“Ciddi şəkildə araşdırılmalıdır, dövlət də, valideyn də pul xərcləyir”
“Məsələ ondan ibarətdir ki, sonuncu ili götürsək, dövlət büdcəsindən təhsilin saxlanması üçün 4 milyard manata yaxın vəsait sərf olunur”.
Bu sözləri Ölkə.Az-a açıqlamasında təhsil eksperti Kamran Əsədov deyib. O, 2021-ci ildə bir nəfərin təhsil almasına sərf olunan orta xərcin 1767 manat olması ilə bağlı danışıb. Ekpert bildirib ki, bu məbləğ Azərbaycan üçün kifayət qədər yüksəkdir:
“Biz bilirik ki, ölkənin 4432 orta ümumtəhsil məktəbində 1.6 milyon şagird təhsil alır. Bu şagirdlər pulsuz təhsil alır. Bu o deməkdir ki, onların təhsil xərclərini dövlət ödəyir. Bu rəqəmi saya böləndə görürük ki, orta ümumtəhsil məktəblərin təhsil alan şagirdlərin hər biri üçün dövlət 1500-1700 manat xərcləmiş olur. Amma dövlət bu pulu hər bir uşaq üçün xərcləsə də, yekunda dövlətin istədiyi kimi geri qayıtmır. Çünki təhsil nazirliyi orta ümumtəhsil məktəblərində keyfiyyətli tədris qurmaqla düzgün iş apara bilmir.
Düşünürəm ki, dövlətin hər şagird üçün ödədiyi bu məbləğ kifayət qədər yaxşıdır. Reallıq ondan ibarətdir ki, bu gün dövlət öz şagirdinə pulsuz təhsil, pulsuz dərslik, məktəb və digər imkanları yaratmasına baxmayaraq valideynlərin hər biri ondan daha artıq məbləğdə vəsaiti hazırlıq kurslarına və repetitorlara verir. Təsəvvür edin, dövlət də, valideynlər də eyni təhsil üçün pul xərcləyir. Yəni burada dövlətin ödədiyi pul yalnız hansısa məktəb direktorunun, müəllimin cibinə gedir, təhsil nazirliyinin saxlanmasına sərf olunur”.
K.Əsədov hesab edir ki, dövlət təhsilə ayırdığı xərci dayandırsa, heç bir fərq yaranmaz. Onun fikrincə, buna səbəb ayrılan vəsaitin düzgün bölüşdürülməməsidir:
“Sizə əminliklə deyim ki, dövlət bu maliyyəni dayandırsa, yəni 4 milyard manat vəsait dayandırılsa, Azərbaycan şagirdi heç nə itirməyəcək. Çünki valideyn övladını öz pulu ilə oxudur. Dövlətin ayırdığı pul yalnız təhsil nazirliyinin saxlanılması və əməkdaşlara maaş vermək üçündür. Təhsilin keyfiyyəti inkişafı, beynəlxalq rəqəbətlilik və s. istiqamətlərdə heç bir addım atılmır. Məsələn, 1-ci siniflərə qəbul zamanı valideynlər daha çox bəzi məktəbləri seçirlər. Halbuki qanunvericiliyin tələbinə görə bütün məktəblərdə tədris bərabər səviyyədə təşkil edilməlidir. Yəni bu vəsait dövlət tərəfindən ayrılsa da, onun xərclənməsi keyfiyyəti təşviq edilmir. Bu vəsait Avropanın digər ölkələri ilə müqayisədə az ola bilər. Hazırda Azərbaycanda mövcud təhsilin səviyyəsinə, əmək bazarının hazırladığı kadrların bacarıqlarına uyğun olaraq kifayət qədər yüksəkdir. Bu gün Azərbaycanda tədrisin keyfiyyəti ayrılan vəsaitdən aşağıdır. Hesab edirəm ki, bu azlıqdan şikayətlənmək olmaz, kifayət qədər yaxşıdır. Hətta dünyada adambaşına düşən xərclərin bizdən aşağı olduğu ölkələrdə tədrisin keyfiyyəti təşkili bizdən dəfələrlə üstündür. Həmin ölkələrdə təhsilin beynəlxalq rəqabətliliyi daha yüksəkdir. Vəsait azlığından şikayət etmək absurdur və reallığı əks etdirmir.
Təhsil xərcləri nə üçün artıılmalıdır? Ödənilən pulu normal nəticələndirsinlər, görək artırmaq lazımdır ya yox. Bu gün təhsilin xərcini valideynlər çəkir. Bəs onlar soruşurlarmı ki, bu 1700 manat hara xərclənir? Gündə hotel və mehmanxanalarda tədbirlər keçirilir. Hanı onların keyfiyyəti? Təhsilə ayrılan vəsait düzgün xərclənmir. Düşünürəm ki, xərclənən vəsait ciddi şəkildə araşdırılmalıdır”.
Qeyd edək ki, təhsil nazirinin müavini İdris İsayev Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin iclasında deyib ki, 2021-ci ildə bir nəfərin təhsil almasına sərf olunan orta xərc 1767 manat olub.
O bildirib ki, bu göstərici inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisdə dəfələrlə aşağıdır və artırılmalıdır.
Billurə Yunus
