Əfqanıstan qərarına qarşı çıxan, Brejnevi iki dəfə istefaya çağıran, ölümü xalqdan gizlədilən Kosıgin
SSRİ Nazirlər Sovetinin sədri, məşhur iqtisadi islahatların müəllifi Aleksey Kosıgin hələ Stalin repressiyalarının qızğın çağında hakimiyyətin ən yüksək eşelonlarına daxil olub, 35 yaşında Xalq Komissarı, sonra Stalinin müavini, Xruşşovun birinci müavini postunu tutub. 1964-cü ildə Kosıgin SSRİ hökumətinə başçılıq etməyə başlayır və dövrünə görə 16 il bu vəzifədə çalışmaqla rekord vurub.
Onun adı 1960-cı illərin ikinci yarısında baş verən genişmiqyaslı iqtisadi transformasiyalarla bağlıdır. Hakim elitadakı mühafizəkarların müqaviməti ilə başa çata bilməyən bu islahatların uğurunu ekspertlər müxtəlif dəyərləndirirlər.
Məhz onun fəaliyyəti nəticəsində 1970-ci illərdə sadə insanlar üçün Sovet dövrünün sosial inkişaf dövrü hesab edilir. Ona görə də Kosıgin dövrünün "əsl yenidənqurma" müəllifi adlandırılır.
Əfqanıstana qoşun yerilməsinə etiraz edən şəxs
Kosıgin Əfqanıstana qoşun yeridilməsinə kəskin formada etiraz edən yeganə SSRİ rəhbərliyində təmsil olunan şəxsdir.
1979-cu il dekabrın 12-də Sov.İKP MK Siyasi Bürosunun Moskvada keçirilən iclasında qərar qəbul edir. Müdafiə naziri Dmitri Ustinov, xarici işlər naziri Andrey Qromıko və DTK sədri Yuri Andropov baş katib Leonid Brejnevə “bu ölkə rəhbərliyinin tələbi ilə və vəziyyətin gərginləşməsini nəzərə alaraq” Əfqanıstana qoşun göndərməyi təklif ediblər. Yazılı məruzə ilə tanış olan SSRİ-nin birinci şəxsi və Siyasi Büronun bütün digər üzvləri razılaşırlar. Yalnız hökumət başçısı Aleksey Kosıgin bunun qəti əleyhinə çıxır. O hər hansı digər hərəkətləri, habelə maliyyə xərclərini tam dəstəklədi, lakin Sovet ordusunun Əfqanıstan ərazisinə daxil olmasını dəstəkləmir.
Siyasi Bürodakı nüfuzlu şəxslərin təzyiqlərinə baxmayaraq, Kosıgin bu sənədi imzalamır. Həmin andan o, Brejnev və ətrafı ilə tam arası kəsilir və bu da baş nazirin tam təcridi ilə nəticələnir. Bundan bir il sonra o baş nazir vəzifəsindən getməli olur.
Marşal Valentin Varennikov xatirələrində qeyd edir ki, Kosıgin Siyasi Büronu bu çətin qərara etiraz etməsində min dəfə haqlı idi. SSRİ rəhbərliyinin Əfqanıstana qoşun yeritməsinə etiraz edərək bildirdi ki, qoşun yeritməzdən öncə bunun nəticələrini düşünmək lazımdır: “Ən əsası, SSRİ-nin bütün rəhbərlərinin diqqətini Əfqanıstana qoşun göndərəcəyiksə, gələcəkdə bizi nələrin gözlədiyinə yönəltdi. Nə qədər kədərli olsa da, hər şey onun proqnozlaşdırdığı kimi inkişaf etdi və bizi hər şəkildə və ilk növbədə ABŞ-nin məkrli hərəkətlərindən qorudu", -Varennikov qeyd edib .
SSRİ-nin sürətli inkişaf dövrü onunla bağlıdır
SSRİ-nin sürətli inkişaf dövrü də məhz Kosıginin hökumətə rəhbərlik etdiyi dövrü əhatə edir.
Onun SSRİ-nin iqtisadiyyatına və sənayesinin inkişafına diqqəti nəticəsində hərtərəfli iqtisadi inkişaf qeydə alınır.
SSRİ-nin avtomobil sənayesinin, mənzil tikintisi, neft-qaz sənayesinin və digər sahələrinin inkişafı onun dövründə "bum"a çevrilir.
Varennikov öz memuarında Kosıgini 1970-ci illərin sonlarında başlamalı olan “əsl yenidənqurma”nın müəllifi hesab edir. Marşalın sözlərinə görə, Nazirlər Şurasının rəhbərinin ölkənin inkişaf perspektivləri ilə bağlı fikirləri hərbçilərin xoşuna gəlib.
Sağlamlığına olan diqqəti ölümünü sürətləndirdi
Kosıgin fiziki hazırlığı qorumağa çalışdığından həftə sonları aktiv istirahətə üstünlük verirdi. O daha çox avarçəkməni çox sevirdi. Lakin bu da nəticədə ona həyatı bahasına başa gəldi. Belə ki, 1976-cı ildə gəzinti zamanı qayıq çevrilir və baş nazir suda batır. Lakin son anda mühafizəçilər onu güclə xilas edə bilirlər. Düzdür, qısa müddətdən sonra Kosıgin vəzifəsini davam etdirsə də, səhhəti buna imkan vermədiyindən nomal fəaliyyət göstərə bilmir.
Brejnevin istefasını iki dəfə tələb edib
Kosıgin iki dəfə Brejnevdən istefa verməsini xahiş etsə də, baş katib rədd cavabı verib.
Kosıgin 1980-ci ilin avqustunda olimpiyada başa çatdıqdan az sonra ikinci dəfə infarkt keçirir və ömrünün son dövrünü xəstəxanada keçirir.
Vəziyyətinin ümidsizliyini anlayan SSRİ rəhbərliyi Kosıgini 1980-ci ilin oktyabrın 21-də səhhətinə görə Siyasi Bürodan uzaqlaşdırır və onun yerinə Mixail Qorbaçovu Siyasi Büroya üzv qəbul edirlər. Məhz bundan iki ay sonra, 1980-ci il dekabrın 18-də Kosıgin vəfat etdi.
Ölümü xalqdan 3 gün gizlədildi
Keçmiş baş nazirin ölümü barədə xalqa cəmi üç gündən sonra məlumat verilib.
Dekabrın 19-da ad gününü qeyd edən Brejnevin bayramını korlamaq istəməyiblər. İki gün sonra onun yerinə təyin edilən Nikolay Tixonov Kreml divarına keçmiş rəhbərinin külü olan qabı qoyur.
Mürtəza
Ölkə.Az
