Əli Mirəliyev od püskürdü: "Məmmədbağır, Ağadadaş, Baloğlan ara oxuyanlarıdır"
Tanınmış müğənni Əli Mirəliyev Ölkə.Az-ın suallarını cavablandırıb.
- Əli müəllim, necəsiniz? Deyəsən istirahət edirsiniz Mərdəkanda...
- İstirahəti Bülbülə qəbirstanlığında, atamın yanında edəcəyəm. Həyatda mübarizə aparıram, istirahət etmirəm. İnsan öləndən sonra əbədi istirahətə, əbədiyyətə qovuşur. Peşəsindən asılı olmayaraq, insan nə qədər sağdırsa, mübarizə aparmalı, öz üzərində çalışmalıdır.
- Toylara gedirsiniz?
- Əlbəttə gedirəm. Bəs toylara getməsəm necə dolanaram? Cəmi 160 manat təqaüd alıram, o pul nəyimə çatar?
- Əvvəllər çox sərt çıxışlarınız olurdu. Elə bil sizi məhkəməyə verdilər deyə bir qədər kənara çəkildiniz.
- Yox, onunla əlaqədar deyil. Qızımın "Azdrama"nın arxasında evi var, orada söküntü gedirdi. Təsəvvür edin ki, bütün qonşular köçüblər üçmərtəbəli binada təkcə biz qalmışıq, hər yer toz-torpaq... Qardaş, bunu sökə bilmirdinsə, başlamayaydın. Gətirib altmış kvadtratmertlik evin pulunu 1500 manatdan verir. Doxsan minə şəhərin mərkəzində ev ala bilmərəm axı. Dedim ki, ya normal pul verin, ya da mərkəzdən bir yerdən ev. Mən Mehdiabada, Masazıra gedəsi deyiləm ki? Anam içərişəhərli, özüm burada doğulmuşam, orta məktəbi oxumuşam. Ordan-burdan rus, erməni gəlib Bakının mərkəzində yaşasın, mən gedim qıraqda yaşayım? Allah da bunu götürməz axı.
- Başınız qarışıq olduğundan yəqin ki, son zamanlar şou aləmində baş verənlərdən də xəbərdar deyilsiniz...
- Heç nədən xəbərim yoxdur. Azərbaycan telekanallarına baxmıram. Mərdəkanda bəstəkar Vaqif Süleymanovla bir neçə mahnılar yazdırmışıq. Elza İbrahimovanın "Sən bir nəğmə, mən bir nəğmə" oxumuşam, tələbələrimlə məşğulam. Sadəcə efirə çıxmıram. Misal var e, deyirlər ki, Əsli Kərəm, neçə kərəm? Mən deyirəm ki, filankəslər oxuya bilmirlər, görürəm ki, sabah ona əməkdar artist adı verdilər.
- Yəqin xəbəriniz var, sənət aləmindən deputatlığa namizəd olmaq istəyənlər var. Məsələn, Elza Seyidcahan...
- Yox əşşi...
- Hətta bu məsələyə görə İlhamə Quliyeva ilə aralarında narazılıq da yaranıb. Çünki İlhamə Quliyeva bildirmişdi ki, ondan deputat olmaz...
- Əlbəttə, olmaz (əsəbləşir). Deməli, oxumaqla tutuzdura bilmədin, keçdin deputatlığa? O nə deməkdir? O vaxt rəhmətlik Heydər Əliyev Müslüm Maqomayevə dedi ki, deputatlığa namizəd ol. O boyda Müslüm Maqomayev dedi ki, mən müğənniyəm, niyə orda boşuna yer tutum, sözümü oxumağımla deyərəm. Təsəvvür edin ki, o boyda Müslüm Maqomayevə imkan yaradılır və o həmin imkandan istifadə etmir. Çünki o şəxsiyyətdir və bilir ki, deputat kimi xalqa xeyir verməyəcək.
- Amma deputat olan sənət adamlarımız var və olub...
- Məsələn, Zeynəb Xanlarova dünya şöhrətli müğənnidir və Azərbaycanı bütün dünyaya tanıtdırıb. Ona deputatlıq düşür və xalqın çox böyük sənətkarıdır. Zeynəb, Rəşid, Müslüm kimi adamlar deputat ola bilərlər.
- Sizcə Elza Seyidcahandan deputat olmaz?
- Elza Seyidcahan musiqiçidir, bəstəkardır, getsin işi ilə məşğul olsun. Deputat siyasəti, iqtisadiyyatı bilməlidir. Deputatın dünyaya baxışı Elza Seyidcahan kimi olmamalıdır.
