Yiyəsiz uyuyanlar...

Hər kəs müxtəlif doğular, müxtəlif cür ölər.

Kiminin məzarı bahalı daşlarla bəzədilər, kiminin isə heç başdaşı da olmaz.

Kiminin məzarının isə ümumiyyətlə harada olduğu bilinməz...

Bu dəfə sizə hamının "yiyəsizlər qəbiristanlığı" kimi tanıdığı ərazidən danışacağıq.

Bu barədə indiyədək bir neçə reportaj hazırlanıb deyib keçə bilərsiniz, amma...

Fotoqrafımızla "Qurd qapısı"nın yanındayıq. Bir neçə taksi sürücüsünə yaxınlaşıb "yiyəsizlər qəbiristanlığı"nı soruşuruq. Heç kim tanımır. Sürücülərin sözügedən qəbiristanlığı tanımadıqlarını görüncə, başlayırıq kiçicik dəyişiklik edib "kimsəsizlər qəbiristanlığı" deməyə. Yenə də heç kim tanımır. Taksi sürücülərindən biri deyir ki, bu qəbiristanlıq bitəndə həmin qəbiristanlıq başlayır, amma dəqiq bilmirəm.

Fotoqrafımızla qərara gəlirik ki, qəbiristanlıq boyu aşağı düşək. Məzarların kənarı ilə gedirik. Bir saata yaxın qəbiristanlıqda yürüdükdən sonra qarşımıza çıxan ilk taksiyə yaxınlaşıb yenidən həmin məzarlığı soruşuruq. Sürücü tanıdığını deyir.

-Hə, gəlin, təzə maşın bazarının yanındadır, apara bilərəm. "Meyvəli"dən sağa dönüb gedərik.

Sürücü maşını qəbiristanlığın içinə sürür. Amma bura həmin qəbiristanlıq deyil. Yolboyu fikir verirəm ki, bu böyüklükdə qəbiristanlıqda bir adam belə öz ölüsünü ziyarətə gəlmir. Məzarların üzərindəki güllər çoxdan solub və çürüyüb.

Bu qənaətə gəlirəm ki, bir neçə ildən sonra məzarlar ümumiyyətlə ziyarət olumayacaq. Axı insan öz ölüsünə qarşı necə laqeyd ola bilər?

Elə bu vaxt fotoqrafımız sürücünün həmin ərazini tapmadığını görüb, deyir "gəlin, qabaqdakı insanlardan soruşaq".

Mən qabaqda heç kim görməsəm də, səsimi çıxartmıram.

Sürücü fotoqrafımızdan haranı dediyini soruşur.

- Qabaqdakı insanları deyirəm, burdan sağa dön, aha, bura...

- Axı burda heç kim yoxdur.

- Aaaa, doğrudan e, ağacı adam gördüm...

Fotoqrafımıza "sən yüz faiz ruh görmüsən" deyib, zarafat edirəm.

Biz gülürük, amma hiss edirəm ki, sürücünü vahimə basıb.

Qabaqda insan kütləsinin toplaşdığını görürük. Hə, kimsə yeni vəfat edib və onu dəfn etməyə gətiriblər. İçimdə qəribə hislər baş alır. Bundan sonra yolboyu həyatın faniliyindən danışırıq...

Bu dəfə qəbiristanlığın işçilərinə yaxınlaşırıq.

- Dayı, bayaqdan iki saatdır qəbiristanlıqda fırlanırıq, amma bu "yiyəsizlər qəbiristanlığı"nı tapa bilmirik.

Nəzarətçi taksiyə oturur.

Bizə suallar verməyə başlayır...

- Kimin məzarıdır orda?

- Bir qohumumuzun. Çoxdandır məzarını itirmişik. Bura axırıncı dəfə gələndə uşaq idik deyə unutmuşuq.

Düşünürük ki, düzünü desək bizə şəkil çəkməyə icazə verməzlər.

Qəbiristanlığın işçisi "yiyəsizlər qəbiristanlığı"nı bizə göstərib taksidən düşür.

Fotoqrafımızla yollanırıq həmin əraziyə. Bura insanı sakit qalmağa məcbur edir. Danışmaq olmur burada. Sadəcə ətrafa baxırsan.

Sahibsiz körpə məzarı...

Maşın qəzasında dünyasını dəyişmiş, qərib bir ölkədə, həm də "yiyəsizlər qəbiristanlığında" dəfn edilən Çin vətəndaşları...

Üstü açılmış məzarlar...

Başdaşı yuvarlanmış məzarlar...

Sonradan sahibi tapılmış, sahiblənilmiş məzarlar...

Hazır qazılmış, öz sahibini gözləyən qəbirlər...

Artıq mən buradan getmək istəyirəm!

Taksiyə qayıdırıq.

Qəbiristanlığın çıxışında nəzarətçiyə yaxınlaşıb mənim üçün maraqlı olan sualları soruşuram...

- Burada xüsusən kimlər dəfn edilir?

- Yiyəsiz insanlar. Xəstəxanada ölüb, yiyəsi bilinməyən insanlar birbaşa bura gətirilir.

- Orada uşaq məzarı da var idi. Bəs o?

- Onu yalan deyərəm.

- Çin vətəndaşları bəs?

- Hə, onlar o vaxtı maşın qəzasında ölüblər. Hər ikisini də maşın vurmuşdu. Xəstəxanada keçindikdən sonra yaxınların tapmaq mümkün olmadı, gətirib burada dəfn etdilər. Amma sonradan dostları onları tapdı.

Ondan buranı ziyarət edən olub-olmadığını soruşuram.

- Vallah, heç sahibli qəbirləri ziyarət edən demək olar ki, olmur, qalsın ki, yiyəsizlərin məzarını. Elə insanlar var ki, onlar heç yaxının məzarının burada olduğundan xəbərsizdir...

Söhbətimizdən dəhşətə gəlirəm. Özümü biranlıq aciz hiss etməyə başlayıram.

Yiyəsiz ölü olmaq tamam başqadır. Bunu hər hansı sözlərlə izah etmək çox çətindir. Üstü ot basmış məzarlar, butulka, salafan, zibillər və.s.

Bu mənzərə insanı tamam başqa cür düşündürür. Sanki bir anlıq insan özünü həmin məzarın içində hiss edir.

Heç kimsə, hətta ən pis insan belə bu cür məzarda uyumağa layiq deyil. Axı məzar dediyimiz "son mənzildir".

Fotoqrafımızla gördüyümüz mənzərənin təsirindən çıxa bilmirik.

Qayıdırıq taksiyə, üzü şəhərə doğru gəlirik.

Və yolboyu susuruq...