Azərbaycanda insan hüquqları və ya nə zaman millət olmağı bacaracağıq

Tanınmış hüquq müdafiəçisi, vəkil İntiqam Əliyevin həbs ilə əlaqədar yazılı mediamızın səhifələrində bir çox qələm adamlarımızın, əksəriyyəti də İntiqam Əliyevi şəxsən tanıyan adamlardan ibarət yazıçı, publilisist və jurnalistlərimizin yazılarını oxudum. Yanaşmalar, hadisəyə ümumi münasibət və əksəriyyəti uzaqdan baxış olan bu yazılardan sonra ölkəmizdəki ictimai təbəqələşmə bütün rəngləri, daha doğrusu rəngsizliyi, tutqunluğu ilə gözümün önündə canlandı.

İstər İntiqam Əliyevi şəxsən tanıyan, istərsə də tanımayan hər bir kəsin məsələyə yanaşmasında çılpaq şəkildə nəzərə çarpan "neytrallıq" cəhdləri bu mövzuya aydınlıq gətirmək əvəzinə ona kölgə saldı. Mövzunun aktuallığı və bu gün ölkəmizin siyasi-ictimai həyatı üçün "insan haqları" mövzusunun müzakirəsinin nə qədər vacib olması dünyada və regionumuzda gedən geo-siyasi prosseslərdən də aydın görünür. Dünya qlobal güclərin nüfuz çəkişməsindən qaynaqlanan total müharibəyə doğru sürüklənməkdədir. Lokal konfliktlər getdikcə yayılır, ayrı-ayrı qruplar arasındakı ideoloji ziddiyyətdən doğan xırda silahlı konfliktlər böyük dövlətlərin ərazisini əhatə edərək daha geniş coğrafiyaya yayılmağa başlayır...

Müharibələrin başlanğıcı sayılan xırda qarşıdurmalar, nəhəng dövlətlərin maraq dairəsində yerləşən kiçik dövlətlərin "ipə-sapa yatmayan"siyasi rejimlərini məhz "öz müqəvvaları" ilə əvəz etmək cəhdlərindən doğur. Qloballaşan dünyamızda getdikcə dəyişən mühbarizə şərtləri, şəbəkə texnologiyalarının əhəmiyyətinin artması, dünyada ictimai rəyin formalaşmasında internet-resursların gücü, savadsız, bilgisiz və dünyada gedən geo-siyasi prosseslərdən xəbərsiz kütlələrin kənardan idarə edilməsi üçün ən gözəl və ucuz vasitəyə çevrilib. Artıq bir regionun qarışıdırılması, orada müharibə ocağı yaradılması üçün həmin əraziyə qoşun yeritməyə, hücum etməyə lüzum yoxdur. Ağıllı və təcrübəli strateqlər tərəfindən hazırlanmış "informasiya bombası" istənilən regionu qısa müddətdə qarışdırmağa qadirdir. Müasir şəraitdə "informasiya bombası"nın partlaması üçün də böyük vəsait və maliyyə tələb olunmur. Zamanının böyük bir hissəsini sosial şəbəkələrdə keçirən istifadəçilərinin özləri çox qısa müddətdə bu "informasiya bomba"sını partladırlar və arxasında güdülən məqsədin həyata keçirilməsi üçün ən əsas zəmini hazırlamış olurlar.

Müasir dünyamızda böyük dövlətlərin zəif hakimiyyətlərə öz şərtlərini diqtə etmək üçün ən geniş istifadə etdikləri metod "insan hüquqları", "milli" və ya "dini azlıqların" hüquqları, "dissidentlərin müdafiəsi", "söz azadlığı", "mətbuat azadlığı" və.s vasitələrdir. Təbii, azadlıqların, haqq və hüquqların təmin olunması istənilən bir ölkənin inkişafı, onun xalqının azad və firavan yaşaması üçün birinci şərtdir. Bu şərt yerinə yetirilməsə, heç bir inkişafdan, vətəndaş cəmiyyətindən və firavanlıqdan söhbət gedə bilməz. İstənilən bir ölkədə bütün haqq və hüquqların təmin olunması, qanunların tənzimlənməsini təmin edəcək instansiyalar və institutlar var. Burjua inqilabını daha tez gerçəkləşdirərək iqtisadiyyatını sənayeləşməyə dayayan ölkələrdə, iqtisadi depressiyanın ötürülməsindən sonra başlayan inkişaf getdikcə bu, inkişaf etmiş ölkələri və onları idarə edən iri kapital sahiblərini yeni bazarların, zəngin xammal yataqlarının axtarışına çıxardı.

