Azərbaycan bankları niyə regionlarda kredit vermək istəmirlər?

Azərbaycan bankları ölkənin regionlarında kredit verməyə elə də həvəs göstərmirlər.

Bunu Azərbaycan Mərkəzi Bankının kreditləşmə ilə bağlı açıqladığı statistika da göstərir.

Belə ki, 2023-cü ilin sonuna bankların kredit portfeli 23,2 milyard manat təşkil edib ki, bunun da 17,7 milyard manatı və 76 %-i Bakı və onun ətrafında formalaşıb. Bəs banklar niyə regionlarda kredit vermək istəmirlər? “Report” mövzunu iqtisadçı-ekspertlərlə müzakirə edib.

Elman Sadıqov deyir ki, regionlarda kredit verməyin riski Bakı ilə müqayisədə yüksəkdir: “Nəinki Bakı ilə regionlar arasında, hətta ayrı-ayrı rayonlar arasında risk dərəcələrində fərq var. Məsələn, Aran rayonlarında risk daha yüksəkdir. Çünki biznes mühiti zəifdir, dövriyyə azdır və bu rayonlarda yaşayanlara verilmiş kreditlər vaxtında və yaxud ümumiyyətlə geri qaytarılmaya bilər. Şimal və Şimal-Qərb rayonlarımızda isə risk nisbətən aşağıdır. Çünki həmin rayonlar iqtisadi baxımdan aktivdir, turizm obyektləri mövcuddur və vətəndaşlar aldıqları kreditləri normal qaytara bilərlər”.
Bundan başqa, onun sözlərinə görə, regionlarda yaşayan əhalinin maliyyə savadlılığı, kreditə yanaşması (məsuliyyəti) paytaxtla müqayisədə zəifdir: “Bakı və onun ətrafında yaşayanların çoxu bilir ki, kredit götürübsə, onu vaxtında qaytarmalıdırlar, əgər qaytarmasa, ona qarşı hüquqi tədbirlər görə bilərlər, girov qoyduğu əmlakı əlindən çıxa bilər. Regionlarda yaşayanlar dediyim məsələlər barədə elə də düşünmürlər. Çünki rayon yerində hamı bir-birini tanıyır, kiməsə qarşı sərt addımlar atmaq, əmlakını əlindən almaq çətindir. Mental amillər var. Kəndlərdə bir evdə bir neçə ailə yaşayır. Bunların evsiz qalması məsələsi var. Dədə-baba evləridir. Digər tərəfdən rayonda, kənddə heç kim “bankda batan ev”i almaq istəmir. Yəni regionlarda müsadirə edilmiş əmlakları satmaq asan deyil. Halbuki Bakıda girov əmlakların satılması problem deyil”.

Digər ekspert Xalid Kərimli də hesab edir ki, bankların Bakı və onun ətrafına fokuslanması təkcə risk amili ilə bağlı deyil, həm də paytaxt və regionların iqtisadi inkişafı arasındakı fərqdən qaynaqlanır: “Bakıda yaşayanların gəlirləri regionlarla müqayisədə xeyli yüksəkdir. Paytaxtda orta aylıq əmək haqqı regionları azı 30-40 % üstələyir. Bütün iqtisadiyyat demək olar ki, Bakıda cəmləşib. Şirkətlərin çoxu buradadır. Üstəlik, regionlardakı daşınmaz əmlakların çoxunun qeydiyyatı yoxdur. Bu da onların girov qoyulmasına mane olur. Bakıda isə əmlakın qeydiyyatı sarıdan vəziyyət xeyli yaxşıdır”.