Yaponiya qlobal "qaz imperiyası" qurub

Yaponiyanın qazla bağlı öhdəliyi ona keçən il 14 milyard dollar mənfəət qazandırmaqla yanaşı, qaz yanacaqlarından asılılığını möhkəmləndirib.

Qaynarinfo xəbər verir ki, "Bloomberg"in məqaləsinə görə, bu, ekspertlərin bərpa olunan enerji mənbələrinə daha sürətli keçidi tələb etdiyi bir vaxtda baş verib.

Qeyd olunur ki, hər altı saatdan bir Yaponiya şirkətinin nəzarətində olan mayeləşdirilmiş təbii qaz partiyası dünyanın hansısa limanını tərk edir. Tankerlər dünyanı keçərək enerjidən asılı olan ölkələrin boru kəmərlərinə doğru gedirlər.

"Bütün LNG daşımalarının 1/4-ni təşkil edən bu tankerlər Yaponiyanın getdikcə üstünlük təşkil edən "qaz imperiyası"nın yalnız görünən hissəsidir. Hökumətin dəstəyi ilə korporativ Yaponiya köhnəlmiş və demək olar ki, maliyyələşdirilməmiş qaz elektrik stansiyalarını qazla işləyən elektrik stansiyaları ilə əvəz etmək istəyən ölkələr üçün tam xidmətlər paketi təklif edir. Onun mühəndislik firmaları texnologiya və hissələri təmin edəcək, kommunal xidmətlər yanacaq təmin edəcək və banklar maliyyə təmin edəcək", deyə məqalədə qeyd edilir.

Yaponiyanın qaz sənayesinə verdiyi dəstəyin son yarım əsrdə 250 milyard ABŞ dollarına çatan LNG bazarının sürətlə genişlənməsinə töhfə verdiyi bildirilir. ABŞ və digər ixracatçılar bu artımdan faydalanmağa davam edərkən, özünün kiçik qaz ehtiyatları ilə Yaponiya tədarük zəncirinin hər bir halqasında özünü əvəzolunmaz edib.

"Yaponiya olmasaydı, sənaye sadəcə olaraq bu səviyyəyə çata bilməzdi. Bu gün onlar yeni bazarlara şaxələnməyə və yeni bazarlar cəlb etməyə çalışırlar", deyə 2021-ci ilə qədər Avstraliyanın ən böyük LNG ixracatçısı "Woodside Energy Group Ltd" şirkətinə rəhbərlik edən Peter Koleman bildirib.

"Bloomberg" hesablamalarına görə, Yaponiyanın ən böyük şirkətləri mart ayında başa çatan maliyyə ilində qaz bizneslərindən ən azı 14 milyard dollar mənfəət əldə ediblər ki, bu da ölkənin ən böyük istehlak elektronikası istehsalçılarının ümumi mənfəətinə bərabərdir.

Təbii qazın digər tərəfdarları kimi, Yaponiyanın siyasi və korporativ liderləri də yanacağın iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə mühüm rol oynadığını deyirlər. O, daha çirkli olan kömürü əvəz edə bilər, eyni zamanda bərpa olunan mənbələr hələ də genişlənir. Lakin ekoloqlar xəbərdarlıq edirlər ki, bunun uzunmüddətli nəticələri var. Yeni peyk müşahidələri göstərir ki, qaz sənayesi bildiriləndən qat-qat çox metan istehsal edir və iqlim üçün kömürdən daha çox birbaşa təhlükə yarada bilər.

Bu arqumentlər əsasən nəzərə alınmır. Keçən il BMT-nin iqlim konfransında dünya hökumətləri adı açıqlanmayan keçid yanacaqlarının rolunu tanıyaraq, mahiyyətcə qazı dəstəkləyiblər.

"Yapon şirkətləri qaz zəncirində dərin kök salaraq, hər səviyyədə təsir göstərirlər. Yaponiya hökumətinin və korporativ liderlərin qaz və LNG-nin qlobal genişlənməsində mühüm rolunu qiymətləndirmək olmaz", deyə "Oil Change International" insan haqları qrupunun fəalı Mia Vatanabe vurğulayıb.

Yaponiyanın LNG-yə hazırkı həvəsi 2011-ci ildə 54 nüvə reaktorunu bağlayan Fukusima faciəsindən qaynaqlanır. Digər yerli enerji mənbələri olmadığından, Yaponiya kommunal şirkətləri LNG tədarükü üçün on illik müqavilələr imzalamağa və ABŞ-dan Avstraliyaya qədər obyektlərə investisiya qoymağa tələsib.

Yaponiya öz enerji təhlükəsizliyi proqramını evdə seçicilərə satıb. Kifayət qədər təchizatı təmin etmək üçün yerli şirkətlər müəyyən həcmdə uzunmüddətli müqavilələr bağlayırlar. Rusiya Ukraynanı işğal edəndə dünyada rekord dərəcədə yüksək qaz qiymətləri bu strategiyanı təsdiqləyirdi. Hamı üçün kifayət qədər qaz yox idi və bəzi ölkələr, xüsusən də inkişaf etməkdə olan ölkələr qıtlıqla üzləşib. G7 qalıq yanacaq sərmayələrini dayandırmağı öhdəsinə götürsə də, Yaponiya və Almaniyadan olan müzakirəçilər qaz boşluğu üçün lobbiçilik ediblər.

Yapon şirkətləri isə xaricə investisiyalarını artırırlar. Ölkənin aparıcı elektrik istehsalçısı "Jera Co." Avstraliyanın son LNG layihəsində 1,4 milyard dollara pay alıb. Avropaya satılacaq tədarüklər üçün ABŞ-da gələcək zavodla da tədarük müqavilələri imzalanıb. "Mitsui & Co." Vyetnamı qidalandırmaq üçün qaz yatağı, ABŞ-da şist layihəsi və BƏƏ-də yeni LNG ixrac zavodunda pay alıb.

Hazırda Yaponiya aldığı LNG-nin təxminən üçdə ikisini istifadə edir, qalan üçdə birini isə xaricə satır.

Avropa Rusiyanın maye qazından asılılıqdan qurtula bilmir. İyul ayında Moskva ABŞ-dan tədarükün azaldılmasından sonra demək olar ki, regionun ən böyük təchizatçısı olub.