Kapitallaşmadan kənarda qalmış, əhalisinin əksəriyyətinin təhsil görmədiyi, səfilliklə boğuşan ölkələrin torpaqları altında yatan təbii sərvətləri mənimsəmək üçün iqtisadi ekspansiyaya start verən inhisarçı kapitalın idarə etdiyi ölkələrdən ibarət beynəlxalq koalisiya "tapdanan hüquqları” “məhdudlaşdırılan azadlıqları" əllərində əsas tutaraq dünya üzərində total hakimiyyətlərini qurmaq üçün hərəkətə keçdi. Gedən prosseslər onu göstərir ki, böyük biznes maraqlarının təminatı üçün onlarla dövlətin və milyonlarla insanın məhvinə çoxdan qərar verilib. Yerləşdiyi əlverişli coğrafiya və tutduğu strateji mövqe, Xəzər hövzəsinin əsas neft və qaz yataqlarına sahib Azərbaycanı da qlobal güclərin "qara siyahısına" saldı. Müasir dünyaya inteqrasiya yolu tutmuş Azərbaycan artıq 2001-ci ildən AŞPA-nın üzvüdür və qanunlarını da bu qurumun tövsiyələri, məsləhətləri əsasında qəbul edir. Zaman-zaman tövsiyələr şərt, diqtə kimi səslənsə də, qurumla hakimiyyət arasında siyasi münasibətlər gərilsə də hələ ki, ciddi bir problem yaşanmayıb və Azərbaycan bu mötəbər beynəlxalq təşkilatda öz fəaliyyətini davam etdirməkdədir. Müstəqilliyini yeni qazanmış ölkəmizin qanunvericiliyndəki, siyasi, iqtisadi və hüquq sistemindəki çatışmazlıqlar nəzərə alınarsa, qısa müddət ərzində qət edilən yol çox böyük nailiyyət və sıçrayış deməkdir. Təsəvvür edin ki, bir dövlət sisteminin sıfırdan, yenidən qurulması üçün aradan keçən 13 ilin çox az olmasına baxmayaraq, Azərbaycan mədəni-mental cəhətdən daha çox bağlı olduğu əksər Asiya dövlətlərindən, "insan hüquqları", "söz və mətbuat azadlığı" məsələlərində qat-qat irəlidədir. Mətbuatın və İnternetin azadlığı məsələsində isə Azərbaycan əksər inkişaf etmiş dünya dövlətlərindən çox irəlidədir. Misal üçün Rusiyada "Roskomnadzor"a hakimiyyətin "istəmədiyi" internet-resurslara girişi bağlaması səlahiyyəti verilməsi bunun bariz nümunəsidir.

Tanınmış hüquq müsafiəçisi, Avropa məhkəməsində Azərbaycandan olan şikayətlər əsasında gedən əksər proisseslərdə vəkil kimi çıxış gedən İntiqam Əliyevin həbsi məsələsinə gəldikdə isə, istənilən halda bir hüquq müdafiəçisinin hakimiyyət orqanları tərəfindən təzyiqə məruz qalması heç bir ölkəyə prestij gətirmir, əksinə ölkənin demokratik imicinə zərbə vurur. Həm hakimiyyət, həm də ictimai institutlar çalışmalıdırlar ki, bu daxili narazılıqlar ölkədən xaricə çıxmasın, vətəndaşların problemləri öz həllini daha tez tapsın və heç bir azərbaycanlı şikayət üçün kənarda instansiya axtarmasın. Dövlət propaqandasının gücü hər bir vətəndaşın beynində dövlətini qanı bahasına qurmuş və milli dövlətçiliyini də qanı, canı bahasına qoruyacaq bir vətəndaş təfəkkürü formalaşdırmalıdır. Beyninə milli ideologiyası hakim olmayan cəmiyyət qul olmağa, istismar olunmağa və məhv olaraq tarixdən silinməyə məhkumdur. Əgər daxildə narazılıq varsa, hakimiyyətin öncülüyündə, vətəndaş hüquqlarının qorunması şərti ilə bu problem elə daxildə də həll edilməlidir. Azərbaycan insanı, vətəndaşı özünü bu torpaq üzərində hakim xalq və dövləti də öz dövləti kimi görməlidir. Hər bir vətəndaş öz problemlərinin həllini daxildə tapmalı və xarici instansiyaya müraciəti özünə ar bilməlidir. Bunu üçün dövlətin nəzarətində olan informasiya resurslarının sayı və onların gücü artırılmalıdır, vətəndaşların problemlərinin işıqıandırılmasına heç bir maneə törədilməməlidir. İnanırıq ki, Azərbaycanı istəməyən qüvvələrin əlində bayraq etdiyi "İntiqam Əliyevin həbsi" məsələsi, onunla vergi orqanları arasında yaranmış xırda və maddi problem öz həllini tapandan sonra yoluna qoyulacaq və tanınmış vəkil tezliklə azadlığa çıxacaq.

Qafqaz Ömərov
Ölkə.az