Ruslan Bəşirli: "Təzə həbsdən çıxanda vaxtilə kömək etdiyim birinə zəng etdim..."
Bu gün Avropa.info saytının 4 yaşı tamam olur
Saytın 4 yaşı ilə əlaqədar olaraq Ölkə.Az Avropa.info-nun direktoru Ruslan Bəşirlidən geniş müsahibə götürüb.
Həmin müsahibəni oxucularımıza təqdim edirik:
- Salam Ruslan bəy. Necəsiniz? Avropa.info-nun 4 yaşı tamam olur. Bu münasibətlə sizi təbrik edirik!
- Təşəkkürlər. Redaksiyamıza xoş gəlmisiniz.
- Saytı yaradanda yəqin ki, qarşınıza hansısa bir məqsəd qoymuşdunuz. Qarşınıza qoyduğunuz məqsədə çatmısınızmı?
- 4 il bundan qabaq, mart ayında həbsdən çıxmışdım. Həbsə gedərkən ölkədə tamamilə başqa bir mətbuat nümunələri var idi. Daha çox çap mediası gündəmdə idi. Həbsdən çıxanda isə ölkədə onlarla internet saytı var idi və sosial şəbəkələr artıq insanların həyatının bir parçasına çevrilmişdilər. Əvvəl insanlar fikirlərini demək üçün qəzet səhifələrinə müraciət edirdisə, o da bu gün yazılıb sabah çap olunurdusa, artıq mən həbsdən çıxanda insanlar istədiyi fikri sosial şəbəkələrdə yazıb kütləyə, oxucu auditoriyasına çatdıra bilirdilər.
Həbsdən çıxandan sonra iki peşənin üstündə durmuşdum. Biri köhnə peşəm olan jurnalistika, bir də hüquq müdafiəçiliyi. Sonrakı prosesdə elə oldu ki, hüquq müdafiəçiliyi sahəsində çalışmaq istəmədim. Səbəb də, hüquq müdafiəçiliyi mənim üçün təzə bir sahə idi. Hüquq müdafiəçiliyi ilə ona görə məşğul olmaq istəyirdim ki, həbsdə olmuşdum, həbs həyatını çox yaxşı bilirdim və düşünürdüm ki, digər həbsdə olanlara bu sahədə köməyim dəyə bilər. Orada nə baş verdiyini çox az adam bilər. Məhkuma nə lazım olduğunu mən gözəl bilirdim. O səbəbdən hüquq müdafiəçiliyi sahəsini gələcək işimdə bir konsepsiya olaraq düşünürdüm. Sonrakı proseslər elə gətirdi ki, hüquq müdafiəçiliyi sahəsində çalışmadım.
Avropa.info saytını yaratdıq. Hansı sahədə oluramsa olum, çalışmışam ki, ilk yerlərdə olum. Avropa.info-ya da belə yanaşmışam. Avropa.info ilə bağlı istəklərimin çoxuna nail ola bilməmişəm. Saytla bağlı istəklərim çox böyükdür. Çalışıram ki, istəklərimə nail olum.
- Siyasətdən mediaya gəldiniz...
- Siyasətdən öncə mediada olmuşam. 1997-ci ildə mediaya gəlmişəm, ancaq 1996-cı ildə həm də partiya üzvü idim. Sonrakı müddətdə aktiv siyasi təşkilat rəhbəri kimi fəaliyyətim cəmi 1 il olub. Ondan sonra həbs həyatı olub. Mənim əsas fəaliyyətim jurnalistika sahəsində olub. Düzdür, əsasən siyasətdən yazmışam. Açıq deyim ki, jurnalistikadan istifadə edib siyasətə gəlməyi tramplin hesab etmişəm. O zamanlar çox çətin idi. 1997-1998-ci illərdə AXCP var idi və ona da Əbülfəz Elçibəy sədrlik edirdi. İndiki kimi deyildi, parçalanmaq yox idi. Böyük bir partiya idi. İndi AXCP adında olan və başqa partiyalar yaradan partiya sədrlərinin çoxu o zamanlar Xalq Cəbhəsinin üzvləri idi. İndi Azərbaycan siyasətində, parlamentində olan adamların bir çoxu o zaman Xalq Cəbhəsində idi. O dövrdə gənc bir tələbə kimi partiya sisemində irəli getmək çox çətin idi. Düşünürdüm ki, siyasətdə irəli getmək, uğur qazanmaq üçün jurnalistikada olmalıyam. Bir müddətdən sonra fikirləşdim ki, jurnalistika mənə daha yaxın bir sənətdir. Müxtəlif qəzetlərdə işlədim. 2004-cü ildə bir illiyə təşkilat rəhbəri oldum. Yeni Fikir təşkilatını qurduq. Həbs həyatından sonra yenidən jurnalistikaya başlayanda mənim üçün çox çətin olmadı. 7 il ərzində cəmisi bir neçə dəfə kağıza məqalə yazıb, sonra isə onu cırıb atmışdım. Çıxandan sonra hər hansısa bir mövzuda yazı yazanda mənim üçün çətin olmadı. Digər tərəfdən indi mənim işim əvvəlkindən tamamilə fərqlidir. Əvvəl hansısa bir qəzetdə çalışırdım, şöbə müdiri idim, muxbir idim, məqaləmi yazıb, işimi bitirib gedirdim. İndi bütün işlər mənim üstümdədir. Məsuliyyət daha çox artıb, az halda yazıram. İndi daha çox texniki işlər, saytın maliyyə məsələsi, reklamı ilə məşğul oluram.