- Elza Seyidcahanı musiqiçi kimi təqdim etdiniz. O, həm də müğənnidir axı...
- (gülür) Sözüm yox e, amma o gözəl musiqiçidir, müğənni yox. Hərdənbir öz mahnılarını oxuya bilər. Bir mahnısını bu yaxınlarda eşitdim, doğrudan gözəl ifa edib. Elza Seyidcahandan əvvəl bizdə Tamilla Məmmədzadə adlı bir bəstəkar var idi. Oğlunu da, özünü də öldürdülər yazığın. Bax o da öz mahnılarını elə gözəl oxuyurdu ki. Ancaq o demirdi mən müğənniyəm, deyirdi bəstəkaram. Bu idi onun böyüklüyü. Ələkbər Tağıyev deyirdi ki, həvəskar bəstəkaram. Onun mahnılarını Zeynəb Xanlarova, Nisə Qasımova, Kəmalə Rəhimli, Məmmədbağır Bağırzadə oxuyub. İbrahim Topçubaşov deyirdi ki, həkiməm. Halbuki "Qubalı qız" kimi mahnı yazıb. Hacıbaba Həsənov da həvəskar idi. "Ögey ana" filmindəki "O körpəmin anasıdır" mahnısını yazıb. Hacı Xanməmmədov o cür tar çalırdı, deyirdi ki, mən həkiməm. Xəstəxanada baş həkim işləyirdi. Bu onların böyüklüyü idi. İndikilər deyir mahnı özümün, söz özümün. Sən kimsən ki musiqi yazırsan? Söhbət tək Elzadan getmir. Ona görə bu mahnıların ömrü bir ay çəkir.
Görün həvəskar bəstəkar Ələkbər Tağıyevin "Qonşu qız" mahnısı yaddan çıxarmı? Heç vaxt çıxmaz. Çünki o həvəskar olsa da, mahnı peşəkarcasına yazılıb. Siz isə xalqa yox, toy bazarına işləyirsiniz.
- Toydakılar da xalqın nümayəndələri deyilmi?
- Dahi Üzeyir Hacıbəyovun övladı olmayıb. Ona deyiblər ki, bəlkə bir uşaq götürüb saxlayasınız. Deyib, mənim əsərlərim balalarımdır da. Gör nə boyda söz deyib e. Üzeyir bəy deyib ki, heç vaxt kütlənin səviyyəsinə enməyin, kütləni öz səviyyənizə qaldırın. Bu gün telekanallarımız regionlar səviyyəsində musiqilər verir. "Amma anan bilməsin", "Ay canı yanmış", maral gəldi, filan getdi kimi səviyyəsiz mahnılar olmazdı. Guya bu mahnıları oxuyan müğənnilər yaxşı mahnılar oxuya bilməzlər? Bilərlər. Amma onları toya aparmayacaqlar. Manaf dostumdur, qardaşımdır. Onu danladım, dedim, get, iki bəstəkar mahnısı yazdır. Getdi Emin Sabitoğlunun "Azərbaycan" mahnısını gözəl də oxudu. O mahnını rəhmətlik Hüseynağa Hadıyev də oxuyub. Bacısının yas mərasimində mənə dedi ki, xəbərin var, dostlarım məni danlayır ki, o nə mahnıdır oxumusan? Bu ondan xəbər verir ki, bədii şuranın, senzuranın olmamağı anarxiyaya gətirib çıxarıb. Sevimli kanalın dırnağarası "Sevimli şou"suna baxın. Orada tolkuçka mahnıları oxuyurlar, sözün mənasını bilmirlər.
- Həmin verilişdə qonaq olmusunuz?
- Əvvəlcə o verilişdə püşk atılırdı və püşkə əsasən müğənni mahnı oxuyurdu. Mikayıl gördü ki, populyar müğənnilər Cahangir Cahangirovun, Ələkbər Tağıyevin mahnılarını bilmirlər. Ona görə guya zəng vururlar ki, filan mahnını sifariş veririk. Məni oturtsunlar orda, mahnı verim, görüm, bir müğənni o mahnıları biləcək.
- Heç toylarda ara mahnıları oxumamısınız?
