Baydenin II Ruzvelt siyasəti – ABŞ-ın eks-prezidenti diktator Samosanı “bizimki” adlandırmışdı

Martın 30-da ABŞ-da yenə “Demokratiya sammiti” keçiriləcək. Bu, artıq ikinci sammitdir. “Demokratiya sammiti”nin birincisi 2021-ci ilin dekabrında keçirilib.

O zaman bu sammit beynəlxalq arenda ciddi söz-söhbətlərə, mübahisələrə səbəb olmuşdu. Çünki zirvə görüşünə dəvət olunan və olunmayan ölkələrin hansı kriteriyalara əsasən seçildiyi aydın deyildi. Ona görə də ABŞ-ın diqqətindən məmnun qalanlarla yanaşı, uman-küsənlər də çox idi, sammitə məhəl qoymayanlar da vardı.

Martın 30-da keçirilməsi nəzərdə tutulan “Demokratiya sammiti”nə dəvət olunan və olunmayan ölkələrin tərkibi yenə də mübahisə mövzusudur. Bir çox ölkələr həmin sammitdə təmsil olunmamalarını həzm edə bilmir, bəziləri isə, güman ki, sammitə dəvət olunsalar da, onun işində iştirak etməyəcəkdilər.

Yenə də sammitə dəvət olunanlar arasında ABŞ-ın ayrı-seçkilik etdiyi barədə iddialar var.

Konkret olaraq, ABŞ bu dəfə Cənubi Qafqaz ölkələrinin arasında ayrı-seçkilik edib – Azərbaycanı sammitə dəvət etməyib, Ermənistanı dəvət edib, Gürcüstandan isə baş naziri yox, prezidenti çağırıb.

Qeyd edək ki, Gürcüstanda birinci şəxs prezident deyil, baş nazirdir və dövlətin idarə edilməsində əsas siyasi şəxs odur. ABŞ Gürcüstanın baş nazirini yox, prezidentini sammitə dəvət etməklə, bu ölkədən razı olmadığını, xüsusilə də eks-prezident Mixail Saakaşvilinin həbsi və sağlıq durumu ilə bağlı narazılığını ifadə etməyə çalışır.

İndi baxaq, görək, Ermənistan hansı parametrlərə görə demokratik ölkə hesab olunur.

Təkcə 2022-ci ilin aprel-iyul aylarında Ermənistanda keçirilən etiraz aksiyaları qəddarlıqla dağıdılıb, ümumilikdə 2100-dən çox etirazçı saxlanılıb; baş nazir Paşinyana qarşı olan siyasi liderlərin cinayət təqibi davam etdirilib; müxalif qüvvələr sıxışdırılıb, məhkəmələrə cəlb olunub; polis həm etirazçılara, həm də aksiyaları işıqlandıran KİV nümayəndələrinə qarşı sərt davranıb; siyasi səbəblərdən bir sıra vətəndaşların Ermənistana girişinə qadağa qoyulub və s.

Başqa sözlə, qeyri-demokratik sayılaraq sammitə dəvət olunmayan ölkələrdə hansı hadisələr olubsa, onların “tam çələngi”ı Ermənistanda da olub, amma ABŞ bu ölkəni öz məclisinə dəvət edir.

Bu, ona görə belədir ki, Ermənistan ABŞ-ın “öz qeyri-demokratik ölkəsi”dir.

Bu xüsusda məşhur bir ifadə var. Ötən əsrin 30-40-ci illərində Nikaraquada Anastaso Samosanın diktatorluğu dövründə demokratiya və insan haqları sahəsində ciddi problemlər varmış. Daha dəqiqi, Samosa özünü qatı diktator kimi aparır, hakimiyyətinə qarşı olanları qırıb-çatırmış. ABŞ öz patronajlığı altında olan bu ölkədə baş verənlərə göz yumurmuş. Bir gün (1939-cu ildə) onun yaramazlıqları barədə ABŞ prezidenti Franklin Ruzveltə məruzə edirlər, güman ki, ABŞ-ın belə bir qaniçəni müdafiə etməsinin doğru olmadığını bildirirlər. Ruzvelt müşavirlərinə belə cavab verir: “Ola bilər, Samosa it oğludur, amma o, bizim itoğlumuzdur”.

ABŞ-ın indiki prezidenti Cozef Baydenin xarici siyasəti də eynidir. O, hesab edir ki, Paşinyan hər nə olsa da, ABŞ-ın Paşinyanıdır, Rusiya ilə çiling-ağac oynayır, vaxtaşırı Kremlin iradəsinə qarşı çıxışlar edir, ölkəsini Moskvanın nəzarətindən çıxarmağa çalışır və s.

