Səbinə İlyasova: "Rəşid Behbudov ailə qurmağımı istəmirdi, çünki..."

80-90-cı illərdə çox populyar idi, tez-tez efirlərdə görünürdü. Fərqli geyim tərzi və ifasıyla fərqlənməyi, yadda qalmağı da bacarmışdı. Elə bu gün də bir çoxlarının, daha təcrübəli tamaşaçıların yaddaşındadır. Amma son on ildə nadir hallarda efirə çıxır. Özünün dediyi ki, Rəşid Behbudov məktəbini görəndən sonra indi efirə çıxmaq ona heç də asan deyil...

Beləliklə, Ölkə.az-ın suallarını tanınmış müğənni, əməkdar artist Səbinə İlyasova cavablandırır.

- Səbinə xanım, təxminən iki il öncə ara-sıra efirlərdə göründünüz, amma yenidən kənara çəkilmisiniz. Son on ildə bayramdan bayrama efirdə olursunuz. Əvvəlki illərdə olan səbəblər bəllidir. Bəs son iki ildə nə baş verib ki, tamamilə kənara çəkilmisiniz?

- 2005-ci ilə qədər mütəmadi olaraq efirdəydim. 2006-cı ildə atam, anam və qardaşım dünyalarını dəyişdilər. Buna görə tamamilə həvəsdən düşdüm. Çünki yaxınlarını itirmək asan şey deyil. Belə hadisələrdən sonra yenidən toparlanmaq çətin olur. Bizim sənət elədir ki, boşluq buraxmaq olmaz. Bəzən bir aylıq boşluğu bir ilə doldura bilmirsən. Necə deyim e sizə?

- Necə rahatdırsa, elə də söyləyin...

- Hərdən sizin mənə verdiyiniz sualı özüm də özümə verirəm. Deyirəm ki, ay Səbinə, sən ümumiyyətlə hardasan e? Mən varam, sağam, amma bir tərəfdən də yoxam. Niyə? Bu sualı özümə verirəm və...

- Cavabınız nə olur?

- Çox cavablar verirəm. Məsələn, özümü qınayıram ki, yəqin mən tənbələm. Bax mən sizin redaksiyaya müəllimlərimdən biri olmuş Rəşid Behbudova həsr olunmuş çəkilişdən gəlmişəm. Ustadımın yüz illiyi yaxınlaşır və son günlər xatirələri yada salmağa başlamışam. Rəşid müəllimdən gördüyüm məktəb tamam başqa aləmdir. Müğənnilik sənətini seçəndə heç nə haqda düşünmürdüm, fikirləşirdim ki, mahnıdır da oxuyuram. Amma Rəşid müəllim tərəfindən dəvət alıb teatra gələndə gördüm ki, oxumaq düşündüyüm qədər asan deyil və çox böyük məsuliyyət daşıyıram. Tamaşaçı qarşısına çıxan müğənni formada olmalı, daim öz üzərində çalışmalıdır. Gör sənə nə qədər göz baxır və zövqlər də müxtəlifdir. Rəşid müəllim deyirdi, elə çıxış etməlisən ki, pul verib bilet alıb konsertə gələn tamaşaçını ifanla, səhnə mədəniyyətinlə, görünüşünlə qane edəsən. Onun qurduğu proqramın üzərində aylarla gecə-gündüz çalışırdıq. Düşünürdük ki, proqramı əzbər bilirik. Məşq qurtarırdı, deyirdi iyirmi dəqiqə istirahət edin, yenidən məşq...Mən onda başa düşdüm ki, bizim sənətimiz nə boyda böyük və çətindir.

- Belə demək olarmı ki, o məşqlərdən bezdiniz və müstəqil fəaliyyətə başlayan kimi səhnəni tərk etdiniz?

- Əsla belə deyil. Rəşid müəllim rəhmətə gedəndən sonra tək mən yox, bizim teatrın işçiləri çox pis olmuşduq. O, xoreoqrafiyanı çox sevirdi. Xüsusi geyimlər hazırlanırdı, Moskvadan xoreqrafar gəlirdi. Məsələn, hind rəqsi üçün Zita Babazadəni Moskvaya, Hindistana xoreoqraflarla işləməyə göndərirdi, rəqs qururdular. Çox ciddi iş rejimimiz vardı. Mən o atmosferi, Rəşid müəllimi itirəndən sonra çaşıb qaldım, dəhşətə gəldim. Şanslı idim ki, belə bir dahiylə işlədim. Amma onu itirəndən sonra fikirləşdim ki, bir daha belə atmosferi harda görə bilərəm? Yəni o səviyyəni, maksimumu görəndən sonra başqa səviyyə ilə qane olmursan. Həmişə təsəvvür edirdim ki, böyük bir saraydan gəlib daxmanın, komanın içinə düşürəm.

