Azərbaycanda manat ucuzlaşacaqmı?
“Ölkə.Az”a açıqlama verən Samir Əliyev bildirib ki, Azərbaycan iqtisadiyyatı neftdən asılı olduğundan milli valyutanın da dəyərinin qorunmasında müstəsna rol oynayır.
“Bu gün dünya bazarında neftin qiyməti 60 dollardan baha olması manatın mzənnəsinin sabit saxlamasına imkan verir. Yəni 2015-ci ildən fərqli olaraq bu gün 2015-ci ildəki kimi qorxu yoxdur. Hökumətin əlində manatın məzənnəsini saxlamaq üçün kifayət qədər resurs var”, - ekspert bildirib.
Xarici amillərin manatın məzənnəsində təsirinə gəldikdə S.Əliyev əlavə edib ki, bu günkü şəraitdə xarici faktorlar manatın məzənənisnə elə də ciddi təsir etmir: “ Bu gün Azərbaycan hökuməti manatın məzənnəsini saxlamaq üçün yetərincə resurslara malikdir”.
Daxili faktorlara gəldikdə ekspert bildirib ki, Azərbaycan iqtisadiyyatının strukturuna nəzər salsaq, o zaman digər ölkələrin valyutasından fərqli olaraq manatın ölkə iqtisadiyyatına çox böyük təsirinin şahidi olarıq.
“Məsələn, Rusiyada rublun iqtisadiyyata təsiri çox azdır. Azərbaycanda isə fərqlidir. O baxımdan da manatın məzənnəsinin sabitliyinin qorunub saxlanması Azərbaycan hökuməti üçün vacib amillərdən biridir. Məhz bu amilə görə də son 2 ildə manatın məzənnəsi sabit saxlanılır. Hətta satışla rəsmi məzənnə arasında fərq azdır. Hesab edirəm ki, hökumət bu amili nəzərə aldığından məzənnə dəyişikliyinə getmək istəmir. Çünki bunun ağır fəsadlarını anlayır”, - ekspert vurğulayıb.
Ekspert bütün bu amilləri nəzərə alaraq qeyd edib ki, ən azı ilin sonunadək manatın məzənəsində hər hansı dəyişiklik olmayacaq və bunu gözləmirəm:
“Əgər dünya iqtisadiyyatında hər hansı ciddi təlatümlər baş verməzsə, neftin qiyməti kəskin azalmazsa, manatın məzənnəsi sabit qalacaq”.
Ekspertin fikrincə, hal-hazırda manatın dəyərdən düşməsinə səbəb olan əsas amil ölkə iqtisadiyyatının idxaldan asılılığı və mövsümi məhsullarla bağlıdır:
“Yay fəslində havaların qeyri-sabit keçməsi kənd təsərrüfatı məhsullarına təsir etdiyinə görə və kənd təsərrüfatı məhsullarının böyük bir hissəsi ixrac edilməsi manatın dəyərdən düşməsini şərtləndirən əsas amillərdəndir. Digər tərəfdən bu gün Azərbaycanda istehsal olunan məhsulların bir qismi xarici xammaldan asılıdır. Yerli istehsalın xarici xammaldan asılılığı və digər amillər manata təsir edir. Ona görə də hökumət və müvafiq qurumlar fəaliyyətlərini buna uyğun formada qurmalıdır”.
ABŞ FED rəhbəri Cerom Pauelin dünyadakı ticarət müharibəsi və dünya iqtisadiyatındakı artımın hətta ABŞ iqtisadiyyatına, o cümlədən dollara mənfi təsirlər göstərəcəyi ilə bağlı fikirlərinə gəldikdə, S.Əliyev deyib ki, Tramp administrasiyasının əsas siyasəti dolların uçot dərəcələrini aşağı salmaq idi, lakin buna imkan verilmədi.
“Ancaq bütün proseslər onun göstərir ki, FED dolların uçot dərəcəsini aşağı salmaq istiqamətində düşünür. Bu da öz növbəsində dünya maliyyə bazarına ciddi tədir edəcək və dollar ucuzlaşmasına gətrib çıxaran amildir. Belə bir vəziyyət isə neft hasil edən ölkələrin milli valyutasının möhkəmlənməsi deməkdir. Dolayısı ilə FED-in uçot dərəcəsini aşağı salması Azərbaycan manatının ucuzlaşmasına yox, möhkəmlənməsinə xidmət edir”, - ekspert bildirib.
Belə olan halda Mərkəzi Bank manatı bahalaşdırıb dolları ucuzlaşdırarmı sualına gəldidkə ekspert deyib ki, Mərkəzi Bank bu gün manatın nə ucuzlaşmasına, nə də bahalaşmasına imkan vermir və prosesi tənzimləyir: “Mərkəzi Bank manatı dollarla müqayisədə çox az dərəcədə bahalaşdıra bilər. Məsələn manat dollara nisbətə 1 dollar-1,68 manat səviyyəsində ola bilər. Bunu da dolların ucuzlaşması hesab etmək olmaz”.
Ekspert Mərkəzi Bankın manatın məzənnəsinin qorunması ilə bağlı həyata keçirdiyi siyasəti düzgün hesab edir:
“Hesab edirəm ki, Mərkəzi Bankın bu addımı strateji baxımdan uğurlu olmasa da, qısamüddətli dövr üçün düzgün taktikadır. Ancaq hökumət bunun ardınca ölkə iqtisadiyyatını inkişaf etdirmək və manatın sabitliyini saxlamaq üçün digər iqtisadi rıçaqlardan istifadə etməlidir. Ölkə iqtisadiyyatında köklü islahatlar həyata keçirilməli, iqtisadiyyat şaxələndirilməlidir. Əgər proseslər bu istiqamətdə getməzsə, o zaman manatın məzənnəsinin uzun müddət sabit saxlanmasının nəticəsi olmayacaq. Bu müəyyən problem yarada bilər”.
Ekspert hökumətə təklif verib ki, müəyyən müddətdən sonra Mərkəzi Bank üzən məzənnəyə keçmək istiqamətində real addımlar atmalıdır: “Hökumət üzən məzənnəyə keçməklə, manatı ucuzlaşdırmaqla yerli istehsalı stimullaşdıra və ixracatı artıra bilər. Bu eyni zamanda idxalı azaldacaq. Çünki manatın ucuzlaşması fonunda xarici məhsul bahalaşacaq, bu da yerli istehsalın artmasına, o cümlədən ixracatın artmasına imkan yaradacaq. Odur ki, kimsə birmənalı şəkildə deyə bilməz ki, manat bahalaşsın və ya ucuzlaşsın. Hərəsinin öz mənfi və müsbət tərəfləri var. Bax hökumətin də işi bütün bu amilləri nəzərə almaqla ölkə iqtisadiyyatının inkişaf etdirmək, daxili bazarı qorumaq istiqamətində effektiv siyasət yürütməkdir”.
Mürtəza
Ölkə.Az