Mustafa Kamal Paşa hansı yunan generalını ölümdən xilas edib?

Nazirlər kabineti hücumla bağlı qərar qəbul edir və 1922-ci ilin 14 avqust tarixində hücum üçün ordu birlikləri hərəkətə keçir. 26 avqust tarixində başlayan hücum 9 sentyabr tarixində türk ordusunun İzmirə girişi ilə nəticələnir. 18 sentyabr tarixində yunan ordusu Anadolunu tamamilə tərk edir və savaş başa çatır.

"Ölkə.Az" bu gün bu döyüş barədə qısa məlumat verəcək.

Türk ordusu Sakarya meydan müharibəsində qələbə qazansa da, yunan ordularına qarşı hücuma keçib tam qələbə əldə edəcək vəziyyətdə deyildi. Türk ordusunun ciddi itkiləri var idi və orduda çatışmazlıqlar kifayət qədər idi. Bu çatışmazlıqları aradan qaldırmaq üçün xalqa müraciət edilir. Hazırlıqlar başlayır. Zabitlər və əsgərlərə hücum təlimi keçilir. Şərq və Cənub cəbhəsindəki ordu birləşmələri də Qərb cəbhəsinə köçürülür. Bununla belə, Anadoluda 200 min yunan əsgəri var idi. Türk ordusu isə 1 illik hazırlıqdan sonra cəmi 186 min əsgər toplaya bilmişdi.

Orduda və xalq arasında hücuma keçmək üçün səbrsizlik baş qaldırmışdı. Bunu görən Mustafa Kamal Paşa 1922-ci ilin 6 mart tarixində Türkiyə Böyük Millət Məclisində gizli bir iclas keçirir və bildirir: "Ordumuzun qərarı hücuma keçməkdir. Yarı hazırlıqlı hücuma keçmək, heç hücuma keçməməkdən pisdir". Bununla Mustafa Paşa həm beyinlərdə dolaşan şübhəni yox etmək həm də orduya qələbə qazanmaq üçün hücuma hazırlamağa vaxt qazanmaq istəyirdi. İyun ayının ortalarında Atatürk hücuma keçmək barədə qərar qəbul edir. Bu qərarı İsmet Paşa, Fevzi Paşa və Kazım Paşa ilə bölüşür. Əsas məqsəd dağıdıcı bir meydan savaşına başlamaq, dəqiq nəticə əldə edənə qədər savaşmaq idi.

Yuxarıda da qeyd edildiyi kimi, 26 avqust tarixində hücum başlayır. Bu dövrdə Anadoludakı yunan ordularının komandiri general-leytenant Nikolaus Trikopis idi. Türklərin hücumu qarşısında tab gətirə bilməyən yunan ordusu darmadağın olur və sürətlə geri çəkilir. Bir neçə yüksək çinli zabit və general Trikopis türklərə əsir düşür. Əsirləri Mustafa Paşanın yanına aparırlar. Mustafa Kamal isə eynən 1071-ci ildə Malazgirt Meydan Savaşında Sultan Alparslanın etdiyi hərəkəti təkrar edir. Sultan Alparslan Malazgirt savaşında əsir düşən Bizans imperatoru Diogenə qarşı çox hörmətlə davranır. Mustafa Paşa da yunanlara qarşı hörmətlə davranır, onları təhqir etmir.

18 sentyabrda məğlub olan yunan ordusu Yunanıstana qayıdır. Əksər generallar məğlub olduqları üçün hərbi tribunala verilir və edam edilir. Bunu eşidən Mustafa Kamal Paşa general Trikopisi bir müddət Türkiyədə saxlayır. Ara sakitləşəndən sonra general Yunanıstana qayıdır. Nikolas artıq təqib edilmir, heç kəs onu hərbi tribunala vermir. Bir müddət sonra Nikolas yunan hökumətində yüksək vəzifə tutur.

1938-ci ildə Mustafa Kamal Paşa vəfat edir. Onun ölümündən sonra uzun illər yaşayan general Nikolas Trikopis Atatürkün ölüm günü hər dəfə hərbi formasını geyinir, Selanikdə Mustafa Kamalın anadan olduğu evə gedir və şəkili qarşısında hərbi salam verir. Bu bir generalın digər generala olan hörmət və vəfa borcu idi...

Hikmət
Ölkə.Az