- Çox maraqlı məqama toxundunuz. Sizcə Azərbaycan şou biznesi o illərin sənət aləmi ilə müqayisədə sarayın yanındakı komadır, yoxsa ondan da cılızdır?

- Daxmaya bənzəmir, ondan da cılızdır. Bu, böyük danışmaq deyil. Rəşid məktəbini gördüyüm üçün indi gördüklərim mənə primitiv, səviyyəsiz gəlir. Rusiyada, Türkiyədə vəziyyət başqa cürdü. Orada meqapolislər var. Bakı isə balaca şəhərdi. Belə olan halda müğənni hara çıxış etməli, konsert verməlidir? Bəs harda pul qazansın. Yeganə çıxış yolu kimi toy biznesi qalır. Toy biznesi uğrunda müğənnilər bir-birini qırır, bilmirlər nə oyunlardan çıxsınlar. Hamısı da toya, pula görədir, sənət unudulub, yoxdur.

- Hərdən özünüzü qınayırsınızmı ki, zamanında kənara çəkilməsəydik, indi belə mənzərə yaranmazdı? Çünki sizin yaş nəslindən olan yetərincə istedadlı sənətkarlar var. Hər halda bu mənim şəxsi qənaətimdir.

- Adaptasiya məsələsi var da. Qəfil hər şey dəyişdi və başqa bir aləmə adaptasiya olunmaq məcburiyyətində qaldıq.

- Bəlkə də belə dəyişikliklərin olmamasına çalışmaq, mübarizə aparmaq olardı...

- Bəziləri məcburən aşağı səviyyədə musiqiyə, zövqlərə öyrəşmək məcburiyyətində qaldılar. Mən onları alqışlayıram. Çünki mənim kimi geriyə addım atmaq olmaz. Onlara qaynayıb qarışmaq lazımdır.

- Niyə?

- Unudulmamaq və qazanc üçün.

- Bəs siz niyə bacarmadınız?

- Gördüyüm məktəbə görə özümü o səviyyəyə endirmək istəmədim. Bəlkə də istədim, amma məndə alınmadı. Elə şeylər var ki, mən onu qəbul edə bilmirəm.

- Məsələn?

- Olub ki, dəfələrlə maqazin verilişlərinə çəkmək istəyiblər, imtina etmişəm.

- Hansı tələblə dəvət edirlər ki, imtina edirsiniz?

- Son vaxtlar elə təkliflər də yoxdur. Düzdür, qalmaqallardan uzaq olmağım, şou biznesə qatılmamağım mənə maddi baxımdan çox böyük ziyan vurdu. Amma mənəvi aləmim mənimçün daha üstündür.

- Çox inciksiniz...

- Mənim incikliyim televiziyaların özündəndir. Şükr edirəm ki, bizim muğam ifaçılarımız var. Yoxsa Azərbaycan musiqisi indi nə gündə olardı. Təsəvvür edin, muğam ifaçılarımız olmasa və sənət şou biznesdəkilərin ümidinə qalsa, necə bir mənzərə yaranardı.

- Olur ki, məclisi bütünlüklə idarə edirsiniz və sizdən sonra səhnəyə çıxan, qeyri-peşəkar biri gəlib yarım saata görə daha böyük qonorar alır...

- Olur, olur.

- Buna görə pis olursunuz, yoxsa qismət kimi qəbul edirsiniz?

- O anda özümü qınamıram. Çünki görmüşdüm ki, dəvət olunan yerə gedərlər. Bütün günü telefon əlində telekanallara zəng vurub "qurban olum, məni filan verilişə çağırın" deyən adamlar var. Hansı kanala çevirirsən belə adamlardı. Məsələn, görürsən ki, dünən ortaya çıxan və sənəti olmayan biri gəlir. Yanında da iki nəfər və içəri girən kimi tez-tez saata baxırlar. Ucuz və əttökən variantlardır da. Adamı yandıran odur ki, məclisdəkilər onu efirdə səndən daha çox gördüyü üçün şəkil çəkdirirlər, daha çox diqqət göstərirlər. Bax o anda həmin dırnağarası müğənniyə məndə nifrət və ikrah hissi yaranır. Deyirəm ki, axı sən utanmırsan, öz səs yazılarına qulaq asanda xəcalət çəkmirsən? Sən öz səs yazılarına qulaq asanda başa düşmürsən ki, oxuyan deyilsən?

- Bu sözləri həmin adamların özlərinə demisiniz?

- Elələrini görəndə özümü elə aparıram ki, guya belə bir adam yoxdur. Ziyalı ailəsində böyümüşəm, atam texnikum direktoru, anam internat və bağça müdirəsi olub, istədiyimizi geyinmişik, yemişik, gəzmişik, istirahət etmişik. Demək istədiyim odur ki, uşaqlıqdan o qürurum var və heç vaxt itirməyəcəyəm. İmkanım olsaydı, onların yaxasından tutub deyərdim ki, ay bala, sənin nə haqqın var ki, vətənini musiqisini bu günə qoyursan? Təəssüf ki, insanlarımız müğənniyə efirə daha çox çıxmağına görə qiymət verirlər. Düşünürlər ki, yaxşıdır deyə efirə çıxır. Yəni onun efirə hansı yollarla çıxdığından xəbərsizdirlər.

