Məktəbli uşaqları xəstəliklərdən necə qoruyaq?

“Uşaqlarımız sağlam qidalanmadığı üçün məktəb həyatına hazır deyillər. Birinci, ibtidai sinfə gedən uşaqların hələlik zehni yüklənməyə, böyük bilikləri qəbul etməyə ehtiyacları yoxdur. Onlara lazım olan adaptasiya dövrünü uğurla keçməkdir”.

Ölkə.Az xəbər verir ki, bunu pediatr Aytən İsmayılzadə deyib. O bildirib ki, bura həm də fiziki cəhətdən adaptasiya daxildir:

“Fiziki cəhətdən deyəndə onlar məktəbdə kollektivə düşür və müxtəlif infeksiyalara qarşı immunitetlərinin hazır olub-olmadığını bilməliyik.
Əgər uşaq səhərlər dərsə gedərkən yemək istəmirsə, onu məcbur etməyin. Çünki bəzi uşaqlar var ki, onlarda öd yolları diskineziyası olur və bu bir xüsusiyyətdir. Əslində, bu normaldır. Belə olan halda həmin uşaqları biz əsasən saat 11-ə qədər məcbur etməməliyik. Səhər tezdən yeyilən yemək ödə görə heç həzm də olunmur. Bu qidalar bağırsaqda qıcqırmaya, çürüməyə gətirib çıxarır. Beləliklə faydalı bakteriyalar ölür. Daha sonra çöp, narahatlıq və günorta yeməyinə istəksizlik yaranır. Fiziki aktivlik və s. nəticəsində uşaqda enerji itkisi baş verir, amma qida ilə ala bilmir.
Ona görə də uşaq yemirsə, çantasına bir banan qoya bilərsiz. Amma yemədiyi halda çantasına peçenye qoysaq, məktəbdə nəsə alsın deyə pul versək, kolbasa çörək qoysaq, səhvə yol vermiş olarıq. Ondansa uşaq ac qalsa yaxşıdır. Yəni onun boş mədəsinə zir-zibil qoymaqdansa, ac saxalamaq yaxşıdır. Əlbəttə, ac qalması yaxşı deyil, bir alma, bir banan, qoz-fındıq ləpəsi qoyula bilər.

Deyəcəksiniz ki, bunları yemir. Onun belə şeyləri yeməməsi də sizin günahınızdır, çünki öyrəşdirməmisiz. Daha doğrusu, verdiyiniz o abur-cuburların dadını beynində daha dominant tutur. Marqarinli, zir-zibilli qidaları yeyirlər. İnanın ki, artıq 7-8-ci sinif uşaqları mədə ağrısı, qastrit problemi ilə müraciət edirlər. Heç olmasa, bu gündən uşaqlarınızı faydalı qidalandırmağa başlayın. Onları vaxtında ultrasəs müayinədən keçirin. Kimə "öd boynunda əyrilik, arakəsmə, öd yollarında diskineziya görünməsi var" deyilirsə, bu uşaqların səhərlər yemək yeyəndə ürəkbulanması olacaq (bu qurd əlaməti deyil). Yeməklərdə yağın miqdarı çox olarsa, yeməklər qarışıq olarsa ( tərəvəz, ət, makaron və s.), ürəkbulanma yaradır və məsləhətdir ki, onlara bir növ yemək təklif olunsun.

Yaxşı olar ki, valideynlər vatsap qrupunda sözü bir yerə qoysun və eyni cür yemək versinlər. Biri abur-cubur qoysa, digər uşaqlar da ondan istəyəcək. Dərsdən gələn kimi uşağa yağlı bozbaş vermək istəsəniz, onun ürəyi bulanacaq yeyə bilməyəcək.
Məktəblinin çantasına kompotlar, şirin sular qoymayın. Onlar uşağın şəkər ehtiyacını ödəyir və o evə gələndə yemək yeməyəcək.

Məni ən çox üzən məktəbli uşaqlaın əllərində cips paketləri, krakerlərin olmasıdır. Çirkli əllərini saırlar onun içinə. Mən artıq onların mədəsinin içərisini görürəm ki, orada nə baş verir. Azyaşlı məktəblilər kola, fanta içirlər. Əziz valideynlər, diqqətli olun, uşaqların bədənini zibilləməsinə icazə verməyin!

Kənd məktəblərində zir-zibil satılır, kifli suları kimyəvi maddələrlə qarışdırıb satırlar. “Lilly” və s. sular ucuz satılır, uşaqlar da alıb içir. Bilin ki, bunun axırı çox pis xəstəliklərə gətirib çıxaracaq. Bunlar mədə-bağırsağın xərçənginə səbəb olan qidalardır”.

Pediatrın sözlərinə görə, məktəblilərin yay tətilində yeyib-içdiyi qidalar onların immunitetini aşağı salır və tez xəstələnirlər:

“Məktəb dövründə uşaqlar yay boyunca dondurma yeyiblər, qazlı sular içiblər deyə bağırsaqlarında maya göbələyi aktiv formadadır. Kandida göbələyi immuniteti zəiflədir. Ona görə də sentyabrda uşağınız məktəbdə xəstələnsə, heç təəccüblənməyin. Çünki o məktəbə zəif immunitetlə gedir.

