"Arxipelaq QULAQ", "Leviafan" və aşınmaqda olan rus cəmiyyəti

""Leviafan" rus cəmiyyətinin dağılması prosesini daha da sürətləndirəcək"

Andrey Zvyaqinçevin "Leviafan" filmi bu gün ən çox baxılan və müzakirə edilən ekran əsəri sayılır.

Hətta "Oskar"a belə namizəd göstərilən bu filmin süjet xətti, onsuz da daxili problemlər yaşayan, ideoloji və sosial təbəqələşməyə məruz qalmış rus cəmiyyətinin sinifləri və fərdləri arasına ciddi psixoloji maneələr, baryerlər qoymaqdadır.

Rusiyanın tanınmış politoloqlarından biri Aleksey Sinelnikovun fikrincə belə bir ağır və həlledici məqamda "Leviafan"ın nümayiş etdirilməsi cəmiyyət daxilindəki təbəqələşməni daha da sürətləndirir, vətəndaşların hakimiyyətə olan etibarını daha çox sarsıdır.

Çünki "Banditlərin Peterburqu" ilə "Leviafan" arasında ümumilikdə heç bir fərq yoxdur. Hər iki filmin ssenarisinə nəzər salsaq görərik ki, satqın polis məmuru, vicdansız din xadimi, rüşvətxor dövlət məmuru, insanı satan satqın dostlar və.s. Filmi izləyərkən, filmin həyatının bir parçasını işıqlandırdığı cəmiyyətin nə qədər kobud, anarxiyaya təslim olmuş, mənəvi çirkabın içərisində inildəyən bir cəmiyyət olduğunu görürsən. Ətraf düşmənlə doludur. Böyük şəhərin, kiçik kəndin, hər küçəsi, hər tini, hər ağacının altı, hər ot tayasının arxası quldur, başkəsən, fahişə, narkoman və.s ünsürlə doludur. Bu iyrəncliklərlə mübarizə aparmalı olan orqanlar isə özləri bu iyrəncliklərin içərisində batıb qalmış vəziyyətdədirlər.

İzləyicini tam qanunsuzluq və anarxiyanın ortasında taleyi ilə baş-başa buraxan film hər bir fərdi müstəqil qərar qəbul edərək fiziki gücünün köməyi ilə həyatını qazanmağa çağırır. Əks təqdirdə məhv olub gedəcəksən. Yaşamaq üçün öldürməyi, oğurlamağı, aldatmağı, qeyri-insani cildə girməyi bacarmalısan. Alçaq, əclaf və şərəfsiz olmalısan ki, cəmiyyətdə yer tuta biləsən. "Leviafan"ın aşıladığı dəyər budur.

Qəbrin sanksiyalarının sərtləşdiyi və Rusiya iqtisadiyyatının ağır günlər yaşadığı bir məqamda "Leviafan" ölkədə olanlara görə bütün diqqəti cəmiyyətin özünə və onu idarə edənlərin üzərinə yönəldir. İqtisadi kataklizmlərin mənəvi depressiyaya saldığı insanlara sanki hədəf göstərir bu film. Sanki "Ey cəmiyyət, səni məhv edən, çürüdən, öldürüb tam olaraq tapdalamaq və torpağa qarışdırmaq istəyənlər səni idarə edənlərdir" demək istəyir bu film. Həyatın və insanın gözəl tərəflərinin əks olunmadığı bu ekran əsəri Ukrayna ilə konflikt vəziyyətində, Krımın işğalının fonunda, rus cəmiyyətinin mənəvi aşınmasını daha da sürətləndirəcək və gələcək daxili təlatümlər və ya inqilablar üçün ciddi zəmin yaradacaq. Filmi izləyərkən buna şübhə qalmır. Ruslar qürur və iftixar hissi ilə bir milli filmlərinin "Oskar" mükafatına namizəd olmasına sevinsələr də, əslində filmin onu izləyənlərə nə çatdırmaq istədiyini dərindən dərk etmirlər. Əgər film "Oskar" mükafatı alsa, onun dağıdıcı gücü bununla bir daha təsdiqlənmiş olacaq. Eynən Soljenitsinin "Arxipelaq QULAQ" əsərinin Nobelə layiq görülməsi kimi. "Leviafan" şəxsən mənə məşhur yazıçının məşhur antisovet əsərini xatırlatdı. "Leviafan" isə Rusiyada rus rejissor tərəfindən çəkilmiş ən qatı antirus filmidir.

Qafqaz Ömərov
Ölkə.az