- Bildirdiniz ki, reklamsızlıq toya getməyinizə mənfi təsir göstərir. Dəvətlər az olur, yoxsa istədiyiniz qiyməti deyə bilmirsiniz?

- Reklamın yoxdursa, deməli, toy yoxdur. Mən həyat yoldaşıma dərin təşəkkürümü bildirirəm. On beş ildir Amerikada yaşayır, işləyir. Onun hesabına dolanıram. Ağlamıram, bu gün gündəmdə olan müğənnilərin 70-80 faizindən yaxşı yaşayıram. Oğlum da Amerikanın səviyyəli universitetlərindən birini bitirib və hazırda Cüdo Federasiyasının xarici əlaqələr şöbəsində işləyir. Təzəlikcə səfərdən qayıdıblar. Oğlum və yoldaşım deyir ki, otur dincəl, biz səni necə lazımdır dolandırırıq (gülür). Amma mənə elə gəlir ki, insan pulu öz zəhməti ilə qazananda onun ləzzəti bir başqa olur.

- Həyat yoldaşınız on beş ildir Amerikadadır. Belə fikirlər var ki, bu, formal evlilikdir...

- Formal evlilik deyil. İnsanlarda düşüncələr fərqlidir. Dünyada yeddi milyarda yaxın insan yaşayır və heç kimi siması eyni deyil. Bu, düşüncələrə də aiddir. İnsanlar var bir damın altında yaşasalar da, bir-birini qırırlar, nifrət edirlər, ər arvada, arvad ərə xəyanət edir. On beş ildir yoldaşımla bir damın altında yaşamırıq. Amma hər ikimiz üçün övladımız çox önəmlidir. Yoldaşım tərəzi bürcüdür, mən dolça. Ona görə də dostluğumuz alınır, xarakterlərimizdə uyğunluq var. O da həyatını oğluna bağışlayıb, mən də. Oğlumuz bizim yeganə məqsədimiz, stimulumuzdur.

- Belə anladım ki, siz elə övladınıza görə bir yerdəsiniz...

- Yox, niyə? Biz sevərək ailə qurmuşuq da. Sadəcə, ortaq nöqtəmiz oğlumuzdur. Həyat yoldaşım Dövlət Mahnı Teatrının musiqi rəhbəri idi. Rafiq Babayev teatrdan gedəndən sonra Rəşid Behbudov musiqi rəhbəri axtarırdı. Uzun axtarışlardan sonra konservatoriyanın professoru Rauf Atakişiyev Rəşid müəllimə öz tələbəsini Oqtay İsmayılovu (Səbinə İlyasovanın həyat yoldaşı-İ.V.) məsləhət gördü. Eyni zamanda "Qaya" instrumental ansamblının mahnılarını aranjiman edirmiş. Hələ o illərdə aranjimanın nə olduğunu bilmirdilər. Rauf müəllimin tövsiyyəsi ilə teatra gəldi və öz ifası ilə Rəşid Behbudovu mat qoya, təəccübləndirə bildi.

- Siz o vaxta kimi tanış idiniz?

- Tanış deyildik, orada tanış olduq və o məni görən kimi vuruldu, evlilik təklif elədi. Yəni Rəşid müəllimin bizim tanışlığımızda rolu olub.

- Toyunuzda Rəşid Behbudov iştirak etdi?

- Özü yox, amma bütün teatr toyumuzda idi. Bir söz deyəcəyəm, amma bilmirəm, deyimmi?

- Buyurun...

- Rəşid müəllim mənim ailə qurmağıma razı deyildi. Hətta ailə qurandan sonra məni işdən çıxartdı, daha doğrusu bir neçə xarici səfərə aparılmadım, cəzalandırıldım.

- Niyə?

- Çünki onun mənim üzərimdə böyük zəhməti olmuşdu və istəmirdi ki, illərlə çəkdiyi əziyyət hədər getsin. Bütün repertuarı bilirdim. Ailə qurdunsa hamilə olacaqsan, dünyaya uşaq gətirəcəksən...

- Neçənci ildə ailə qurdunuz?

- 1986-cı ildə. Amma bir neçə il dünyaya uşaq gətirmədim ki, qastrollara gedib-gələ bilim. O gördü ki, mən əvvəlki Səbinəyəm, yenə də işləyirəm, çalışıram. Ona görə yenidən səfərlərə getməyə başladım.

Söhbətləşdi: İntiqam VALEHOĞLU
Fotolar: Nurlan Gülməmmədov