Uşaqlarınızın şəklini paylaşırsınız? - Onların taleyini dəyişirsiniz - DİQQƏT!

Son illərdə sosial şəbəkələrdə yeni trend yaranıb. Belə ki, valideynlər yeni doğulan övladlarının adına xüsusi səhifələr yaradaraq doğulduğu gündən etibarən hər anını paylaşırlar. Bir sıra xarici ölkələrdə azyaşlıların bütün məlumatlarının detallı və üzünün açıq şəkildə paylaşılması, uşağın təhlükəsizliyi baxımdan doğru hesab edilmir. Görünür, ölkəmizdə valideynlərin bu baxımdan heç bir narahatlığı yoxdur.

Digər tərəfdən yaradılan bu "junior" səhifələr uşaq geyimləri, oyuncaqları və s. mağazalarla əməkdaşlıq edərək müəyyən gəlir qazanmağa da çalışırlar. 

Harvard Hüquq Məktəbinin Onlayn İcraçı Direktoru Liah Planket hesab edir ki, uşaqların foto və videolarını sosial şəbəkələrdə yerləşdirməklə bağlı 3 əsas risk kateqoriyası var:

1. Valideynlər üçün birinci və bəlkə də onları ən çox narahat edən, cinayət və ya təhlükəli olan uşağa zərər vurma riskidir. Şəxsiyyət oğurluğu, təqib və s. bu kateqoriyaya aid edilə bilər.

2. İkincisi, qeyri-qanuni olmayan, lakin arzuolunmaz digər hal uşaqların indiki və ya gələcək həyat imkanlarına zərər vurma riskidir. Buraya məlumatların toplanması kimi nüanslar daxildir.

3. Üçüncü riski müəyyən etmək ən çətindir və çox güman ki, bir müddət müəyyən etmək mümkün olmaya bilər. Bu, uşağın dünyadakı mənlik və şəxsiyyət hissi üçün riskdir.

"Çünki siz övladınızın həyat hekayələrini onların məlumatı və icazəsi olmadan paylaşırsınız" - Planket deyir.

ABŞ-də Valideynlər və Yeniyetmələr üçün Ünsiyyət Mərkəzinin təsisçisi və direktoru Ken Qinsbörq yeniyetmələrin öz şəxsiyyətlərini inkişaf etdirdiklərini və əsas olaraq "mən kiməm" sualını verdiyini deyib:

"Əgər uşaq onun həyat hekayəsini başqasının yazdığını hiss edirsə, o özünü təsvir olunan şəxs olmaq məcburiyyətində qala bilər. Valideyn övladı haqqında hər şeyi mükəmməlləşdirilmiş formada paylaşırsa, uşaq gələcəkdə mükəmməl biri olmağa ehtiyac duya bilər".

K.Qinsbörq hesab edir ki, uşağın öz həyat hekayəsini yazması və başqasının onun üçün yazdığı hekayəni qəbul etməməsi çox vacibdir.

Digər tərəfdən mütəxəssislər yarıçılpaq və azyaşlıların yaşadıqları yerləri göstərən fotoların paylaşılmasını məqsədəuyğun hesab etmir.

Qeyd olunur ki, valideynlər paylaşım edərkən risk faktorunu nəzərə almalıdır. Mütəxəssislərin fikrincə, hər bir valideyn fotonu paylaşmazdan əvvəl özünə "övladım bu fotonu görsəydi, necə hiss edərdi" sualını verməlidir.

Mövzu ilə bağlı Ölkə.Az-a danışan Psixoloq Vəfa Əkbər hesab edir ki, əvvəllər mövcud olan ailə albomları bu gün öz yerini sosial şəbəkələrə verib:

"Hər bir dövrün özünün ehtiyacları var. Keçmiş dövrdə də hər bir uşağın fotosu ailə albomuna daxil edilirdisə, bu gün valideynlərin ailə albomu sosial şəbəkədir və onlar övladlarının fotosunu burada paylaşır". 

Psixoloq bildirib ki, gəlir əldə etmək məqsədilə azyaşlılardan istifadə etmək onların istismar edilməsidir. Onun fikrincə, bu həm də gələcəkdə azyaşlılarda mənfi xüsusiyyətlər formalaşmasına səbəb ola bilər:

"Bu formada uşağı istismar edib reklam etmək tamam başqa bir mövzudur. Çünki körpə yaşdan uşağın üzərindən pul qazanılmasını doğru addım hesab etmirəm. Əgər belə bir şey varsa, təbii ki, bu, gələcəkdə uşaqda hər şeyi asan əldə etmək, daha çox gündəmdə olmaq, təqdir almaq istəyi artacaq. Təqdir olunmaq arzusu azyaşlıda o qədər artacaq ki, bəzən öz xarakterinə uyğun olmayan davranışlar etməli olacaq və o, artıq "ulduz" xəstəliyindən əziyyət çəkəcək", - deyə o əlavə edib.

Billurə Yunus