Stalinin hədiyyə sevgisi

1949-cu ilin dekabr ayında İosif Vissarionoviç Stalin 70 yaşını qeyd etdi. Bu münasibətlə Moskva şəhərində, BöyükTeatrda təntənəli iclas keçirildi. Bu vaxta qədər heç kəs "millətlər atası"na nə qədər hədiyyə verildiyini dəqiq deyə bilmir. Amma İnqilab muzeyində bu hədiyyələrin nümayişi üçün 17 zal ayrılıb. Hədiyyələrin siyahısı isə Stalinin ölümünə qədər "Pravda" qəzetində nəşr edilmişdi.

Ölkə.Az Stalinə verilən bəzi hədiyyələri araşdırdı.

60 illik yubileyi

60 illik yubileyi münasibətilə Stalini Almaniyanın kansleri Hitlər təbrik etmişdi. Avropanın “demokratik” liderlərindən heç bir təbrik gəlmədi. Əksinə, ABŞ, İngiltərə və Fransa kimi dövlətlər Sovetlər ilə diplomatik münasibətləri kəsmək niyyətində idilər. Qərb mətbuatında tez-tez SSRİ əleyhinə yazılar peyda olmağa başlamışdı. Bu məqalələr komunizm yox, Sovetlər əleyhinə idi. Çünki o dövrdə Qərb SSRİ-ni bağışlaya bilmirdi. Bunun isə müəyyən səbəbləri var idi:

1) SSRİ Qərbin maraqları yox, şəxsi maraqları çərçivəsində xarici siyasət həyata keçirməyə başlamışdı. Bu siyasət Almaniya ilə bir-birinə hücum etməmə barədə razılıq idi.

2) 1939-cu ildə Rusiya Finlandiya ilə müharibəyə başladı. Bu isə yaranmış sərhəd problemini həll etmək üçün sülh danışıqlarının üstündən xətt çəkmək idi.

70 illik yubiley

Stalinin 70 illiyi rəhbərin sağ olduğu dövrdə keçirilən son yubileyi oldu. Millətlər atasının 60 illiyi 1939-cu ilə təsadüf etmişdi. Bu il isə Avropada müharibə başlamış, SSRİ də təhlükə ilə üz-üzə qalmışdı.

1949-cu ilin dekabr ayında sosialist ölkələrində Stalinin 70 illiyi təntənəli surətdə qeyd edildi. Millətlər atasının şərəfinə Sovet İttifaqında sosialist yarışlar start götürdü. Gündəlik qəzetlər İosifin yubiley şərəfinə zəhmətkeşlərin və kolxozçuların nəaliyyətlərini dərc etməyə başladılar.

Stalin ad günü ərəfəsində Soçiyə istirahətə getdi və 7 dekabr tarixində Moskvaya qayıtdı.

Bu ərəfədə artıq SSRİ ali şurası tərəfindən 70 illik yubileylə bağlı sərəncam imzalanmış və 75 nəfərlik komissiya təşkil edilmişdi. 75 nəfərdən 36-sı elm, mədəniyyət xadimləri və zəhmətkeşlər idi. Onlar arasında rejissor, akademik, jurnalist, alim, zavod işçisi, zərbəçi və s. var idi.

Əslində Stalinin dəqiq doğum tarixini heç kəs bilmirdi. Rəhbər doğum tarixini ciddi-cəhdlə gizli saxlayırdı. O, düşünürdü ki, dəqiq doğum tarixi bilinsə, cadugərlər ona nəsə edə bilər.

Stalinə yubiley şərəfinə SSRİ-yə daxil ölkələrdən və qardaş dövlətlərdən müxtəlif hədiyyələr göndərildi. Onların sayı 100 mindən çox idi. Amma millətlər atası deyilənlərə görə, ancaq isti odeyal və balıncı özünə götürüb. Bu hədiyyələr Sibirdən göndərilmişdi.

- 1949-cu il 20 dekabr tarixində SSRİ Ali Şurasının qərarı ilə Stalin Lenin ordeni ilə təltif edildi.

- Karpatın ən hündür zirvəsi onun şərəfinə adlandırıldı.

- Çexoslavakiya xalqından hədiyyə olaraq 3 ədəd avtomobil aldı: "Şkoda 1100", "Minor" və "Tatraplan".

- Ölkədə yubilyarın xatirəsinə həsr edilmiş 100 və 50 kronluq iki sikkə basıldı.

- Fransa tərəfindən Stalinə gümüşdən hazırlanmış "Sülh göyərçini" hədiyyə edildi. Göyərçinin üstünə bu sözlər yazılmışdı: "Fransız fəhlələr heç vaxt SSRİ fəhlələri ilə müharibə aparmayacaq".

- Üzərinə "Rus Provaslav Kilsəsinin ruhani və dünyəvilərindən salam" yazısı olan ağacdan düzəldilmiş suvenir. Bu suvenir Patriarx 1-ci Aleksey və 73 yepiskop tərəfindən imzalanmışdı.

- Bolqariyanın Varna şəhərinin adı dəyişdirilib Stalin qoyuldu. 1956-cı ilin oktyabr ayında şəhərin adı özünə qaytarıldı.

