"Ölkə üzrə əhali nisbətində cəmi 18% qadın sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğuldur"

Azərbaycanda qadınlar əhalinin əksər hissəsini (51,2%) təşkil edir. Heç kəsə sirr deyil ki, son illər ərzində qadınların sahibi olduğu müəssisələrin sayının artdığı müşahidə olunur. Amma bu göstəricini yenə də qaneedici hesab etmək olmaz.

Bəs ümumilikdə qadınları sahibkarlığa cəlb etmək, fəaliyyətlərini aktivləşdirmək üçün hansı maarifləndirici tədbirlər həyata keçirilməlidir.

Mövzu ilə əlaqədar olaraq Ölkə.az-a İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzinin iqtisadçısı Fərhad Bayramov danışıb. Ekspert bir neçə maraqlı məqamları da toxunmağı unutmayıb.
"Ölkəmizdə qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirilməsi və eyni zamanda iqtisadiyyatın davamlı inkişafının yaxın və orta gələcəkdə təmin etdirilməsindən danışırıqsa, o zaman sahibkarlıq fəaliyyətinin əhəmiyyəti kəskin şəkildə artmaqdadır. Təbii ki, bütün bunlarla bağlı istər dövlət proqramları olsun, istərsə də bu və ya digər vasitələrlə dəstək mahiyyətində addımlar atılmaqdadır. Lakin ümumən ölkəmizdə sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafını ləngidən istər qadın, istərsə də kişi nümayəndələr üçün olsun, əsas məsələ ilkin kapitalın formalaşdırılması və sahibkarlıq fəaliyyəti zamanı rəsmi olmayan müdaxilələrin həyata keçirilməsidir.

Bəzi statistik məlumatlar bizə mümkün strategiyanın necə qurulması haqqında önəmli bələdçi rolunu oynaya bilər, belə ki, məşğul əhali arasında qadınların çalışdığı sahələrə nəzər yetirsək bunlar birinci sırada Ailə kəndli təsərrüfatlarında (33,7%), ikinci sırada Dövlət müəssisələrində, idarə və təşkilatlarda (29.9%), daha sonra Qeyri-dövlət müəssisələrində, idarə və təşkilatlarda (20%), və ən nəhayət hüquqi şəxs yaratmadan fiziki şəxs olaraq sahibkarlıq fəaliyyəti və fərdi əmək fəaliyyəti ilə məşğul qadınlar isə ümumilikdə qadınların çalışdığı sahələr üzrə az paya, yəni təxminən 16%-ə yaxındır. Bundan əlavə hüquqi şəxs yaratmadan fiziki şəxs olaraq sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan ümumi ölkə üzrə əhali nisbətində qadınlar 18%, kişilər isə 82% hissəyə sahibdirlər. Bütün bu statistik məlumatlar bizə bir sıra nəticəyə gəlməyə əsas verir ki, bunlar da, qadınların sənaye sektorunda deyil, bir başa kənd təsərrüfatı və balıqçılıq sahələrində həmçinin idarə və ofis işlərində məşğulluq fəaliyyətində olduqlarıdır. Eyni zamanda bu məlumatlar, qadınların fiziki şəxs olaraq sahibkarlıq fəaliyyətinə başlamaları üçün iqtisadi güclərinin yetərsiz qaldığına da işarədir. Bir digər məsələ ölkəmizdə iqtisadi rayonlar üzrə sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan fiziki şəxslərin ümumi sayında qadınların pay bölgüsünə nəzər salsaq, birinci sırada təbii olaraq Bakı (40%), ikinci olaraq Aran (16,3%), üçüncü olaraq isə Gəncə-Qazax iqtisadi rayonudur (14,9%). Digər iqtisadi rayonlarda təəssüflər olsun ki, bu göstərici 5% və ya ondan daha kiçikdir. Belə nəticəyə gəlmək olar ki, daha mühafizəkar ailə mühitində olan xanımlar əlavə olaraq əngəlləyici problemlərlə üzləşirlər.

Yekun olaraq, sahibkarlıq fəaliyyətində qadınların rolunun artırılması məqsədi ilə elə ilk təhsil müəssisələrindən başlayaraq, bu və ya digər kiçik biznes layihələri üçün ideaların dəstəklənməsi, yeni və hətta sıfır faizli kreditlərin verilməsi, daha doğrusu bu məqsədlərə xidmət edən kiçik “kredit bürolar”-nın yaradılması, və son olaraq da qadınların sahibkarlıq hüquqlarının müdafiə edilməsi üçün regional hüquqi məsləhət bürolarının yaradılması da məqsədə uyğun olardı".

Qeyd edək ki, qadınların məşğulluq imkanlarının artırılması, biznesə başlamaq və inkişaf etdirmək üçün onlara müvafiq mənbə və bacarıqların verilməsi sahəsində hökumət, donorlar, həm yerli, həm də beynəlxalq Qeyri-Hökumət Təşkilatları (QHT) tərəfindən bir çox tədbirlər həyata keçirilmişdir. Bununla belə, hələ də ölkədə qadınların produktiv resurslardan, xüsusilə, kredit resurslarından, bazar və müxtəlif imkanlardan istifadəsini məhdudlaşdıran sosiali-qtisadi maneələr qalmaqdadır. Bundan başqa, cəmiyyətdə üstünlük təşkil edən mövcud stereotiplər də ümumilikdə, qadınları bizneslə məşğul olmaqdan çəkindirən amillərdəndir.

Ölkə.Az