Razi Nurullayev qeyri-neft sektorunun inkişafından danışdı

Neft bumu erasının başa çatmasından sonra Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafına diqqət artmağa başlayıb.

Artıq hökumət kənd təsərrüfatının xüsusi diqqət ayırır, pambıqçılığın, baramaçılığın inkişafı üçün konkret addımlar atıb. Bununla bağlı düşündürücü məsələ Azərbaycanın istehsal etdiyi məhsulların xarici bazara ixracıdır.

Qeyri-neft sektorunun inkişafı və istehsal olunan məhsulların xarici bazara çıxarılması barədə AXCP sədri Razi Nurullayev fikirlərini Ölkə.Az-la bölüşüb:

"Bu gün ölkənin problemlərdən çıxması üçün qeyri-neft sektorunun inkişafı vacib amillərdən biridir. Manatın dəyərdən düşməsindən, dolların manata nisbətən güclənməsindən və neftin qiymətinin dünya bazarında aşağı düşməsindən sonra hakimiyyət təşvişə düşdü. Hökumət artıq qeyri-neft sektorunun inkişafı üçün addımlar atmağa çalışır. Prezidentin onlarla sərəncamını xatırlayıram ki, qeyri-neft sektorunun inkişafı üçün addımlar atılıb, mərkəzlər yaradılıb. Müəyyən proqramların hazırlanması ilə bağlı xarici şirkətlər də bu işə cəlb olunub. Hökumət göstəriş verib ki, pambıq sahələrinin ərazisi genişləndirilsin. Prezident pambıqçılığın sovet zamanındakı səviyyəsinə çatdırılması öhdəliyini qoyub. Baramaçılıqla bağlı konkret addımlar atılır. Kənd təsərrüfatının istehsalı ilə bağlı kifayət qədər işlər görülür. Böyük fermer təsərrüfatları yaradılır. İnsanlara, kiçik fermerlərə bildirilib ki, sahələrə pambıq əkməlisiniz, üzümçülüyü inkişaf etdirməlisiniz.

Məsələ bundadır ki, bir iş görülür, tapşırıq verilir. Onlar da çox gözəl bilir ki, bu məhsul çıxdıqdan sonra satmaq lazımdır, ancaq bazar tapılmır. Bu problem həmişə Azərbaycanda olub.

Mənim yadımdadır ki, Azərbaycan prezidenti Şəki İpək kombinatının 2 dəfə açılışını edib. Bu gün o kombinat xaraba bir vəziyyətdə Şəkidə fəaliyyət göstərir. Bəlkə də fəaliyyət göstərmir, 10-15 işçi orada işləyə ya işləməyə. Şəki İpək kombinatının 2 dəfə açılışı olub, böyük vəsaitlər yatırılıb və eyni zamanda Azərbaycan Beynəlxalq bankından da oraya vəsait yatırılmışdı, ancaq o pullar göyə sovruldu. Çünki onların istehsal etdiyi ipəyi alan olmadı. Bu gün ölkəyə baramalar gətirilir, baramaçılığın inkişafı ilə bağlı böyük səylər göstərilir, keçmiş fabriklər işə salınır. Bu məhsullar hazır olandan sonra əgər yenə satılmayacaqsa və yaxud çox ucuz qiymətə satılacaqsa bunun faydası nə olacaq? Nəticədə insanlar həvəsdən düşəcək, baramaçılığın inkişafı dayanacaq. Doğrudan da bunun bazarı tapılıbsa və davamlı olacaqsa bunu alqışlamaq olar, ancaq nədənsə bu barədə şübhəliyəm. Bizim də təkliflərdə var idi ki, baramaçılıq strateji bir sahədir və Azərbaycanda inkişaf etdirilə bilər.

Pambıqla bağlı da çox ciddi narahatçılıqlarım var. Yaxın zamanda rayonlara getmişdim. Gördüm ki, kifayət qədər pambıq sahələri var və insanlar pambıq yığır. Pambığın yığılması, emal olunması çox əziyyətli bir işdir. Ancaq bunun maya dəyəri və insanların əziyyətinə verilən haqq çox cüzi bir məbləğdir. Bunun əziyyətinə dəyərmi? Azərbaycana xaricdən kifayət qədər pambıqdan istehsal edilən məhsullar gətirilir. Azərbaycanda kifayət qədər böyük trikotaj fabrikləri tikilə bilərdi, sovet vaxtında fəaliyyət göstən fabriklər təmir oluna bilərdi. Biz bu gün pambığı istehsal edirik, bunu xarici ölkəyə xammal şəklində satırıq, onlar isə pambığı emal edib parça, paltar şəklində bizə baha satırlar. Bu nə dərəcədə strateji bir addımdır, bunda nə dərəcədə məntiq var?

Azərbaycanda emal müəssisələri kimlərsə tərəfindən çox cuzi məbləğə özəlləşdirilmişdi. Həmin müəssisələr fəaliyyət göstərmir. Bu cür məsələlər məni narahat edir.

Qeyri-neft sektorunun inkişafı üçün pul lazımdır. Hər bir material dollarla alınır. Əgər sahibkar o materialı gətirmək üçün dollar tapıb ala bilmirsə, ölkədə dollar qıtlığı varsa və sahibkar üçün normal bir şərait yaradılmayıbsa, o zaman qeyri-neft sektorunun inkişafından normal şəkildə danışmaq olmaz. Yadımdadır ki, Rusiyada, Türkiyədə, Gürcüstanda, İranda infilyasiya oldu, ancaq buna baxmayaraq 3-4 aydan sonra ölkə özünə gəlib və onun milli valyutası möhkəmlənməyə başlayıb. Azərbaycanda artıq milli valyutanın ölməsinin ili tamam olmağa yaxınlaşır. Demək ki, indiyənə qədər qeyri-neft sektorunun inkişafı ilə bağlı atılan addımların effekti olmayıb. Azərbaycanda bu gün də rüşvətxorluq, korrupsiya, sahibkarların işlərinə müdaxilələr davam edir. İnsanlar bizneslə azad məşğul ola bilmir. Hesab edirəm ki, hakimiyyət o dərəcədə iqtisadiyyatda yaratmayıb ki, manat dirilməyə başlasın".

Səxavət Məmməd
Ölkə.Az