Hacıəmi Atakişiyevin reklam bazarındakı ailə podratı...
Xəbər verdiyimiz kimi, Azərbaycan Reklamçılar İttifaqı İctimai Birliyinin sədri Hacıəmi Atakişiyev ötən həftə tədbir keçirərək reklam bazarındakı vəziyyətdən danışıb.
Tədbirin mövzusu “Reklam haqqında” yeni qanunun tətbiqi məsələsi ilə bağlı olsa da ittifaq sədri daha çox dövlət qurumlarının fəaliyyətindən bəhs etdi.
Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin (BŞİH) Reklam və İnformasiya İdarəsi, rayon icra hakimiyyətləri korrupsiya, sahibkarlardan qanunsuz pul tələbetmə, vergidən yayınma, dövlət vəsaitini mənimsəməkdə ittiham olundu.
Bununla da Hacıəmi Atakişiyev təşkilat rəhbəri kimi ilk dəfə olaraq milyonlarla manat vəsaitin mənimsənilməsindən danışdı. Halbuki reklamların keyfiyyəti, dilin bərbad hala salınması və s. bu kimi mətbuatda verilən ittihamlar zamanı H.Atakişiyev səssiz dayanmağa üstünlük verdi.
Buna görə virtualaz.org saytı reklam bazarındakı vəziyyəti, H.Atakişiyevi danışmağa məcbur edən səbəbləri öyrənməyə çalışıb.
Əvvəlcə onu qeyd edək ki, “Reklam haqqında” qanun bu ilin mayında qəbul olunub. Üstəlik açıq məkanda reklam da qanunda əksini tapıb. Amma H.Atakişiyevi “narahat edən” məqamların sözügedən qanundan qaynaqlanmadığı birmənalıdır.
Məsələ burasındadır ki, ölkə prezidentinin 14 iyul, 2015-ci il tarixli, 554 saylı fərmanı ilə aidiyyəti qurumlar reklam haqqında müxtəlif sənədlərin hazırlanmasına başlayıb. Məhz bundan sonra ittifaq sədri tədbir keçirərək dövlət qurumlarını ittiham etməyə başlayıb.
Ayrıca qəbul olunmuş qanun ölkə üzrə bir neçə reklam seqmentini əhatə etdiyi halda H.Atakişiyevin ancaq BŞİH-in Reklam və İnformasiya İdarəsini tənqid etməsi də maraqlıdır.
Yada salaq ki, H.Atakişiyev 1992-1999-cu illərdə BŞİH-in Reklam və İnformasiya İdarəsinin rəisi olub. Onun rəhbərlik etdiyi dövrdə reklam bazarı yalnız iki şirkətin - “Memar SS” və “Project” şirkətlərinin əlində cəmlənib.
O da maraqlıdır ki, reklam bazarının təxminən 70 faizinə sahib olan “Memar SS” H.Atakişiyevin həyat yoldaşına məxsusdur. Keçmiş idarə rəisinin digər yaxın adamına məxsus olan “Project” isə reklam bazarının təxminən 20 faizinə sahib olub.
Hacıəmi Atakişiyevin departamentə rəhbərlik etdiyi dövrdə “Memar SS” şirkətinin dövlətə külli miqdarda borcu yaranıb. Keçmiş sədr isə həyat yoldaşının rəhbərlik etdiyi şirkətin dövlətə olan borcunu silib. Bundan sonra 22 iyul, 1998-ci il tarixində “Uzun müddətə saxlanılması nəzərdə tutulmayan sənədlərin ləğv edilməsi haqqında” əmr imzalayıb.
Amma “Memar SS” şirkəti ilə bağlı bütün sənədlərin məhv edilməsi belə H.Atakişiyevin məsuliyyətdən yayınmasına imkan verməyib. Maliyyə və Daxili İşlər nazirlikləri tərəfindən idarədə aparılan yoxlamalar nəticəsində külli mirdarda maliyyə itkisinə yol verilməsi, eləcə də mənimsəmə faktları aşkarlanıb.
Bundan sonra “Memar SS” ilə bağlı 1 saylı İnzibati-İqtisad Məhkəməsinə müraciət edilib. Məhkəmə borcun “Memar SS” tərəfindən ödənilməsinə dair qərar çıxarıb. Nəticədə H.Atakişiyev mənimsəmə, borcun gecikdirilməsi və digər nöqsanlara görə vəzifədən uzaqlaşdırılıb.
Redaksiyamıza daxil olan məlumatda qeyd olunur ki, H.Atakişiyev idarə rəhbəri kimi topladığı vəsaiti 1998-ci il prezident seçkilərində Etibar Məmmədov və Rəsul Quliyevin təbliğatına sərf edib. Ayrıca reklam bazarında təxribat xarakterli şəkillərin yayılmasına yol verməklə də vəzifə səlahiyyətlərini aşıb. Amma onun xahişi nəzərə alınaraq işdən öz ərizəsi ilə azad olunmasına şərait yaradılıb.
İttifaq sədri çıxışında reklam yayımı ilə bağlı tariflərdən də danışıb. Amma uzun illərini reklama həsr edən şəxs tariflərlə bağlı yanlışlığa yol verib.