- 7 il həbsdə olmusan. Nə əcəb həbslə bağlı yazılar yazmırsan?
- Hesab edirəm ki, həbslə bağlı yazılar yazmağa başlasam o zaman gərək saytı bir kənara qoyam, həbslə bağlı kitab yazam. Bu çox çətin və uzun məsələdir. Dövr bir gün deyil, üç gün deyil, 7 ildir. Əgər yazıramsa, gərək məhbəs həyatının hər bir fraqmentini köçürəm kağıza. Ona görə də, gərək bütün işimi atım, 2 il ərzində ancaq həbsdən yazım.
- Həbsdə olanda gündəlik yazırdınız?
- Olub. Müəyyən bir hadisələri gündəlikdə qeydiyyat aparmışam. Onu yazsam uzun çəkər. Yaşlaşanda yazacam.
- Müxalif düşərgədə olanda həbsə düşdünüz. Çıxandan sonra siyasi fəaliyyətlə məşğul olmadınız. Bu qərardan sonra sizə "satqın" damğası vurdular. Bu prosesdən necə keçdiniz?
- Azərbaycanda qəribə bir siyasi mühit var. Bütün dünyadan bəlkə də Azərbaycan siyasəti fərqlənir. Hər yerdə insanlar öz seçimində sərbəstdir. İnsanların seçiminə görə üzərinə getmək, tənqid etmək faşizmin bir əlamətidir. Həbsdən əvvəl 2004-cü ildə Yeni Fikir təşkilatını qurduğum üçün faktiki olaraq AXCP-dən getmişəm. 2012-ci ildə həbsdən çıxmışam və bir daha siyasətlə məşğul olmayacağımı bəyan edərək siyasətdən uzaqlaşmışam. Burada qeyri-adi nə var ki?
- Heç nə...
- Əgər uzaqlaşıramsa kimisə müdafiə etməyimdə və etməməyimdə sərbəst deyiləmmi? Hansısa bir partiyanın üzvü olsa idim və hansısa siyasətçini müdafiə etsəydim, etməsəydim bunu başa düşərdim, ancaq mən heç bir partiyanın üzvü deyiləm. Həbsdən çıxmışam. Azadam. Kimi istəsəm müdafiə də edərəm, kimin haqqında istəsəm bəyanat da verərəm. Sərbəstəm. Həbsə girəndə də bu ölkədə qalmaqal yaşandı, həbsdən çıxanda da. Bəzi insanlar var idi ki, mənim həbsdən çıxmağımı istəmirdilər. Proseslər onu göstərirdi. Tv-də bəyanatım səsləndikdən sonra bəziləri atamın üzərinə hücuma keçmişdilər ki, atam desin, bu bəyanatı Ruslan verməyib. Sizin məqsədiniz nə idi, məqsədiniz Ruslanın həbsdən çıxmaması idi? Dəfələrlə belə olub. Təkcə mənimlə bağlı yox, çoxlarının başına gəlib belə hadisələr.
- Son zamanlar prezident əfv sərəncamları imzaladıqdan sonra, çoxlu sayda siyasi məhbus azadlığa çıxdı. Keçmiş siyasi məhbus kimi bunu necə qiymətləndirirsiniz?
