Yalançını müəyyən etməyin yolları

Yalanı jestlərdən necə başa düşmək olar?

Ölkə.Az Psyprofi.com saytına istinadən insanlar arasında tez-tez rast gəlinən yalanın necə üzə çıxarılması barədə maraqlı faktları təqdim edir.

Əvvəla bildirək ki, bəzən həqiqəti bilməmək əsl xoşbəxtlikdir. Yaxşı fikirləşin, doğrudanmı ətrafdakiların nə vaxt yalan danışdığını öyrənmək istəyirsiniz?

Aşağıda göstərəcəyimiz yalanın aşkarlanması üsulları polis, məhkəmə, psixoloqlar, təhlükəsizlik mütəxəssisləri və digər tədqiqatçılar tərəfindən istifadə olunur. Bu məlumat daha çox rəhbərlər, işə götürənlər, həmçinin, həqiqəti yalandan ayırmaq istəyən adi insanlar üçün lazım ola bilər.

Bu məqalədə biz insanların qeyri-səmimiliyini göstərən əsas jestləri (bədən dilinin vahidləri) təqdim edəcəyik.

Yalan danışana xass əlamətlər aşağıdakı şəkildə təsnif olunub.

Yalan danışanın bədən dili:

-Fiziki ifadə məhdud və sərt olacaq, əlləri ilə az hərəkət edəcək.
-Sizə yalan danışan şəxs göz əlaqəsindən yayınır.
-Əllər üzə, boğaza və dodaqlara toxunur. Buruna, qulaq arxasına toxunma və ya qaşıma halları müşahidə olunur.

Emosional jestlər və ziddiyyətlər:

-Emosionl jestlərin sürəti və müddəti normal jestlərdən fərqlənir. Onlara təbii hallardan daha çox vaxt sərf olunur, emosiyalar ləngiyir, birdən dayanır.
-Emosional jestlərin və sözlərin arasında fasilə əmələ gəlir. Kimsə hədiyyə alan zaman deyir: "Bu mənim çox xoşuma gəldi!", sonra isə gülümsəyir. Bələliklə, təbəssüm sözdən sonra gəlir, lakin söz ilə birlikdə olmalı idi.
-İfadələr sözlərlə uyğun gəlmir, məsələn bir şəxs "Mən səni sevirəm" dəyən zaman üzünü turşudur.
-Qeyri-təbii təbəssüm. Yalnız ağız ətrafında olan əzələlər hərəkət edir.
-Təbii təbəssüm. Bütün əzələlər hərəkət edir, xüsusilə gözlər.

Qarşılıqlı əlaqə və reaksiya:

-Günahkar müdafiə olunur, günahsız şəxs isə tez-tez hücuma gedir.
-Yalançı onu günahlandıran şəxsin qarşısında oturan zaman narahat olur, o üzünü və ya bədənini həmsöhbətindən çevirir.
-Yalançı sizinlə öz arasında olan obyektləri şüursuz şəkildə yerləşdirə bilər.

Verbal kontekst və məzmun:

-Yalançı suala cavab vermək üçün sizin sözlərdən istifadə edəcək. Ondan soruşsanız: "Piroqun axırıncı dilimini sən yemisən?", yalançı cavab verəcək: "Piroqun axırıncı dilimini mən yeməmişəm". Qısa bəyanat düzgün danışdığını bildirir: "Mən bunu etməmişəm".
-Günahkar sizi inandırmağa çalışarkən söhbətə gərəksiz detallar əlavə edir. Söhbətdə fasilə olanda və ya hər kəs susanda o özünü narahat hiss edir.
-Sözlər təhrif edilmiş, danışıq sakit tərzdə ola bilər, sintaksis və qrammatikaya fikir verilmir. Başqa sözlə, onun cümlələri qarışıq olur.

Yalanın digər əlamətləri
-Əgər siz hesab edirsiniz ki, kimsə yalan danışır, tez söhbətin mövzusunu dəyişin, bu zaman yalançı sakit olacaq, çünki günahkar söhbət mövzusunun dəyişməyini istəyir.
-Yalançı xoşagəlməz mövzuların qarşısını almaq üçün yumor və sarkazmdan istifadə edir.

P.S. Aydındır ki, bir və ya daha çox xüsusiyyətlərin nümayişi kimisə yalançı edə bilməz. Bu davranış mümkün gədər gündəlik həyatda davranışla müqayisə edilməlidir.

Çinarə Vahabzadə

Ölkə.Az