- Uşaqlığımdan mübariz olmuşam, siyasətçi olmamışam. Toylarda türk mahnıları oxumamışam. Bu gün xalq artisti olan Azər Zeynalov, Eldar Zeynalov, Ağacəbrayıl Abasəliyev mənimlə musiqiçi kimi işləyiblər. Onlar bilirlər ki, toylarda ara mahnıları oxumamışam. Bəs nə oxumuşam ki, toya aparıblar? O vaxt konsert kimi ziyalı məclisləri idi, səsgücləndiricilərə azacıq səs verirdik. İndi camat 40 dəqiqədən sonra qaçır dəhlizə. Belə toy olar? Akustika yox, tavan 10 metr. O boyda tavan olar? Xaricdə çox olmuşam, orada səhnə aşağıda, tamaşaçı yuxarıdadır. Elə olanda səs tamaşaçıya aydın gəlir. Bizdə it yiyəsini tanımır, bilmirsən bunlar nə demək istəyirlər.
- Bəlkə bir kitab yazasınız...
- Özüm kitab yazmağı bilmirəm. Mən kiməm ki, kitab yazım? Mənə sual versələr cavab verərəm kimsə yaza bilər. O ki qaldı ara mahnılarına, heç vaxt ara mahnısı oxumamışıq. Nə mən, nə Akif İslamzadə, nə Hüseynağa Hadıyev. Uzaqbaşı aşıq Pənahın, aşıq Şakirin mahnılarını oxumuşuq. Sonra ara oxuyanları ortaya çıxdılar. İndi həmin vaxt qadağada olanlar "Şöhrət" ordenli xalq artistidirlər. Hansı ki sovet dönəmində bunlar qadağada idilər, efir mədəniyyəti bilmirdilər. Efir mədəniyyəti qəşəng kostyum geyinib efirə çıxmaq deyil. Efir mədəniyyəti sənin oxumağındadır. Mədəni danışıb, mədəniyyətsiz oxuyursansa, bu kimə lazımdır? Mən mədəniyyətsiz danışıram, amma oxuyanda mədəni oxuyuram.
- Qadağalardan danışdınız. Bildiyimə görə, 80-ci illərdə Məmmədbağır Bağırzadəyə, Ağadadaş Ağayevə, Baloğlan Əşrəfova qadağa qoyulubmuş.
- Bəli Məmmədbağır, Sabir Əliyev, Qədir Məmmədov, Məhəbbət Kazımova qadağa var idi.
- Sizcə sadaladığınız müğənnilərin efirə çıxmağı yaxşı hal deyildi?
- Əlbəttə yaxşı hal deyil. Hər şey ordan başladı da.
- Məsələn, Baloğlan Əşrəfovun efirdə oxumağı düz deyil?
- Baloğlan mənim dostudur, rəhmətlik Məmmədbağırla dost idim, Ağadadaşla, Qədirlə dostam. Amma işin dostluğa dəxli yoxdur. Musiqimizi "indeyski" musiqilərə qurban verə bilmərik. Ağadadaş ara mahnıları ilə efirə gəldi, sonra Nəriman Məmmədovun Oqtay Kazımovun mahnılarını oxudu. Baloğlan da pis-yaxşı bəstəkar mahnılarını oxuya bilir. Qədir Məmmədov bəstəkar mahnıları oxuya bilmədi və bu gün də öz mahnılarını oxuyur. Sabir Əliyev də bacarmadı. Çünki toy oxuyanı idi. Amma Opera və Balet Teatrında işləyir, əməkdar artistdir. Onda efir oxumağı yoxdur. Mütləq xalq musiqisindən xəbərin olmalıdır ki, efirdə bəstəkar mahnılarını oxuyasan.
- Sabir Əliyev dediyiniz kimi Opera və Balet Teatrının solistidir...
- O boyda Qulu Əsgərov operanın solisti idi. Niyə xalq artisti vermədilər? Çünki oxuyan idi, "Leyli və Məcnun" oynamışdı (əsəbləşir). Qulu bəstəkar, şair, tarzən idi, amma həyatdan adsız getdi.
- Baloğlan Əşrəfov barədə fikriniz yarımçıq qaldı...
- Baloğlan Baloğlan kimi oxuyur da, qeyri-adi bir şey yoxdur.
- Sizcə, bu ifa efir üçündür?
- (tərəddüd edir) Nə deyim, çaşıb qalıram e, dostumdur, xəstə adamdır. O, ara oxumaqlarıdır da. Əvvəldən demişəm. Ara oxuyanlarının içərisində ən bəyəndiklərim Məmmədbağır və Ağadadaşdır. Çünki hər ikisi efirə ara mahnıları ilə gəlsələr də, sonra janrlarını dəyişdilər.
İntiqam VALEHOĞLU
Ölkə.Az
