Məhəmməd Əmin Rəsulzadə kimdir?
Mətn ölçüsü:
  • 100%

Məhəmməd Əmin Rəsulzadə kimdir?

Ölkə.Az-ın çəkiliş qrupu paytaxtımızın küçələrində növbəti videosorğunu keçirib.

Bu dəfə Ölkə.Az-ın mikrofonunun uzadıldığı Bakı sakinlərinə "Dövlət Bayrağı Günü" ilə əlaqədar olaraq "Məhəmməd Əmin Rəsulzadə kimdir?" sualı ilə müraciət olunub.

Paytaxtın müxtəlif küçə və meydanlarında sorğumuzu ünvanladığımız vətəndaşlarımızın demək olar ki, hamısı Azərbaycan Demokratik Respublikasının qurucularından biri olan Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin kim olduğunu biliblər. Həmin videosorğunu sizə təqdim edirik.

Arayış:

Məhəmməd Əmin Rəsulzadə və ya Məmməd Əmin Rəsulzadə (tam adı: Məhəmməd Əmin Axund Hacı Molla Ələkbər oğlu Rəsulzadə; d. 31 yanvar 1884, Bakı – ö. 6 mart 1955, Ankara) — Azərbaycanlı dövlət və ictimai xadimi, siyasətçi və publisist, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (1918-1920) banilərindən və Azərbaycan siyasi mühacirətinin liderlərindən biri. Azərbaycan tarixinin ən görkəmli və böyük şəxsiyyətlərindən olub, Azərbaycan milli istiqlal hərəkatına başçılıq etmişdir. Onun "Bir kərə yüksələn bayraq, bir daha enməz!" ifadəsi XX əsrdə Azərbaycanda müstəqillik hərəkatının şüarı olmuşdur.

Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 1884-cü il yanvarın 31-də Bakının Novxanı kəndində anadan olmuşdur. Din xadimi olan atası oğlunu məşhur pedaqoq Sultan Məcid Qənizadənin müdir olduğu ikinci "Rus-müsəlman" məktəbinə qoymuş, buranı bitirdikdən sonra M. Ə.Rəsulzadə öz təhsilini Bakı texniki məktəbində, rus dilində davam etdirmişdir. Azərbaycan milli istiqlal hərəkatının və təkcə türk ellərində deyil, bütün islam aləmində ilk respublika üsul-idarəsi olan Azərbaycan Demokratik Respublikasının təməl daşını qoyan Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin inqilabi fəaliyyətinin ilk illəri də məhz bu dövrə təsadüf edir. 1902-ci ildə on yeddi yaşında olan M. Ə.Rəsulzadə "Müsəlman gənclik təşkilatı"nı yaradıb. Bu, XX əsrdə Azərbaycanda rus müstəmləkə üsul-idarəsinə qarşı gizli mübarizə aparan ilk siyasi təşkilat idi.

"Müsəlman demokratik "Müsavat" cəmiyyəti" adı ilə gizli fəaliyyət göstərən təşkilatın bir qolu da az sonra İranda qurulmuş və burada başlamış məşrutə inqilabına istiqamət verici rəhbər qüvvəyə çevrilmişdir. 1904-cü ilin axırlarında "Müsəlman demokratik "Müsavat" cəmiyyəti"nin əsasında RSDFP-nin Bakı komitəsinin nəzdində "Müsəlman sosial-demokrat "Hümmət" təşkilatı" yaradılmışdır. Bu təşkilatın baniləri Mir Həsən Mövsümov, Məmməd Həsən Hacınski və Məhəmməd Əmin Rəsulzadə olmuşlar. Nəriman Nərimanov, S.M.Əfəndiyev və başqa inqilabçılar da 1905-ci ildən bu təşkilatın üzvü idilər. Təşkilatın "Hümmət" adlı qəzeti də nəşr edilmiş, 1904-1905-ci illər arası cəmi 6 nömrə buraxmış qəzetin əsas naşirlərindən biri də M.Ə.Rəsulzadə olmuşdur.

1918-ci qurulan ADR-in rəhbərlərindən biri olan M.Ə. Rəsulzadə 1920-ci ildə Sovet ordusunun Azərbaycanı işğal etməsindən sonra Avropaya mühacirət edir. Daha sonra Türkiyəyə qayıdan Müsavat hərəkatının lideri qardaş ölkədə canını tapşırır.

Ankara Universitetinin tibb fakültəsinin klinikasında şəkər xəstəliyindən yatan Məhəmməd Əmin 1955-ci il martın 6-da gecə saat on birə on dəqiqə qalmış üç dəfə "Azərbaycan, Azərbaycan, Azərbaycan!" deyərək əbədiyyətə qovuşdu. Ankara radiosu martın 7-sində saat 22:45-də sabiq Azərbaycan milli şürasının sədri M. Ə. Rəsulzadənin vəfat etdiyi xəbərini təəssüflə bütün dünyaya yaydı.

Çinarə VahabzadəNurlan Gülməmmədov

Ölkə.Az