"Davudoğlunun istefası Türkiyə üçün yeniliklərə vəsilə olacaq"

Davudoğlunun istefasından sonra AKP Qurultaya hazırlaşır.

Bəziləri iddia edir ki, Abdullah Güldən sonra Davudoğlunun da Ərdoğanla arasının dəyməsi AKP-ni zəiflədəcək. Bundan əlavə Türkiyədə Millətçi Hərəkat Partiyası da (MHP) qurultaya hazırlaşır. MHP-də baş verəcək dəyişiklik Türkiyə siyasəti həyatını daha da maraqlı edə bilər.

Son dönəmlər İsrail və Türkiyə münasibətlərinin yaxşılaşması yeni seçiləcək baş nazir və hökumətin daha fərqli xarici siyasət aparacağı kimi də deyilir.

Türkiyənin siyasi həyatında baş verən prosesləri "Oğuz" Müstəqil Araşdırmaçılar Qrupunun rəhbəri, politoloq Vüqar Zifəroğlu Ölkə.Az-a şərh edib:

"Davudoğlunun istefası ilə Abdullah Gülün istefası eyni şey deyil. Davudoğlu AKP-dən istefa verməyib, millət vəkili kimi fəaliyyətini davam etdirəcək. Abdullah Gül - Ərdoğan münasibətləri daha çox həmin dönəmdə camaatla AKP arasında baş verən münaqişənin fonunda gedən bir proses idi. Davudoğlunun istefa məsələsi sırf AKP-nin özü üçün hədəf götürdüyü başqanlıq sisteminə keçid məsələsi və AKP-nin bir partiya olaraq yeni siyasi dönəmə hazırlaması ilə bağlı bir məsələdir. Bunlar arasında prinsipial fərqlər var. Davudoğlunn istefasından sonra AKP-də bir dönəm qapandı, yeni bir dönəm başladı. Artıq AKP iqtidarına yeni bir baş nazir lazım idi. Bu baş nazir Davudoğlunun qismində stratek bir baş nazir deyil, idarəçi funksiyasını yerinə yetirəcək bir şəxs olmalı idi. Ona görə də, bu dəyişikliyə Ərdoğan gedir. Belə bir məqam da var ki, Davudoğlunun özünün də fərqli baxışları var idi, başqanlıq sisteminə keçidlə bağlı, xarici siyasət məsələləri ilə bağlı. Bu da prezidentlə onun arasında müəyyən fikir ayrılıqlarının yaranmasına gətirib çıxarırdı. Bu səbəbdən də belə bir dəyişikliyə gedildi. Davudoğlu da belə bir dəyişikliyi qəbul etdi. Davudoğlunun çıxışında narazılıq olsa da, dəyişikliklə bağlı razılığını bildirdi. Davudoğlunun istefasına səbəb olacaq məqamlar AKP daxilində gələcəklə bağlı müəyyən fikir ayrılıqlarının olması və bunun zaman keçdikcə daha da dərinləşməsi ilə bağlıdır. Bütün bunlara rəğmən Davudoğlunun heç bir halda yol yoldaşlarına, əsasən də lideri olaraq qəbul etdiyi Ərdoğana qarşı getməyəcəyi və partiyada qalaraq millət vəkili kimi fəaliyyətini davam etdirəcəyi də açıq şəkildə ifadə edilirdi.

Parlamentar sistemdə xalqın iradəsi ilə seçilmiş prezident və baş nazir arasında istər-istəməz ziddiyyətlər olmalı idi və səlahiyyət çatışması labüd idi. Bu sistemin özündən qaynaqlanan bir problemdir və hazırda keçiş sürəcində olan Türkiyə üçün bu məsələ son dərəcə həssas bir məqamdır. Əslində prezidentlə baş nazirin yollarını ayırmalarının daha bir səbəbi də məhz hazırki keçid sürəcində sistemdə olan bu ikibaşlılıqdan qaynaqlanır. Güclü və xarizmatik prezident və iradəli, öz fikirləri və baxışları olan baş nazir - əslində zidiyyətlərə yol açacaqdı. Davudoğlunun açıqlamaları və fəaliyyəti ilə parlamentar sistemə tərəfdar olması da, başqanlıq sisteminə keçidi artıq neçə ildir ki, açıq hədəf olaraq göstərən Ərdoğan və AKP üçün məqbul hesab edilə bilməzdi.

Əslində baş verən bu dəyişiklik, AKP-nin Türkiyədə son aylarda sürətlə dəyiməkdə olan siyasi partiyalar sistemində öz mövqeyini qorumaqda iddialı olması fonunda baş verir və bu partiya üçün münbit şərait yaratmır. MHP-də baş verən son hadisələr və qurultay məsələsi, əslində milliyyətçilərin sağ düşərgədə revanş etmək niyyətində ciddi olduqlarının göstəricisidir. Düşünmək olar ki, MHP yaxın gələcəkdə yola artıq Bahçalı ilə davam etməyə bilər və siyasi meydanda tamamən yeni və son dərəcə ciddi bir partiya görə bilərik. Bu isə AKP-nin son on ildə MHP-dən özünə çəkmiş olduğu elektoratı geri qaytarması deməkdir. Məhz bu səbəbdən AKP-yə yeni partiya başqanı və baş nazir lazım ola bilər. Bu yeni başqanın daha texnokrat və çevik olması vacib şərtdir.

Baş nazir dəyişikliyinin AKP-nin xarici siyasət kursunda hər hansısa bir dəyişikliyə gətirib çıxarmayacaq. Türkiyənin xarici siyasətindəki dəyişikliklər daha çox Yaxın Şərqdəki baş verən proseslərlə əlaqəlidir. Baş nazirin kimin olmasından asılı olmayaraq bu xarici siyasət kursu olduğu kimi qalacaq. İsraillə Türkiyə münasibətlərinin yaxşılaşmasında müəyyən faktorlar var. Əsas Rusiya və İran faktorudur. Rəsmi Moskva Yaxın Şərqdə öz mövqeyini gücləndirir. İran Suriya, Livanın timsalında hal-hazırda son dərəcə ciddi mövqelərə sahibdir. İran artıq Yəmən və Bəhreynə iddia etməkdədir. Türkiyə və İsrailin yaxınlaşması daha çox xarici faktorlarla əlaqədardır.

İstənilən halda Davudoğlunun gedişi ilə AKP öz tarixində yeni bir səhifə açmaqdadır. Və açılan bu yeni səhifə təkcə partiya üçün deyil, Türkiyə üçün yeniliklərə vəsilə olacaq".

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az