"ABŞ İŞİD-i başqa niyyətlə dəstəkləyir"

İŞİD-in irəliləyişi və bunun fonunda Türkiyə daxilində baş verən təlatümlərin nə ilə nəticələnəcəyini Ölkə.az-a politoloq Fərhad Mehdiyev şərh etdi:

- Sizcə hazırda Türkiyədə nə baş verir?

- Kürdlər AKP hökümətinə ona görə hirslidirlər ki, onlar Kobanidə kürdləri qorumadı. Ona görə də, buna öz etirazlarını bildirirlər. Türkiyəni də başa düşmək mümkündür, çünki PYD PKK-nın qoludur. Digər tərəfdən də müharibənin axırının hara gedib çıxacağı hələ ki, bəlli deyil. Ona görə ki, Amerkanın konkret planı yoxdur. İŞİD vurulduqdan sonra Əsəd höküməti ilə neyniyəcə?. Bu məsələ ilə bağlı aydınlıq olmadığı üçün Türkiyə höküməti ehtiyatlı davranır. Əsəd höküməti ilə Türkiyə hökümti aranı o qədər pozub ki, bundan sonra uzlaşmaları və barışmaları çətin ehtimaldır. Ona görə də, Türkiyəyə zəmanət lazımdır ki, onun ordusu quru əməliyyatına girişsə, Ankaranın itikləri ən minimum dərəcədə olsun.

- "İŞİD protestləri" "Gəzi olaylarından" daha ciddi görünür. Sizcə bu, ölkənin siyasi konyukturasının dəyişməsinə gətirib çıxara bilər?

- İndi spelukasiyalar gəzir ki, hökümət özü bu hadisələrə müdaxilə etmək istəmir. Əgər hökümətin özünün doğurdan da buna müdaxilə etmək istəməmək kimi niyyəti yoxdursa, hökümət özü bu işlə bacaracaq. Məncə hökümət bu olayların da qarşısını alacaq. Türkiyə höküməti bəzi bölgələrdə fövqəladə vəziyyət elan edib və bunun Türkiyəni qarışdırcağına inanmıram.

- Türkiyənin kürd bölgələrində fövqəladə vəziyyət elan olunub, hadisələri sakitləşdirmək mümkün deyil. Sizcə regionun Ankarının nəzarətindən çıxması məsələsi nə qədər realdır?

- Ankara istəmiyəndən sonra o ərazilər nəzarətdən çıxmaz.

- Türkiyənin Suriyaya qoşun yeritməsi məsələsi nə qədər ciddi məsələdir?

- Hal-hazırda Davudoğlu dedi ki, Əsəd məsələsində razılaşaq ki, Əsəd hakimiyyətdən gedəcək. O zaman biz Suriyaya qoşun yeridə bilərik. Hər-halda Əsədin hakimiyyətdən getməsi şərti həll olunmayanacan Türkiyə Suriyaya qoşun yeritməyəcək.

- Koalisiya qüvvələrinin bombardımanı altında İŞİD-in belə sürətlə irəliləməsinin səbəbi nədir? Sizcə bu qruplaşmanın gücü nədədir?

- Nəzərə alaq ki, İŞİD-in güclənməsi sırasında onların zirehli texnikası yox idi. Koalisiya qüvvələri zirehli texnikanı vurur. İŞİD güclənəndə və yayılanda onun zirehli texnikası yox idi. İŞİD-ə silah, pul dəstəyi gəlir. Bunun qarşısını ciddi şəkildə ala bilsələr bir müddət sonra İŞİD-in mövqeləri zəifləyə bilər, çünki onların hərbi sursatı qurtaracaq.

- "Özbəkistan İslam Hərəkatı" İŞİD-ə verdiyini açıqladı, sizcə bu hərəkat daha çox genişlənə bilər?

- Artıq onlara qarşı ciddi mübarizə gedir. Türkiyə tərəfi sərhəddi çox ciddi nəzarətə götürüb. Bu cür bəyanatar simvolik bəyanatdan başqa bir şey deyil. Onların real şəkildə İŞİD-ə köməyə gedəcəyinə inanmıram.

- İŞİD son günlər Dəməşqə doğru irəlləyir. Sizcə Amerika Əsədin yıxılmasında İŞİD-dən istifadə edə bilər?

- Ehtimal daxilində bunu demək mümkündür amma mən o cür hesab etmirəm. İŞİD radikal qüvvədir. Amerika İŞİD-lə "Ən-Nusra"ya kömək etmirdi. Qəribə burasındadır ki, ABŞ "Azad Suriya Ordusu"na da kömək etmirdi. "Azad Suriya Ordu"su İŞİD və "Ən-Nusra" ilə müqayisədə liberal bir hərəkat idi. İŞİD-i Amerika dəstəkləyirsə, Əsədi yıxmaq məqsədi ilə dəstəkləmir. Amerika başqa niyyətlərlə dəstəkləyə bilər, amma Əsədi yıxmaq üçün dəstək versə idi indiyə qədər "Azad Suriya Ordusu"na dəstək verərdi.

- Bəs o zaman ABŞ İŞİD-i hansı niyyətlərlə dəstəkləyir?

- İŞİD-ə ona görə dəstək verirlər ki, o ərazidəki islami təşkilatlar zəifləsin. Orada "Ən-Nusra, "İslam Cəbhəsi" var. Amerikanın İŞİD-i dəstəkləmə səbəblərindən biri də mərkəzi İraq hökümətini zəiflətmək üçündür. ABŞ Şimali Kürdüstanı daha müstəqil hala gətirmək üçün. Bunlar hamısı spekulyasiyadır.

Səxavət Məmməd

Ölkə.az