- Polşanın Lodz şəhərinin aviasiya emalatxanalarında fəhlələr tərəfindən orijinal telefon aparatı istehsal edildi. Qlobus formasında olan telefonun çəkicəbənzər dəstəyi və orağabənzər qolu var idi.

- Monqolustandan Moskvaya göndərilən gümüş sandığın 5 açarı var idi. Bu 5 açar 5 qitəni simvolizə edirdi.

- Çindən isə düyüdən hazırlanmış Stalin portreti göndərildi.

- Stalinqrad sakinləri millətlər atasına T-54 tankı hədiyyə etdilər.

- Suçansk hövzəsinin mədən işçiləri uğurlarından bəhs edən albom göndərdilər.

- Zlatoust sənətkarları poladdan hazırlanmış qılınc göndərdilər. Bu qılıncın üzərində Stalinqrad döyüşü həkk edilmişdi.

- Stalin cavanlığında poeziya ilə maraqlanırmış. Onun bir neçə şeri gürcü qəzetlərində nəşr də edilibmiş. Yubiley şərəfinə Stalinin poeziya kitabının nəşri planlaşdırılsa da, Koba bu layihəni yarıda saxladı. Səbəb isə məlum deyildi.

1949-cu ilin 30 oktyabr tarixində Britaniyanın baş naziri Uinston Çerçilin 75 yaşı tamam olmuşdu. Stalin onu təbrik etmək üçün 75 şüşə çaxır göndərmişdi. Hədiyyə Çerçilin o qədər xoşuna gəlibmiş ki, bu sözləri deyib: "Heyif ki, 100 yaşım tamam olmur".

Hədiyyələr arasında ekzotik suvenirlər də var idi. Məsələn, Perudan Stalinə gümüşdən hazırlanmış şahmat göndərmişdilər. Çin lideri Mao isə Stalinlə dostluq etdiyi üçün yubileyi unutmamışdı. O, millətlər atasına Tan sülaləsinə aid nefrit vaza, 18-ci əsrə aid qara qələm, fil sümüyündən hazırlanmış şarlar göndərmişdi.

Monqolustandan göndərilən gümüş sandığın 5 açarı var idi. Hədiyyə rəmzi məna daşıyırdı. Əfsanəyə əsasən, Monqolustanı işğal edən Çin imperatoru Çingizxanın külünü bu sandıqda gizlədərək 5 açarla bağlamışdı. Bu açarları dünyanın müxtəlif istiqamətlərinə göndərmişdi. İnanca görə, hansısa şimal lideri bu açarları tapacaq və sandığı açacaq. Bu zaman Monqol xalqı tiranın əsarətindən xilas olacaq.

Təəssüflər olsun ki, sandıq bu günə qədər də açılmayıb. Bu səbəbdən onun içində nə olduğu bilinmir. Sandığı açmaq üçün bütün açarları düzgün qaydada və müəyyən zamandan sonra deşiyə salmaq lazımdır. Bunu isə heçkəs bilmir.

Hədiyyələr içində uşaq rəsmləri də var idi. Eyni zamanda müharibədə həlak olmuş əsgərlərin məktubları da millətlər atasına hədiyyə kimi göndərilmişdi. Bir çox məktəbli Stalinin yubileyi şərəfinə əlaçı olmaq barədə söz vermişdi. Nəticədə onlar qiymət cədvəllərini Kremlə göndərmişdilər.

1957-ci ildə Oktyabr İnqilabının 40 illiyi şərəfinə Kremlin Silah Palatasının binasında Stalinin hədiyyələrinə aid muzey açmaq planlaşdırılırdı.

1953-cü ildə Stalin dünyasını dəyişdi. Onun ölümündən sonra layihə bir kənara atıldı. Hədiyyələrin bir qismi Dövlət Tarix muzeyinin və Rusiyanın müasir tarixi muzeyinin anbarlarında saxlanılır. Eksponatların bir qismi Kuntsevo bağ evinin yeməkxanasındadır.

Qori şəhərində Stalinin ev-muzeyi açılanda bəzi eksponatları ora apardılar. 2010-cu ildə Ulyanovsk, Çelyabinsk və Minskdə “Rəhbərə hədiyyələr. Qələbə simvollu yubiley” sərgisi keçirildi.

Bu dövrdən sonra SSRİ rəhbərlərinin aldığı bütün rəsmi hədiyyələr İnqilab Muzeyinə təhvil verildi.

Stalinə bəzən adi adamlar hədiyyə göndərirdilər. Məsələn, hərbi əsirlər tərəfindən qiymətli ağac materialından hazırlanmış masa, 1949-cu ildə hərbi hissə tərəfindən hazırlanmış mürəkkəb dəstini misal çəkmək olar.

Sovet adamları Stalinə ən dəyərli əşyalarını hədiyyə edirdilər. Qızı faşistlər tərəfindən qətlə yetirilmiş ana övladının papağını rəhbərə hədiyyə qismində bağışlamışdı. Müharibədə həlak olanların məktubları, fransız partizanın qəbri üstündə bitən kol, Ryazandan göndərilmiş kəndli geyimi kimi hədiyyələr göndərilirdi.