Doğrudur, biz H.Atakişiyevi yanlış açıqlamalarla sahibkarlar arasında çaşqınlıq yaratmaqda ittiham etmirik. Lakin Atakişiyev tariflərin 1997-ci ildə qəbul olunmuş “Reklam haqqında” qanunla deyil, Tarif Şurasının təsdiq etdiyi “Küçə reklamlarının yayımı üzrə tariflərin tənzimlənməsi barədə” 13 iyul, 2012-ci il tarixli, 2 saylı qərarla tənzimləndiyini bilməmiş olmaz.
Bu tariflər isə yalnız reklam sahəsində qəbul olunacaq yeni qaydalar və ya yeni tariflər təsdiq olunandan sonra qüvvədən düşə bilər. Hələliksə yeni tariflər təsdiq olunmayıb.
Daha bir maraqlı məqam isə H.Atakişiyevin riyazi hesablamaları, yaxud mənimsəmə ittihamları ilə bağlıdır.
Araşdırmalarımızdan məlum olur ki, şəhər ərazisində birlik sədrinin söylədiyi kimi, 2500 ədəd deyil, təxminən onun yarısı qədər kommersiya reklam daşıyıcıları mövcuddur. Üstəlik onların hamısı kommersiya reklamı ilə dolu deyil. Buna görə də statistikanı kommersiya qiymətlərinə uyğun hesablanması yanlışdır.
İttifaq rəhbərinin söylədiklərindən fərqli olaraq reklam lövhələrinin yerləşdirilməsinə görə dövlət rüsumu “Dövlət rüsumu haqqında” qanunda və küçə reklamının yayılması üzrə tariflərdə əksini tapıb.
Maraqlı məqamlardan biri də odur ki, reklam bazarında sahibkarların incidilməsindən, əlavə pul yığımından narazılıq edən Hacıəmi Atakişiyevin rəhbərlik etdiyi qurum reklam yayıcılarına ödənişli rəy və kodlar verir. Halbuki “Reklam haqqında” qanunda hansısa ictimai birliyin reklam yayımının həyata keçirilməsi üçün rəy və kodlar verməsi nəzərdə tutulmayıb.
Reklamçılar İttifaqının təqdim etdiyi qiymət cədvəlində isə daxili kodların verilməsi məsələsi əksini tapıb, hətta 1 ədəd kodlaşdırmanın qiyməti 150-250 manat müəyyənləşdirilib.
Qiymət cədvəlindən söz düşmüşkən bu məsələni də xüsusi qeyd etmək lazımdır. Nazirlər Kabinetinin 28 sentyabr, 2005-ci il tarixli, 178 saylı qərarı ilə Azərbaycanda qiymətləri dövlət tərəfindən tənzimlənən malların siyahısı təsdiq olunub.
Həmin siyahıda “Küçə reklamlarının yayımı və reklam tarifi” adlı 36-cı maddə əksini tapıb. Nazirlər Kabinetinin təsdiqlədiyi qərarda da göstərilir ki, küçə reklamına dair işlər dövlətin səlahiyyət verildiyi müvafiq icra hakimiyyəti orqanları tərəfindən həyata keçirilməlidir.
Yəni H.Atakişiyev ictimai təşkilatın belə bir səlahiyyətinin olmadığını da bilməmiş deyil. Ayrıca gündəlik 5 saatı 100-150 manat olmaqla monitorinq keçirmək, çoxsaylı açıq məkan reklamlarına rəy vermək (say vurulur 30-80 manata), keyfiyyət sənədinin verilməsi və ya bu kimi digər xidmətlər kommersiya fəaliyyətidir.
Reklamçılar İttifaqının tarif müəyyənləşdirmək, dövlət orqanlarının fəaliyyətinə müdaxilə etmək kimi səlahiyyəti yoxdur.
H.Atakişiyev fasadlarda yerləşən reklam və informasiya lövhələrinə görə ödənişlərin aparılmasını düzgün hesab etmir. Halbuki əldə etdiyimiz məlumatlarda bu ənənənin elə Atakişiyev tərəfindən qoyulduğu bildirilir. Üstəlik təşkilat rəhbəri fasadlarda yerləşdirilən adlara və ya reklamlara görə ödənişləri manatla deyil, dollarla müəyyənləşdirib.
Azərbaycan Reklamçılar İttifaqı hazırda Reklamda Özünü Tənzimləmə Agentliyi (RÖTA) ilə birgə reklam bazarında monitorinq keçirir.
H.Atakişiyev yaxın günlərdə daha ciddi ittihamlarla mətbuatın qarşısına çıxacağının anonsunu verir. Səlahiyyətini aşaraq tariflər müəyyənləşdirən və daha çox kommersiya fəaliyyəti ilə məşğul olan Reklamçılar İttifaqının tam bir ailə qurumu olduğunu nəzərə alsaq (ata, ana, oğul, bacı qızları, bacı oğlu və ya digər yaxın qohumlar), monitorinqin nəticələrini indidən proqnozlaşdıra bilərik.
Öz fəaliyyətində neqativ hallara yol verən, sahibkarlardan artıq vəsait toplamaq üçün minbir fəaliyyət növü “icad” edən bir qurumun ittihamları nə qədər ağır olsa da təsirsizdir. Ən azı ona görə ki, reklam bazarında kimin-kim olduğunu, nəyə qulluq etdiyini müəyyənləşdirmək çətin deyil.
