“Məqsəd Türkiyəni zəiflətməkdir”
"Bu referendum bir çox dövlətlərin suvernliyi üçün təhlükəlidir".
Bu barədə azərbaycanlı politoloq İlqar Altay “Ölkə.Az”a açıqlamasında bildirib. Onun sözlərinə görə, bu referendum Türkiyə, İran, İraq və Suriya üçün təhlükədir.
Referendum indiyə qədər niyə keçirilmirdi?
“Referendum kürd müstəqil dövlətinin yaradılması deməkdir. Bu da Türkiyə, İran, İraq və Suriya üçün təhlükədir. Bu referendumun İraqda keçirilməsinə şərait yarandı. Onlar da İraqın zəifləməsindən istifadə edərək bu addımı atdılar. Maraqlıdır ki, ruslar və Qərb dövlətləri kürdləri dəstəkləyirlər. Ruslar elə Sovet dövründən kürdləri dəstəkləyiblər. Təkcə Amerika buna qarşı idi. Çünki bu Türkiyə üçün zərərlidir. Bir NATO dövləti və yaxşı müttəfiq olaraq Türkiyəyə zərər dəyməsi ABŞ üçün xoş deyildi. Lakin son illər iki dövlət arasında yaranmış problemlər və müttəfiqlikdə soyumalar Amerik və Qərb ölkələri tərəfindən kürdlərə referendum keçirtmək üçün şərait yaradıldı”, - deyə politoloq bildirib.
Ruslar kürdlərə kömək etməyə həmişə hazırdılar.
İ.Altay deyir ki, Amerika nə qədər kürdlərə kömək etsə də, onlar daha çox Rusiyaya yaxındılar. Onun sözlərinə görə, Moskva tarixən kürdlərin arxasında dayanıb.
Azərbaycanın xalq və dövlət olaraq bu referenduma qarşı çıxması borcudur.
Siyasətçi əlavə edib ki, Azərbaycan dövləti gözlənilən kimi bu referenduma qarşı çıxıb: “Azərbaycan separatçılıqdan əziyyət çəkir. Əgər biz separatçılığı dəstəkləsək, yaxud buna yox deməsək, bizim üçün ayıb olar. Çünki 25 ildən çoxdur Qarabağ separatçıların əlindədir. Ona görə də, cənab prezident və hökumət nümayəndələri, eləcə də cəmiyyət İraq dövlətində kürdlərin separatçı formada dövlət qurmasına qarşıdır”.
Şimali İraq Kürd Muxtariyyatının müstəqilliyini heç kim tanıyan deyil.
İlqar Altayın fikrincə, kürdlər özləri üçün referendum keçiriblər: “Referendumdan sonra kürdlər öz sərhədlərini müəyyən edəcəklər. Onlar milli xüsusiyyələrini rüşeym halında saxlayacaqlar. Öz dövlətçilik sxemlərini yaradacaqlar. Gözləyəcəklər ki, münbit vəziyyət yaranan kimi dövlətlərini elan etsinlər”.
Hansı hallarda kürdlər dövlətlərini elan edə bilər?
İ. Altay deyir ki, iki halda kürdlər dövlətlərini elan edə bilərlər: “Birinci halda İraq dövləti buna rəsmi razılıq verməlidir. İkinci hal isə, fövqəladə vəziyyət yarandıqda, Təhlükəsizlik Şurası bu işə qoşulur. Onda da, gərək bu məsələyə bütün üzv dövlətlər yekdil olaraq razılıq versinlər. Məsələyə veto qoyan olmasın. Bir sözlə, bu referendum kürdlərin güclənməsinə imkan yaratdı. Yəni dövlətçiliyin rüşeymi yaradıldı. Regionda olan bəzi dövlətlərin buraxdığı səhv bu məsələdə mühüm rol oynadı. Bunun da gələcəkdə ağır nəticələri ola bilər”.
Kürd dövlətinin yaradılmasına kimlər əngəl yarada bilər?
İlqar Altayın fikrincə, artıq bunun qarşısı alına bilməz: “Bura başqa dövlətlər girə bilməzlər. Ancaq İraq qoşunları məsələyə müdaxilə edə bilər. Hazırda İraq qoşunlarının gücü yoxdur ki, prosesə müdaxilə etsin. Böyük dövlətlərin qəbul etdiyi qərarla, artıq kürdlərin dövlətini yaratması üçün əsas zəmin hazırlanıb”.
Kürd dövlətinin yaranmasında ABŞ ilə Rusiyanın maraqları üst-üstə düşür.
Siyasətçi son olaraq bildirib ki, kürdlərin referendum keçirtməsində Abş və Rusiyanın öz maraqları var:
“Fikir versək görərik ki, bu məsələdə Amerika ilə Rusiyanın maraqları çarpışmır. Onlar heç bir-birilərini də bu məsələdə günahlandırmırlar. Çünki kürdlərin suverenliyi hazırda hər iki dövlətə sərf edir. Lap dərinə getsə, burada məqsəd Türkiyəni zəiflətməkdir”.
Ziya Səccad
Ölkə.Az