"Türkiyə dövlətçiliyi ciddi sınaq qarşısındadır"

Türkiyə Rusiyaya "İncirlik" aviabazasından istifadə etməsinə icazə verə bilər

Bunu Rusiyanın Federasiya Şurasının beynəlxalq işlər üzrə komitəsinin üzvü İqor Morozov deyib. Onun sözlərinə görə, Türkiyə Suriyada antiterror əməliyyatlarının aparılması üçün Rusiyanın Hərbi-Kosmik Qüvvələrinə “İncirlik” aviabazasından istifadə etməsinə icazə verə bilər.

İqor Morozov bildirib ki, demək olmaz ki, Rusiyanın "İncirliyə" ehtiyacı var, lakin bu cür qərar Türkiyənin terrorçulara qarşı mübarizədə Rusiya ilə əməkdaşlığa sözdə yox, əməldə hazır olması kimi səciyyələndirmək olar.

Son zamanlar Türkiyə ilə Qərb arasında söz dueli getdikcə qızışır. Türkiyə bu addımı atarsa nələr baş verə bilər?

Türkiyə-Rusiya və ABŞ-Türkiyə münasibətləri barədə politoloq Qabil Hüseynli Ölkə.Az-a danışıb:

"Böyük mütəfəkkirlərdən biri demişdir ki, "Rusiyanı ağılla dərk etmək olmaz". Hazırda Rusiyanın hərəkətlərini ağılla dərk etmək, məntiqlə yozmaq çox çətindir. Rusiya hərbi təyyarələri İranın Həmadan hərbi bazasında yerləşdirilib. Rusiya Xəzər dənizində təlimlər keçdikdən sonra Azərbaycana yaxın bir ərazidən Suriyanı raket atəşinə tutmaq fikrinə düşüb. Əsas hədəf də Hələb şəhəridir. Hələbdə Suriya Azadlıq Ordusunun qoşunları yerləşir. Demək ola ki, İŞİD-çilər Hələbdə yox dərəcəsindədir. Rusiya həm də Aralıq dənizinə hərbi armada göndərib və oradan da Suriyanı raket atəşinə tutub. Rusiyalı ekspertlərin bir çoxusu bildirir ki, bu bombardmanlar bir növ yeni silahların sınaqdan çıxardılmasıdır. Digət tərəfdən Rusiyanın keçirdiyi hərbi əməliyyatlar Bəşər Əsəd rejimini möhkəmləndirmək və Suriyanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi məqsədi güdür.

Rusiya ambisiyalarını həyata keçirmək üçün bütün vasitələrdən istifadə edir və ona da nail olur. Bu məsələdə ən təhlükəli məqam "İncirlik" hərbi hava bazasıdır. "İncirlik" NATO-nun hərbi bazasıdır. Oranı NATO icarəyə götürüb, ancaq orada olan mühəndis qurğuları, texnika, hər şey ABŞ-a məxsusdur. "İncirlik" bazasının qorunmasını da ABŞ həyata keçirir. Bunun müqabilində də, Türkiyəyə icarə haqqı verirlər. Bəzən Türkiyə hərbi hava qüvvələri bu bazadan istifadə edir. "İncirlik" strateji bir bazadır. Həmin bazada ABŞ-ın atom bombaları yerləşdirilib. "İncirlik" hərbi bazasını Rusiya yalnız havadan müşahidə edə bilir. Rusiyanın "İncirlik" hərbi bazasına buraxılması çox qeyri-adi, ciddi beynəlxalq rezonans doğura biləcək hadisə olar.

Orada təkcə söhbət bazadan istifadədən getmir. Burada həm də ABŞ hərbi hava qüvvələrinin prestiji məsələsi ortaya qoyulur. ABŞ üçün Türkiyənin, İraqın və Suriyanın bir hissəsini kəsib kürd dövləti yaradıb, orada "İncirlik"dən də böyük baza tikməsi vaxt aparsa da, çətin bir iş deyil. Türkiyə bu tip qərarları necə qəbul edir, anlamaq olmur. Türkiyədə bu tip qərarlar, yəni bütöv xalqın gücünə, mənafeyinə toxunan qərarlar bir şəxsin iki dodağının arasından çıxan sözə bağlıdırsa, bu hansı demokratiyaya uyğudur, nə də insan haqlarına. Türkiyədə baş verən son dəyişikliklər sırf Ərdoğanın iradəsi ilə həyata keçirilir. Bunun Türkiyə konstitusiyasına, hakimiyyət bölgüsü prinsipinə uyğun olduğu qənaətində deyiləm. Əgər NATO üzvü olan bir ölkə, NATO-nun strateji obyektlərindən birinə, NATO-nun bir nömrəli düşmənini buraxmaq istəyirsə, bu artıq bütün qırmızı xəttləri ötüb keçməkdir.

Bu həm də, Türkiyə dövlətçiliyini ciddi sınaqlara məruz qoymaqdır. ABŞ kinli bir dövlətdir. ABŞ ona edilən yaxşılığı da unutmur, pisliyi də unutmur. "İncirlik" hərbi bazasına Rusiya hərbi təyyarələrinin buraxılması hərbi qarşıdurmaya səbəb ola bilər. Bu məsələlərdə ABŞ-ın asta səslə danışmasına baxmaq düzgün deyil. ABŞ qəzəblənsə istənilən dövləti məhv edər. NATO üzvü olan Türkiyə də hələ ki, Rusiyadan bir şey əldə edə bilməsə də, sadacə Putinlə görüşməsi ilə bu hərəkəti edirsə bu çox təəccübləndiricidir.

Ərdoğan Putini Suriyada əli qana batmış adam, Bəşər Əsədi xalqına qarşı soyqırım siyasəti həyata keçirmiş bir adam adlandırırdı. Düzdür, bu siyasətdir, siyasətdə dəyişiklik ola bilər, ancaq bu qədər sürətlə dəyişiklik lüzumsuzdur. Türkiyəni kəskin sınaq qarşısında qoymaq düzgün deyil. Bu addım Rusiyanın bölgədə möhkəmlənməsinə səbəb olacaq. Bununla da Rusiya Yaxın Şərqdə nəzarəti ələ keçirəcək. Rusları bu qədər yaxına buraxmaq olmaz. Rusların güclənməsi xatirinə kimlərsə düşünürsə ABŞ zəifləyəcək, bu tamamilə yanlış hesablamadır".

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az