- Prezidentin verdiyi əfv sərəncamlarını yüksək qiymətləndirirəm. O insanlar ki, prezidentin əfv sərəncamına dırnaq arası baxır, dəyərləndirmir, o insanların əksəriyyəti həbsxana üzü görməyib. Bu adamlar həbsxananın çətinliyini görməyiblər. Bu baxımdan həbsxanada yaxşı şərait olsa belə, fərq etməz Azərbaycanda, ya Norveçdə olsun, ora həbsxanadır. İnsanın azadlığı məhdudlaşdırılıb. İnsanın azadlığının məhdudlaşdırılması tamamilə başqa bir şeydir. Ola bilər ki, həbsxanada işləməzsən, evdən nələrsə göndərərlər, orada yaxşı keçinə bilərsən. Ancaq çölə çıxıb özün işləyərsən, çətinliklə qazanarsan, çox çətin olar, ancaq azadlıqda olmaq daha önəmlidir. Ona görə də, prezidentin əfv sərəncamlarını yüksək qiymətləndirirəm. Çalışmaq lazımdır ki, siyasi şübhələrlə ölkədə məhkum olmasın. İstənilən halda son dövrlərdə prezident Xədicə İsmayılı, İntiqam Əliyevi, Tofiq Yaqublunu və digərlərini həbsdən azad etdi, bunu yüksək qiymətləndirməmək olmaz.
- Həbsxana deyəndə ağlınıza nə gəlir?
- Həbsxana deyəndə çətinlik, həyatın çətinliyi, "kars", Yetim, Səməd (bunlar jarqonlardır), qanuni oğrular gəlir (həbsdə olduğum dövrdə 4 qanuni oğru görmüşəm). Həbsxana deyəndə ağlıma vicdanlı və vicdansız insan gəlir. Həbsxanada hər cür insan var. Həbsxana ilə çölün bir fərqi var ki, həbsxanada xoşlamadığın adam çox olur. Həbsxanada təmiz adamlar da var, çirkaba batmış insanlar da. Çoxları həbsxanadan çıxıb oranı tərifləyir. Adama deyərlər, belə tərifləyirsən niyə çıxmısan çölə? Həbsxana ilə çölün fərqi odur ki, həbsxanada xoşlamadığın adamla hər gün rastlaşmağa məhkumsan, ancaq çöl belədir ki, kimdənsə xoşum gəlmirsə başqa küçədən keçərsən. Məndə də olub, xoşum gəlməyən insanları görəndə daxilən əsəbləşirdim. Allah heç kimin yolunu oraya salmasın. Ən böyük arzum odur ki, cinayət olmasın. Həbsxana çox ağır bir şeydir. Bunu dillə demək çətin məsələdir. Yaşamaq lazımdır, ancaq heç kimin həbsxana yaşamasını istəmirəm. İnsan vicdan əzabı onda çəkir ki, özün ilə bərabər, digər insanlara da o əzabı çəkdirirsən. Ata var, ana var...
- Səhv etmirəmsə həbs olunanda nişanlı idiniz.
- Bəli. Özümüz ata olanda başa düşürük ki, valideynlər nələr çəkib. Həqiqətən özüm valideyn olandan sonra başa düşmüşəm ki, mənim valideynlərim nələr çəkib...
- 7 il həbsdə olmusunuz. Dediyiniz kimi həbsə düşəndə internet media yox idi, qəzetlər idi. Həbsdən çıxandan sonra isə artıq gördünüz ki, qəzetlər dəbdən düşüb, ən populyarı internet mediadır. Ev-eşik yox, iş yox. Təbii ki, çətin olub. Sonra nələr oldu?
