Hollivud filmində Qarabağ detalı: əsl sensasiya budur
Dünyada müharibə ocaqları genişlənir və super güclər öz çıxarları üçün oyun qurur. Artıq proseslərin gizlin tərəfi, pərdəarxası məqamları qalmayıb. Sirli nüanslar olsa belə, kartlar masalarda açıqdır. Nə beynəlxalq təşkilatların məntiqli çağırışları gözə dəyir, nə də həllə yönəlik praktiki addımlar. Qan, qan, qan... Qan iyi gəlir dünyadan.
Konspiroloji nəzəriyyələrin reallığa çevrildiyi dünyaya tamaşa edirik.
Amerikanın istehsal etdiyi “sonun başlanğıcı”, apokalipsis süjet xətti günümüzdə gözlər önünə sərilir. Yox, yox, zombi, yadplanetlilər gəlmir. Amma haradasa oxşar ssenarilər baş verir. Kimlərsə zombi xarakterinə, kimlərsə yadplanetli xüsusiyyətinə malikdir.
Fantastik filmlərdən deyil, “boyevik” janrından çəkilən “Con Uik” ekran işində, əslində, hər şey aydın nümayiş olunub.
Bir səhv addım, yəni oyun qaydalarının pozulması, maraqlı qüvvələrin dünyanı qan gölünə çevirmək istəyinin reallaşmasına rəvac verir. İtkilərin hansı miqyasda olmasının əhəmiyyəti yoxdur. Əsas odur ki, nəticə super güclərin istədiyi kimi yekunlaşsın. Amma cəngəlliyin də qismən qanunları olduğu kimi, yeraltı dünyanın da özünəməxsus “konstitusiyası” mövcuddur.
Filmi günümüzdə davam edən İsrail-Fələstin və Ukrayna-Rusiya müharibəsinin icmalına bənzətmək olar. Hətta Qarabağ müharibəsini belə buraya əlavə etmək mümkündür.
Ekran işində böyük güclər səhv edən obyektin başına milyonlar qoysa da, nəticə əldə olunmur və rəqəmlər, o cümlədən itkilərin miqyası hər saat böyüyür. Bütün güclərini səfərbər edib öz çıxarı üçün çalışan rəhbərlər bir-biri ilə hesablaşırlar. Hücumların kəsəri bəzən zəifləyir, bəzən isə genişmiqyaslı olur. Ekran işində üzdə davam edən toqquşmalar fonunda da “qırılan qələmlər”, qarşıdurmaların taleyinə təsir edən manevrlər də təqdim olunur.
Özü də belə bir şüar var: məqsəd Con Uiki öldürmək deyil, o anlayışı nəyin bahasına olursa olsun, məhv etməkdir.
Məqsədi üçün yaşayanlar, məqsədi üçün ölənlər və ya öldürənlər...
Filmdə daha bir maraqlı məqam odur ki, hamının gözü önündə silahlı və ya əlbəyaxa insidentlər baş verir, insanlar nəinki buna müdaxilə etmir, hətta onlara toxunsalar belə, məhəl qoymurlar və öz işləri ilə məşğul olurlar. Habelə rejissor gecə klubunda döyüş səhnəsini tamaşaçılara belə nümayiş etdirir: fonda rəqs edənlər heç üzünü çevirib davaya da baxmır. Onsuz da reaksiya nə olursa olsun, nəticə və gedişat dəyişməyəcək. Ekran işində həm də buna işarə edilir. Əvvəllər belə ortamlarda panika təqdim edilirdisə, indi belə bir işartı da yoxdur. Çünki indiki halda hadisələrdən çox, sonradan gələn dalğa onlara təsir edir – bahalaşma, ərzaq çatışmazlığı, böhran...
Təsəvvür edin, başına 20 milyon pul qoyulan şəxsi birinci öldürüb qəniməti əldə etmək istəyənlər arasında onu müdafiə edib qiyməti qaldırmağa çalışanlar da olur. “Müdafiə edib” dedikdə “qələmi qırılan”ı öldürmək istəyənləri aradan qaldırır, yəni öldürür. Burada beynəlxalq vasitəçilərin “sülh naminə” gərginliyi artırıb qazanc niyyətləri yada düşür. Filmdə toqquşmalar fonunda səhnəni quran liderə səhv yolu seçdiyini, çoxlu qan töküldüyünü xatırladan “başı papaqlıya” – doğrudan da daim başında papaq olurdu – “mən istədiyim elə meydanın qızışması və qırğınlardır” cavabı verilir. Həqiqətən də, planetin əsas qırılma nöqtələrində silahların işə düşməsinə oxşayır: dünya liderlərinin hadisələrə təsiri güclənir, kənarda qalan tamaşaçı ölkələr də meydana çəkilir, maraqlar uğrunda savaş qızışır.
“Qələmi qırılan” Con Uik köhnə klanına dönməli, güclənməli, himayə olunmalı və onun ölüm fərmanını verən lideri duelə dəvət etməlidir. Yəni kiminsə qanadının altında olmalı, qarşı tərəfi cəngəllik qanunlarına olsa belə, tabe etməlidir ki, qan tökülməsi dayansın və ən əsası canını qurtara bilsin. Bu klan isə başı bəlalı Conu yenə “şirin ağzına” verir. Siyasətdə çoxgedişli oyun deyəndə yəqin ki, bunu nəzərdə tuturlar. Amma qəhrəmanın başqa əlacı yoxdur, köhnə ətrafının istəyini reallaşdırmalıdır ki, ölümdən, tənəzzüldən, məğlubiyyətdən yaxa qurtara bilsin. Onlar yenidən hədəfi qəbul edib himayə etsinlər.
Məsələn, Ukrayna Qərblə oynamalı, onların istəyini yerinə yetirərkən həm də özünə lazım olanı qarşı tərəfə diktə etməlidir. Ukraynanı Rusiyaya qarşı qızışdıran qüvvələrin tərəddüdü günümüzün reallıqlarındandır.
Filmdə maraqlı məqamlardan biri də odur ki, dueldə iştirak edəcək şəxs atəş meydanına gecikməməlidir, gecikərsə, öləcək. Onun qarşısını almaq üçün onlarla muzdluları işə salırlar, radioda qurbanın başına qoyulan vəsait elan olunur. Günümüzün reallığına bənzər şəkildə - Yaxın Şərq, onun nefti, qüdrət...
Ekran işində ən çox diqqət çəkən bəlkə də budur: nüfuzlu görkəmdə şübhəli şəxslər - kostyumda olanların silahlı qarşıdurması olduqca simvolikdir. Özü də smokinin zirehli olması xüsusi vurğulanmalı məqamdır.
Azərbaycanı da hansısa oyunlara çəkmək istəsələr də, Bakı öz oyununu qura bildi və minimum itkilərlə maksimum nəticə əldə etdi - ərazi bütövlüyü tam bərpa olundu. Özü də super güclər zavallı duruma düşdü. Hazırda ölkəmizə qarşı qərəzli həmlələr davam edir. Çünki rəsmi Bakı Ankara ilə birgə işləməklə Cənubi Qafqaz planlarını puç etdi.
Azərbaycana qarşı yönəlik güclər Qarabağ kartından istifadə edib regionda varlıqlarını təmin etməli, münaqişəni uzun perspektivdə dondurmalı idilər. Filmdə göstərildiyi kimi, maraqlar əldə edilməli idi. Rəsmi Bakı tədbirli davrandı və dünyada gedən geosiyasi proseslərin sürətli axınını öz xeyrinə çevirdi.
Samir Mirzə Miri
Ölkə.Az
