“Ailədə münasibət övlad yetişdirmə və cinsi ehtiyac üzərində qurulmalıdır”
“Uzağı 20 il sonra ölkə əhalisinin sayı azalmağa başlayacaq”.
“Ölkə.Az” xəbər verir ki, bunu hüquqşünas Fərhad Mehdiyev bildirib.
Ölkədə boşanmaların sayının sürətlə artmasına toxunan F. Mehdiyev qeyd edib ki, söhbət ailədən, övladlardan, ailə münasibətlərin keyfiyyətindən gedəndə, məsələyə sistem məsələsi olaraq baxmalıyıq, halbuki çoxumuz bir bucaqdan baxırıq:
“Bu SİSTEMə məktəb, mənəvi və dini dəyərlər, ailədə verilən tərbiyə, ailənin YAŞADIĞI dəyərlər, əmək bazarı, müxtəlif propaqanda vasitələri aiddir. SİSTEM də bir bütöv olaraq klassik azərbaycanlı ailə modelini dağıdıb”.
F. Mehdiyev bildirir ki, ailənin bir sütunu kişidirsə, ondan daha vacib sütunu da qadındır:
“Problem ordadır ki, ailə institutun özünə köhnə paradiqmadan baxırıq (kişinin sədrliyi ətrafında birləşmiş qadın və uşaqları da əhatə edən ittifaq). Köhnə paradiqma həmçinin kişinin qazanıb evə gətirdiyi, qadının da ondan müəyyən dərəcədə maddi asılılığını nəzərdə tutur. Lakin bu paradiqma ölkəmizdə artıq işləmir. Bu pradiqmaya bu gün şüuraltı olaraq qadınlar da inanır. Bu hipotezin sübutu ondan ibarətdir ki, özü qazanan qadın həm evlənməyə tələsmir (kişi mənim nəyimə lazımdır deyir), həm də ailə qurduqdan sonra əri evə qazanc gətirə bilmədiyi halda ərinin tabeçiliyini qəbul etməyib boşanmaya müraciət edir.
Fakt budur ki 20-30 yaşları arasında olan gənclər də mənim dediyim paradiqmaya inanır. Onlara görə, ailə qurulanda oğlan tərəfi ailənin dolanışığını təmin edir, qadının maddi rifahını qarşılayır. Məsələ də burda yaranır - qadının bu maddiyata ehtiyacı olmadığı halda, avtomatik olaraq AİLƏ onlar üçün vacibliyini itirir”.
Hüquqşünas qeyd edir ki, bu gün Azərbaycan qadını maddi cəhətcə həm də kişilərdən geri qalmır: “İş tapmaqda onlardan da bəzən daha avantajlı olurlar. Xaricə tək başına gedə bilirlər, avtomobil sürə bilirlər, ipoteka ilə ev ala bilirlər. Ata evlərində də artıq çoxu rahatdır və ərə getməklə xilas olmaq kimi bir seçim qarşısında deyil çoxu.
İndi deyin görüm, köhnə paradiqmaya əsasən qadınlar niyə evlənmək istəsin, ya da ki niyə evlilikdə qalmaq istəsinlər?
İndi başa düşə bilərsiniz ki niyə boşanmağa müraciət edənlərin 85% qadınlardır.
Mövcud vəziyyətə təsir göstərməyin iki yolunu göstərəcəm. Birincisi çətin, hətta mümkün olmayandır: köhnə paradiqmanı ayaqda tutan ictimai dəyər və təcrübəni ayaqda tutmaq! Bacara bilmərik, qadınlar ümumiyyətlə buna qarşı çıxacaq. Gender təlimlərindən çıxmış müasir Azərbaycan xanımı artıq kişinin dominantlığını qəbul edənə oxşamır. "Kişinin ailədə öz yeri var, qadının öz yeri" ifadəsi artıq nəinki aktual deyil, hətta seksist, narsist, narkoman bir ifadə kimi götürülür.
İkinci yol isə ailə institutunu izah edən yeni paradiqmanın yeridilməsidir. Bu paradiqmanın yeridilməsi vəziyyətə bir az müsbət təsir edə bilər - yeni qanuni tənzimləmələrlə bir yerdə.
Bu gün üçün ailə institutu bizə "adət-ənənə" kimi deyil, şəxsi münasibətlərin davamının yeni bir mərhələsi kimi qəbul edilməlidir. Bu paradiqmada ailə qurmağa tələsməyəcəyik, ailə qurmaqdan əvvəl şəxsi münasibətlərin təcrübəsini əldə edəcəyik, mentalitet filan məsələlərini kənara qoyacağıq. Təntənəli toylar unudulmalı, ailədə münasibətlər iqtisadi zəmindən çıxaraq sırf övlad yetişdirmə + cinsi ehtiyacın qarşılanması marağı üzərində qurulmalıdır.
Ailədəki gözləntilər iqtisadi zəmindən çıxmalıdır dedikdə, kişi ailəni saxlayan olmaqdan çıxmalı, bu yük onun çiyinlərindən götürülməlidir və bu öhdəlik kişi və qadın tərəfindən bərabər şəkildə paylanmalıdır.
Aliment öhdəliyi ata və ana tərəfindən birlikdə ödənməlidir.
Uşağın tərbiyə olunmasında ata və ananın bərabər rolları təmin olunmalıdır (indi bu rol, xüsusilə boşanmadan sonra qadında olur).
Nikahda birgə əmlak rejimi default olaraq qanunla ləğv edilməlidir; paylı əmlak da ər-arvadın qazancı nisbətində müəyyən olunmalıdır.
Bu, günün reallığının tələbləridir.
Buna qarşı qoya biləcəyiniz ən güclü paradiqma isə ancaq dini olan ailə institutu paradiqmasıdır. Dindar insanlar öz övladlarını klassik ailə modeli haqqında tərbiyə və təlim edə bilərlər.
Sekulyar ailələr isə, istəsələr də istəməsələr də mən dediyim tərzdə davranmağa məcbur qalacaqlar.
Bundan sonra, dövlət rəsmilərimiz, Milli Məclis və dövlət qurumlarımız 20 il sonra Azərbaycan ailəsini necə görmək istədiklərini düşünüb-daşınıb, bunla bağlı ictimai müzakirə açmalıdırlar. Nəyisə dəyişmək istəyirlərsə, qanunvericiliyə dəyişikliklər olunmalıdır. Bu dəyişiklik ailə institutu barəsində olan gözləntiləri dəyişdirmək üçün lazımdır.
İndiki gedişatla isə, vəziyyətin getdikçə pisləşəcəyini bildirməyə məcburam”.
