün insanlara. Can sağlığı olmayanda nə pul, nə şöhrət insanın gözünə görünmür. Ən böyük zənginlik sağlamlıqdır.

Söhbətləşdi: Vüsalə Balayeva
Ölkə.Az