Dünyada Fransadan sonra ikincisi Azərbaycanda olan muzey

Tarixin bütün dövrlərindən ölkəmizdə olan qeyri-adi tikililər, abidələr, ərazilər və digərləri bütün səyyahların diqqətini cəlb edib. Balaxanı da çox sayda tarixi abidələri ilə seçilir. Buranın qədim qəbiristanlığında tarixin bütün dövrlərinə aid məzarlar, tikililər və abidələr var.

Ölkə.Az xəbər verir ki, bu barədə dosent Zaur Əliyev bildirib. O, Azərbaycanda yerləşən və dünyada ikinci olan muzey-qəbirdən söz açıb:

"Məsələn, burada Şakir Ağa türbəsi var. Azərbaycanda Şakir Ağa türbəsi kimi həm daxili, həm də xarici quruluşu xaç şəklində olan ikinci bir abidə yoxdur. Portalın iç məkanında, hər iki tərəfində oxvari arkaya ilə tamamlanan səkkizgüşəli prizma şəkilli taxçalar yerləşdirilib. Türbənin içərisində də müxtəlif ölçülü düzbucaqlı 8 ədəd taxça mövcuddur. Şakir Ağa türbəsi Şirvanşah İbrahimin vəzirinin oğlu tərəfindən tikdirilib və xalq arasında "imarət" adlanır.

Qəbiristanlıqda kənd sakinlərinin inanc yerinə çevrilən Seyid Əhməd Baba piri yerləşir. Əslində, pirin tarixini heç kim bilmir. Əldə etdiyimiz məlumatlara görə, burada aşkar edilən ən qədim qəbirlərin 1200-dən çox yaşı var. Axtarışlar aparılsa, daha qədim qəbirlər aşkar etmək olar.

Burada qeyri-adi abidələr, dini ibadət yerləri, məzar daşları var. Qədim məzarlıqda diqqəti cəlb edən bir məzar da var. Üstü açıq məqbərə formasında qurulan bu qəbirüstü abidə eyni zamanda dünyada ikinci muzey-qəbirdir.
Muzeyin divarları Babilər hərəkatının iştirakçısı, Qacar dövründə şairə, ilahiyyatçı, qadın hüquqları fəalı, yazıçı Tahirə Qürrətüleynin şeirləri yazılıb. Şeirlər fars dilindədir".

Z.Əliyev şeirlərdən bir neçə misra da bölüşüb:
"Gözlərimi qaldıra bilsəm,
Qarşında dayanıb üzünə baxsam,
Sənə dərdimi söyləyərdim
Nöqtəbənöqtə, sözbəsöz.....
Üzünün nuru parladı,
Çöhrənin şüaları yüksəldi
Sonra söylə, “Mən sənin Rəbbin deyiləmmi?
Bəli, Bəli, cavab gələcək.
Deyiləmmi”? şeypur səsi,
Alqışlamaq üçün bəla
Təbilini necə ucadan çalmalı!
Ürəyimin qapısında bəla qoşunu
Ayaq döyüb, toplanır..... "

Dosentin sözlərinə görə, bu məqbərədə kimin dəfn edilməsi barədə kənd ağsaqqalarının bir neçə versiyası var:

"Bakı xan ailəsinə məxsus şəxs, Qacar xanədanına məxsus ailə üzvü, Balaxanıda yaşamış imkanlı bir kənd sakini və sairə. Məzarın üstündə məqbərə hazırlanan zaman onun muzey tipli formada hazırlayıblar. Divarlarına şeirlər yazıblar, Abşeron memarlıq üslübu ilə yanaşı, Şirvan və Şərq memarlıq üslübundan da istifadə ediblər. Məzarın yanında müxtəlif kiçik ölçülü heykəllər, fiqurlar olub. Sovetlər işğal dövründə bunları daşıyıb aparıblar. Fotoda rusların oğurladığı fiqurların oxşarının şəkillərini də paylaşıram. Bu fiqurlar islam-türk-xritstian elementlərini özündə daşıyıb. Daha çox tenqriçilikdə istifadə olunan fiqurlar diqqəti cəlb edir. Məzarı hazırlayanlar buranı həm ziyarət, həm də maarfiləndirici muzey kimi nəzərdə tutmuşdular. Heyif ki, buradan oğurlananlar Sankt Peterburq Antropologiya muzeyində saxlanılır".

Z.Əliyev hesab edir ki, Mədəniyyət Nazirliyi ilə birgə Elmlər Akademiyası birgə burada ciddi tədqiqatlara başlamalıdır.

Billurə