Bu, ABŞ üçün həlledici amildir. Hansı dövlət birmənalı olaraq onun tərəfində durursa, sözünün qabağından söz demirsə, qeyd-şərtsiz Vaşinqtona itaət edirsə, bu zaman həmin ölkədə demokratiya və insan haqları sahəsindəki problemlərə göz yumulur. Yox, əksinədirsə, hansısa dövlət ABŞ-a biət etmirsə, o zaman nə qədər demokratik ölkə olsa da, adı qara siyahılara salınır.

               İstanbul və Ankaranın müxalifətçi merləri Əkrəm İmamolu və Mansur Yavaş

Türkiyə buna bariz misaldır. ABŞ-da və Avropada hər kəsə bəllidir ki, 1990-cı illərdən sonra Türkiyədə hakimiyyət sırf xalqın iradəsi ilə, demokratik, qanuni, şəffaf seçkilərin nəticəsində formalaşır. Axırıncı dəfə də belə olub. Hazırda da Türkiyə azad və demokratik seçki keçirməyə hazırlaşır. Bundan əvvəl isə bu ölkənin iki meqapolisində və bir iri şəhərində (İstanbul, Ankara və İzmir) keçirilən bələdiyyə seçkilərində müxalif qüvvələr qalib gəliblər və hazırda həmin şəhərləri onlar idarə edirlər.

Bununla belə, ABŞ da, Avropanın qüdrətli ölkələri də bir neçə ildir ki, səs-səsə verərək prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanı “diktator” adlandırırlar. Məntiq varmı? Bu, necə diktatordur ki, onun ölkəsinin 3 ən iri şəhərində müxalifət hakimiyyətdədir? Hansı ölkədə belə diktatura var? 1 misal belə göstərmək mümkün deyil.

İndi ABŞ-da keçiriləcək “Demokratiya sammiti”nə Türkiyə dəvət edilməyib. Niyə? Ona görə ki, Türkiyə 2015-ci ildən sonra ABŞ-ın hegemonluğunu qəbul etmir, onun mütəmadi basqılarına qarşı çıxır, regional siyasətini təftiş edir. Əgər Türkiyə rəhbərliyi əvvəlki illərdə (məsələn 1980-ci ildə Kənan Evrenin diktatorluğu dövründə) olduğu kimi “sözəbaxan iqtidar” olsaydı, sammitdə yeri başdan olacaqdı və digər müsəlman ölkələrə nümunə göstəriləcəkdi. İndi belə çıxır ki, Türkiyədə demokratik mühit sammitə dəvət olunmuş Mozambik, Tanzaniya, Honduras, Qambiya kimi ölkələrdə olduğundan daha əlverişsizdir. Bu isə absurddur. ABŞ bu yolla Türkiyədəki seçkilərə təsir göstərmək istəyir. Bəs bu necə diktaturadır ki, orada hər şeyi seçki həll edəcək və ABŞ da buna ümid edir?

Sözügedən tədbirin əsas təşkilatçısı USAİD və onun ermənipərəst rəhbəri Samanta Poverdir. Təşkilatçılar arasında Cənubi Qafqaz ölkələrində “inqilab” arzusunda olan və birində (Ermənistanda) buna nail olan, birində (Gürcüstanda) şansını qaçırdan, birində (Azərbaycanda) isə uğursuzluğa düçar olan NED təşkilatı da var. Yenə də hər şey NED istəyən kimi olsaydı və Azərbaycan ABŞ-dakı sammitə dəvət olunardı.

Bir sözlə, sammitə dəvət olunanların seçimi zamanı əsas kriteriya kimi demokratiya götürülməyib, konyukturaya, siyasi məqsədəuyğunluğa önəm verilib. Daha bir misal kimi Macarıstanın da sammitə dəvət olunmamasını göstərmək olar. Bu ölkə də Rusiya-NATO qarşıdurmasında Rusiyanın tərəfində durduğuna, ABŞ-ın iradəsi ilə hesablaşmadığına görə qara siyahıya düşüb. Yoxsa, Macarıstanda yaşayan soydaşlarımız, bu ölkəyə gedib-gələn dost-tanışlar şəhadət verirlər ki, Macarıstanda demokratiya və insan haqları mövzusunda heç bir problem yoxdur.(musavat.com)