Paşinyan erməni xalqını necə aldadır?
Belə bir fikirləri səsləndirən Paşinyan görən doğrudanmı öz dediklərinə inanır? Yəni Paşinyan hələ də anlamır ki, neft və qaz hələ uzun zaman dünyanın əsas enerji mənbəyi olaraq qalacaq. Başda İtaliya olmaqla, bir çox Avropa ölkəsi üçün Azərbaycan qarşıdakı onilliklər ərzində enerji təchizatçısı olaraq qalacaq. Paşinyan sadəcə bununla əslində “siyasi oyunbazlıqlarının” qurbanına çevrilən və yürütdükləri uğursuz siyasətləri ilə sadə erməni xalqının başını növbəti mərhələ üçün aldatmağa xidmət edir. Guya Ermənistan alternativ enerji mənbəyi kimi gələcəkdə günəş enerjisindən istifadə etməklə erməni xalqını “ağ günə” çıxaracaq.
Ancaq Paşinyan bilməlidir ki, günəş enerjisinin işlənməsi və toplanması üçün effektiv texnologiyalar ən yaxşı halda 15 ildən sonra ortaya çıxacaq. Paşinyan onu da yaxşı anlayır ki, Azərbaycan karbohidrogen enerji ehtiyatından istifadə etməklə, nəinki iqtisadiyyatın bütün sahələrini, o cümlədən alternativ və bərpaolunan enerji mənbələrindən istifadə etməklə bu sahənin inkişafı üçün artıq Dövlət Proqramları həyata keçirməkdədir. Artıq Azərbaycanda bu sahənin inkişafı və yürüdülən siyasəti reallaşdırmaq üçün Alternativ və Bərpa Olunan Enerji Mənbələri üzrə Dövlət Agentliyi də yaradılıb. Bu gün müasir dünyamızda ənənəvi enerji növləri ilə yanaşı, alternative enerji mənbəyi kimi günəş, külək, geotermal enerji (yeraltı isti sulardan əldə edilən enerji), bioenerji, hidrogen enerjisindən və sairdən istifadə olunur. Azərbaycanda günəş enerjisindən istifadə qədim tarixə malikdir. Hələ sovetlər dönəmində 1983-1984-cü illərdə Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Azon zavodunun Kristal Sexinin bazasında monokristal silisium lövhələr üzərində fotoelektrik çeviricilərinin günəş elementləri istehsal olunub.
Azərbaycanın təbii iqlim şəraiti Ermənistandan fərqli olaraq günəş enerjisindən istifadə etməklə elektrik və istilik enerjisinin istehsalını artırmağa geniş imkanlar açır. Baxmayaraq ki, həm Azərbaycan, həm də Ermənistan eyni zolaqda yerləşir. Ancaq Ermənistan daha çox dağlıq əraziyə, eyni zamanda Kiçik Qafqaz dağlarını elə bir coğrafiyasında yerləşir ki, orada illik günəşlilik Azərbaycandan azdır. Belə ki, Azərbaycanda günəş şüalanmasının davamiyyəti 2400-3200 saata qədər müşahidə olunur. Həmçinin Azərbaycanda ildə 300 günəşli günün olmasını nəzərə alsaq, demək olar, bu regionda Günəş energetikasının inkişafı daha perspektivlidir. Dövlət Agentliyi tərəfindən aparılmış tədqiqatlara görə ölkə ərazisinin hər kvadrat metrinə düşən günəş enerjisinin illik miqdarı 1300 kilovat-saatdan 1750 kilovat-saata qədər dəyişir. Beynəlxalq Enerji Agentliyinin (IRENA) dərc etdirdiyi hesabatda Azərbaycan üzrə üfüqi səthə düşən günəş radiasiyası göstəricisinin 1566 kilovat-saat/m2 olduğu qeyd edilmişdir. IRENA-nın təsnifatına görə bu, “əlverişli” və “yüksək dərəcədə əlverişli” enerji potensialı siniflərinə aiddir.
2010-2017-ci illərdə alternativ və bərpa olunan enerji mənbələri hesabına 259 meqavat güc quraşdırılmışdır ki, burada günəş enerjisinin payı 33 meqavat (13%) təşkil etmişdir.
2020-ci ilədək alternativ və bərpa olunan enerji mənbələri hesabına quraşdırılacaq yeni generasiya güclərində günəş enerjisinin xüsusi çəkisi 73% (günəş-istilik 58%, günəş-elektrik 15%) təşkil edir. Azərbaycan Respublikasında günəş enerjisinin iqtisadi potensialı 20,000 meqavat həcmində qiymətləndirilir.
Bu sahədə görülən işlər onu bir daha sübut edir ki, Azərbaycan Günəş enerjisi təchizatında da Ermənistandan öndəri. Burada xüsusi bir məqama da diqqət yetirmək yrinə düşər. Ermənistan bu sahəni inkişaf etdirmək üçün xarici investisiyaya möhtac olduğu halda Azərbaycan öz daxili maliyyə imkanalrı hesabına bu sahəni inkişaf etdirmək gücünə malikdir.
Faktiki olaraq bu sahədə 2009-cu ildən başlayaraq qəbul edilmiş dövlət proqramları və struktur islahatları nəticəsində dövlət və qeyri-dövlət müəssisələri tərəfindən ölkəmizdə bu istiqamətdə işlər görülüb, yeni elektrik stansiyaları tikilib istifadəyə verilib. Bunlara Qobustan, Suraxanı, Pirallahı, Samux və Qaradağ rayonu, Sumqayıt şəhəri, və Naxçıvan MR Babək rayonunda istifadəyə verilmiş günəş elektrik stansiyalarını nümunə göstərə bilərik.
Bir günəş paneli 1 kilovat-saat enerji istehsal edir. Azərbaycanda isə nəzərə alsaq ki, bir ev gündə ortalama 8-10 kilovat-saat enerji sərf edir, azı 5 ədəd 250 vattlıq günəş paneli lazımdır. Bir evin günəş enerjisini istehsal edən avadanlıqla təhciz olunması evin enerji işlətmə gücündən asılıdır.
Ölkənin enerji təhlükəsizliyində və ümumi elektrik enerjisi istehsalında alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrinin rolunun artırılması, sahənin inkişafı və infrastrukturunun yaradılması məqsədilə strateji plan hazırlanıb icra olunur. Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, Azərbaycan yaxın gələcəkdə də bu sahədə regionun lider ölkəsi olaraq önə çıxacaq. Ermənistan hər zaman olduğu kimi bu sahədə də regionun ən geridə qalan ölkəsi olacaq. Bunun üçün Ermənistanın yetərli potensilaı və resursu, ən başlıcaı da maliyyə imkanları yoxdur. Xarici sərmayədarlar isə bu sahəyə investisiya qoymqda elə də maraqlı deyil. Çünki bu sahə böyük maliyə vəsaiti tələb etdiyindən, həm də iqtisadi cəhətdən gəlir əldə etmək uzun vaxt tələb edir. Digər məqam isə təkcə bu sahəyə investisiya qoymaq yox, təchiz etdiyin enerjinin bazara çıxarılması məsələsi var. Bax ciddi problem bundan ibarətdir. Ermənistan istehsal etdiyi Günəş enerjisini hansı ölkəyə və hansı yolla ixrac edəcək. O vaxtadək Azərbaycan və qonşu ölkələr bu sahədə də bazarda öz yerlərini tutacaq. Odur ki, Paşinyanın dediyi yenə də nağıl olaraq qalacaq.
Mürtəza
Ölkə.Az
