Alimlərdən şok effekti yaradan kəşf: Homo sapiens tarixi yenidən yazılır
Mərkəzi Almaniyadakı bir mağarada tapılan insan sümüklərinin parçaları göstərir ki, müasir insan – Homo sapiens Avropanın soyuq yüksək yerlərinə 47 min 500 il əvvəl gəlib. Alimlər yeni kəşfə qədər bu tarixin 40 min il olduğunu ehtimal edirdilər.
AZƏRTAC “Nature” jurnalında dərc olunmuş elmi məqaləyə istinadla xəbər verir ki, alimlər çərşənbə günü Almaniyanın Ranis şəhərində orta əsrlərə aid təpə qalasının altında yerləşən İlsenhöhle mağarasında 13 Homo sapiensin skelet qalıqlarını aşkar etdiklərini bildiriblər. Sümüklərin 47.500 ilə qədər yaşı olduğu müəyyən edilib. İndiyə qədər Şimal-Mərkəzi və Şimal-Qərbi Avropada tapılan ən qədim Homo sapiens qalıqlarının təxminən 40.000 yaşı olub.
Parisdəki “Kollec de Frans”ın paleoantropoloqu və tədqiqat rəhbəri Jan-Jak Hublin bildirib ki, bu fraqmentlərin tarixi bilavasitə radiokarbonla müəyyən edilir. Onun sözlərinə görə, Homo sapiensin yaxşı qorunmuş DNT-si də əldə olunub.
Homo sapiens növü 300.000 ildən çox əvvəl Afrikada yaranıb, daha sonra bütün dünyaya yayılıb və digər insan populyasiyaları, o cümlədən neandertallarla qarşılaşıb. Bununla belə, ləkəli fosil qeydləri Homo sapiensin Avropada necə yayıldığını və təxminən 40.000 il əvvəl yoxa çıxan Neandertalların nəslinin kəsilməsində hansı rolu oynadığını bütün təfərrüatları ilə izah edə bilmir.
“Nature” jurnallarında dərc olunan üç məqalədə təqdim olunan tədqiqat yeni təbiət ekologiyası və təkamül prosesinə aydınlıq gətirir. Məlum olur ki, o dövrdə qitə indikindən daha soyuq idi və Avropada hazırda Sibir və ya Skandinaviyada - çöl tundrasında olan şaxtalar hökm sürürdü. Homo sapiens daha isti Afrikadakı mənşəyinə baxmayaraq, soyuq şəraitə nisbətən tez uyğunlaşa bilib.
Tədqiqatçılar belə bir nəticəyə gəliblər ki, ovçu qəbilələrin kiçik, mobil dəstələri Buz Dövrü məməliləri ilə dolu bir ərazini gəzərkən arabir mağaradan istifadə edirdilər.
Tədqiqat ov üçün nizə ucları kimi faydalı olan yarpaq formalı daş bıçaqlar da daxil olmaqla, Lincombian-Ranisian-Jerzmanowician (LRJ) mədəniyyətinə aid edilən xüsusi bir Avropa daş artefakt dəstini kimin hazırladığı ilə bağlı mübahisəni də həll edib. Əvvəllər mütəxəssislər bunların neandertallara məxsus olduğunu fərz edirdilər. Amma məlum oldu ki, bu qədim əşyalar məhz Homo sapiens tərəfindən düzəldilib.
Alimlər ana xətti ilə irsiyyəti əks etdirən mitoxondrial DNT əsasında sümükləri analiz ediblər. Ranisdəki Homo sapiensin neandertallarla qarışması da daxil olmaqla, hər iki valideyndən genetik məlumatları təqdim edən nüvə DNT-si vasitəsilə araşdırmalar davam edir.