Nə etməlisiniz?

Bu gündən şirniyyatı kəsməlisiniz. Bağırsaqda kandida göbələyini ativləşdirə biləcək məhsulları azaltmalısınız. Buraya ağ çörək, bulka, makaron, un məmulatları, şirinçay, paketlənmiş zir-zibil qidalar, müxtəlif konfetlər, şokoladlar daxildir.
Uşaqların dilinin üstünə baxsaq, görərik ki, bütünlüklə ərpdir. Bu o deməkdir ki, uşaq öz dozasından çoxunu yeyir. Bu ərp göbələkdir.
Belə olan halda uşağa bir ay müddətində gündə bir dəfə probiotik verin”.

Mütəxəssis boğazı tez-tez şişən məktəblilərdən də söz açıb:

“Əgər uşağınızın badamcıqları böyükdürsə, yatanda xoruldayırsa, deməli, ağız boşluğundakı qoruyucu halqa zəifləyib. Biz bu uşağa heç olmasa, bir ay “limfomioza” damcısı verməliyik.

Görsəniz ki, uşaq məktəbə, bağçaya gedən kimi xəstələnir, ya da sinfində xəstə uşaq var, o zaman ona engistol tablet verə bilərsiniz.
Uşaq xoruldayırsa, tın-tın danışırsa, ağzı açıq yatırsa, bu o deməkdir ki, uşağın adenoidi çox inikişaf edib. Bu məktəb günlərində yadaşına təsir edəcək. Çünki beyin oksigenləşməsi pisləşir. Artıq onun burun əti kəsilməlidir. Əgər bunu etmək alınmırsa, heç olmasa, bir ay hər gecə yatanda iki buruna çaytikanı və ya tuya yağı damızdırın.

Bundan əlavə, hər bir uşağa yod lazımdır. Yod olmazsa, hətta onun genetik potensialı yüksək olsa da, üstün zəkalı uşaq olsa da, yod açtışmazlığı onların dərslərindəki uğuruna təsir edəcək. Yod olmasa, D vitamini verilsə də, təsiri olmayacaq”.

A.İsmayılzadə valideynlərə məktəbli uşaqlarnı bir sıra müayinələrə aparmağı tövsiyə edib:

“İbtidai sinif uşaqlarının gözlərini yoxlatdırın, daxili orqanlarını ultrasəs müayinədən keçirdin, qan, sidik, nəcis analizləri verdirin və ferritini yoxlatdırın”.

Pediatr uşaqlarda tez-tez rast gəlinən onurğa problemləri ilə mübarizə üçün təklif irəli sürüb:

“Uşaqlarımızın çoxunda hipermobil sindromu var. Bağ sistemi boşdur, əzələlər zəifdir, topuqları içəriyə doğru əyilir. Onurğaları kifoza, skaleoza meyilli olur, tez yorulurlar, ayaqları, oynaqları ağrıyır.

İbtidai sinif uşağı 45 dəqiqə parta arxasında düz vəziyyətdə saxlamağa əzələnin gücü çatmır. Belə olanda uşaq sağa-sola əyilir və get-gedə onda skaleoz formalaşır. Bir tərəfdən də ağır çantalar. Ona görə də, əziz valideynlər, müəllimlərlə danışın. Uşaqlara 15 dəqiqədən bir başını əllərinin üstünə qoyub 2 dəqiqə ərzində gözlərini yumaraq dayanmağa icazə verilsin. Bunu bir qayda halına salmaq lazımdır. Bu olmadıqda uşaqların əzələləri yorulur. Boyun əzələsi yorulanda beynə gedən damarlar sıxılır və az qan gedir. Bu da onu dərs keyfiyyətinə təsir edir. Uşağın dərsə fasiləli davam etməsinə imkan yaradılmalıdır, əzələlər dincəlməlidir”.

Həkim məktəbli uşaqlara ortopedik çanta və ayaqqabı alınmasının yanlış olduğunu deyib:

“Çantasına mütləq diqqət edin ki, ağır olmasın. Bəzi çantalar var ki, guya ortopedikdir deyə qalındır. Bilin ki, ortopedik çanta yoxdur, bu, mümkün deyil. Üstünü bir az qabarıq düzəldilər ki, guya ortopdikdir və çox ağır olur. Qətiyyən belə çanta almayın.

Əgər uşaqların ayağında yoxlamalar zamanı yastıpəncəlik varsa, topuğu içə doğru əyilirsə, onlarda onurğa problemləri tez inkişaf edəcək. Mütləq ayaqqabının içərisində dəstəkverici olmalıdır ki, tağı süni şəkildə qaldırsın. Amma bu, yastıpəncəliyi düzəltmir.

Ortopedik ayaqqabı almayın. Çünki ağır olur və uşağın dayaq-hərəkət sisteminə problem yaradır. Onun əzələlərini yoracaq”.

Billurə Yunus