“Bu güzəşt məbləğləri artırılmalıdır” - TƏKLİFƏ RƏSMİ CAVAB
Azərbaycanda vergi ilə bağlı tətbiq edilən bir sıra güzəştlərin məbləği illərdir ki, dəyişməz olaraq saxlanılıb. Bunlardan biri də fiziki şəxslərin hər hansı muzdlu işdən vergi tutulmalı olan aylıq gəlirinin müəyyən məbləğdə azaldılmasıdır. Daha sadə dillə desək, müəyyən şəxslərin maaşından vergi tutularkən məbləğin bir hissəsinə toxunulmur və qalan hissəyə vergi hesablanır. Bu da daha az vergi tətbiqinə yol açır.
Məsələn, Vətən müharibəsi qəhrəmanlarının, milli qəhrəmanların, Sovet İttifaqı və Sosialist Əməyi Qəhrəmanlarının, müharibə ilə əlaqədar əlilliyi olan və müharibə veteranı adı almış şəxslərin və s. hər hansı muzdlu işdən vergi tutulmalı olan aylıq gəliri 400 manat, orqanizmin funksiyalarının 61-100% pozulmasına görə əlilliyi müəyyən edilmiş, 18 yaşınadək əlilliyi müəyyən edilmiş və s. şəxslərin 200 manat, bir sıra şəxslərin isə 100 və 50 manat məbləğində azaldılır.
Bu güzəşt məbləğləri artıq illərdir ki, tətbiq olunur. Devalvasiya və inflyasiya kimi valyutanın alıcılıq qabiliyyətini aşağı salan proseslər baş versə də, bu məbləğlərdə hər hansı dəyişiklik edilməyib.
Doğrudur, 2019-cu ildən etibarən 7 il müddətində aylıq əməkhaqqı 8000 manatadək olan şəxslərin sözügedən gəlirindən vergi tutulmur, lakin bu da özəl sektora şamil olunur. Neft-qaz sahəsində və dövlət sektorunda çalışanlar isə bu güzəştdən yararlana bilmir. Nəzərə alaq ki, son statistik məlumatlara görə, ölkəmizdə muzdla çalışanların 893,1 min nəfəri dövlət sektorunda, 856,3 min nəfəri isə özəl sektorda fəaliyyət göstərir. Bu da kifayət qədər böyük rəqəmdir.
İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli məsələni “Ölkə.Az”a şərh edərkən bildirdi ki, belə güzəştlər inflyasiya nəzərə alınmaqla indeksasiya olunmalıdır:
“Hər ilin sonunda rəsmi inflyasiya səviyyəsinə görə güzəştlər artırılmalıdır”
“Çünki inflyasiya yüksəlirsə, güzəştlərin həcmi də artmalıdır. Bu güzəştlər onların aldıqları vəsaitin real alıcılıq qabiliyyəti ilə ölçülür. Real alıcılıq qabiliyyəti inflyasiyaya görə aşağı düşürsə, bu kateqoriyada insanlara tətbiq edilən güzəştin həcmi də artırılmalıdır ki, onların aldıqları vəsaitin real alıcılıq gücü artsın.
Qanunvericilikdə bununla bağlı boşluqlar varsa, bu, mütləq düzəldilməli və indeksasiya prinsipi gətirilməlidir. Hər ilin sonunda rəsmi inflyasiya səviyyəsinə görə güzəştlər artırılmalıdır”, - deyə N. Cəfərli əlavə edib.
VI çağırış Milli Məclisin deputatı Vahid Əhmədov da “Ölkə.Az”a açıqlamasında məsələ münasibət bildirib. O, dövlət büdcəsinin müzakirəsi zamanı nəzərə çarpan ən ciddi məsələlərdən birinin vergi ilə əlqədar güzəştlərin olduğunu deyib:
“Güzəştlərə yenidən baxılmalı, inflyasiyaya uyğun olaraq artırılmalıdır”
“Azərbaycanda vergi güzəştləri kifayət qədər yüksəkdir. Eləcə də dövlət büdcəsinə gələn vəsaitin azalmasında vergi güzəştlərinin yüksək olması öz təsirini göstərir. Lakin həssas təbəqənin güzəştə ehtiyacı var. İllər keçdikcə müəyyən inflyasiyalar olur, problemlər yaranır, bu da həmin insanların aldığı vəsaitə təsir edir. İnflyasiya olarkən, həmin güzəştlərin müəyyən qədər nəzərə alınmasına ehtiyac var.
Azərbaycandakı vergi güzəştləri digər dövlətlərdəkindən bəlkə də, yüksək ola bilər, lakin həssas təbəqə üçün vergi güzəştlərinə yenidən baxılmalı, inflyasiyaya uyğun olaraq güzəştlər artırılmalıdır”, - deyə V. Əhmədov Vurğulayıb.
VI çağırış Milli Məclisin deputatı Azər Badamov isə bu kimi hallarda, adətən, əməkhaqqı məbləğinin artırıldığını ifadə edib:
“Bu məsələ ümumi məbləğə yenidən baxılması şəklində həll edilir”
“Ölkədə mal və xidmətlərin qiymətlərində baş verən artımlar əməkhaqları, pensiyalar və müavinətlərin artırılmasını aktuallaşdırır. Bu bəzi kateqoriyadan olan şəxslərin əməkhaqlarından vergi tutarkən azaldılan məbləğin artırılması şəklində yox, ümumi məbləğə yenidən baxılması şəklində həll edilir”, - deyə A. Badamov qeyd edib.
Məlumdur ki, hər il Vergi Məcəlləsinə müəyyən dəyişikliklər edilir, yeniliklər əlavə olunur. Builki yeniliklərdə sözügedən məsələnin də nəzərə alınıb-alınmayacağı sual doğuran məsələlərdəndir.
İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətindən “Ölkə.Az”ın sorğusuna cavab olaraq bildirildi ki, hazırda Vergi Məcəlləsinə 2025-ci il üçün dəyişiklik və əlavələrin hazırlanması layihəsi üzərində iş gedir və sosial xarakterli güzəştlərlə bağlı məsələlər diqqət mərkəzindədir. Lakin layihənin detalları ilə bağlı ətraflı məlumatlar payız aylarında açıqlanacaq.
Könül
Ölkə.Az