- Çox çətin idi. Bu işi qurmamışdan əvvəl münasibətim olan adamlar deyirdi ki, 1 ay dincəl. Çətin idi. İstəmirdim evdəkiləri əziyyətə salım. İstəyirdim özüm işləyəm. 7 il həbsdən sonra istəyirdim özüm işləyib ayağa durum. Həmin dövrdə bir neçə mətbuat orqanına müraciət elədim. Biri şərt qoydu ki, ancaq həbsxanadan köşə yazmalısan. O şərti qoyan mətbuatda yeni sima idi. O şərtə görə imtina etdim. Zamanında çox köməklik etdiyim birinə müraciət etdim ki, orada köşələr yazım. Əvvəl dedi ki, yaxşı, sonra eşitdim ki, işçilərinə deyib, Ruslan mənə zəng eləyib. Aşağılayıcı formada haqqımda danışıb. Təzə həbsdən çıxmışdım, təbii ki pula, maddiyyata ehtiyacım var idi. Sonra başqa bir sayt rəhbərinə müraciət etdim. Dedi, sabah gəl görüşək. Səhərisi gün getdim. Zəng elədim, dedi, saytda planlaşdırmadı, sabah görüşək. Bir də ora getmədim. Bu prosesləri 1996-97-ci illərdə keçmişdim. Jurnalistikaya təzə başlayan zaman. Bu prosesi təzədən keçməyə layiq deyildim. İddia edirəm ki, mənə o cavab verənlərin hər birindən daha yaxşı yazıram və onların hər birindən daha dəyərli şəxsəm. Elə oldu ki, axırıncı cavabdan 5-10 gün sonra Avropa.info-nu açdıq. Sayt anlayışım yoxdur. İşçilər xəbərlər yerləşdirirlər.
- Bir müddət sonra mən də gəldim.
- Sən artıq gələndə xəbər qoymağı öyrənmişdim. Çox çətin idi. Sonra tədricən öhdəsindən gəldim. Hər şey tədricən oldu. Böyük bir yükün altına girmişdim, hansı ki, o yük haqqında təsəvvürüm belə yox idi. Qəzet işi mənim üçün asan idi.
- Dəstək verənlər kimlər oldu?
- Dostlar oldu. Kiçik maliyyə idi. Elə indi də maliyyə böyük deyil. Özümüzün reklamlarımız var, abunəçilərimiz var. Bizim maliyyə imkanlarımız məhduddur. Bunu redaksiyamızdan da görürsünüz. Bu məhdud maliyyə imkanları ilə 7 nəfər redaksiyada, 2 nəfər bölgələrdə əməkdaşımız var. Ümumilikdə 9 əməkdaşımız var. İddia edirəm ki, 20 əməkdaşımız olsa və yaxşı maliyyə imkanlarımız olsa biz bu ölkədə birinci olarıq. Maliyyə imkanlarımız sıfır dərəcəsində deyil, əməkdaşlarımız dolanır, ancaq böyük işlər görəcək qədər deyil.
- Jurnalistikadan nə qazanmısınız?
- Azərbaycanda jurnalistikadan heç nə qazanmamışam. Söhbət əsl jurnalistikadan gedir.
- Reket jurnalistlər çox şey qazanır. (gülürük)
- Jurnalistika nəinki Azərbaycanda, dünyada ən çətin və riskli peşələrdən biridir. Hər dəfə öz-özümə düşünürəm ki, tamamilə başqa bir işlə məşğul olsaydım yenə də bu sənətdən əl çəkə bilməyəcəkdim. 1999-cu ildə normal bir şirkətdə menecer işləmişəm. Dövrünə görə normal maaşım var idi, hansı ki, heç baş redaktorlar o maaşı almırdılar. Yenə də dayana bilmədim, qayıtdım jurnalistikaya. Bəlkə də, xəmirimiz burada yoğrulub. Bir məsələni də deyim, indi jurnalistikada maliyyə imkanları 90-cı illərlə müqayisədə yaxşıdır. 90-cı illərdə qəzetlərdə işləyirdik, elə olurdu aylarla maaş ala bilmirdik. 90-cı illərdəki jurnalistika fərqli idi. O zaman jurnalist olmaq üçün öz istəyimizlə gedirdik. Bir də görürsən dostlardan bəzisi deyir ki, uşağı işə düzəldə bilməmişəm gəlib yanında jurnalist işləsin. Təzə bu sahəyə başlayanlardan soruşuram ki, həqiqətən jurnalist olmaq istəyirsən? Deyir, iş tapa bilmədim, gəlmişəm bura. Bunlar anlamır ki, biri iş tapa bilmirsə, ümumiyyətlə o adamın jurnalistikadan anlayışı ola bilməz. Çünki jurnalistika spesifik sahədir. Hər istəyən adam gəlib jurnalist ola bilməz. Hər savadlı adam da gəlib jurnalist ola bilməz. Hər jurnalistikanı oxuyan da gəlib jurnalist işləyə bilməz. Ona görə də, baxın, Azərbaycanda ən nüfuzlu jurnalistlərin əksəriyyəti jurnalistikanı bitirməyib. Əksəriyyəti tamamilə başqa fakültələri bitiriblər.
- Azərbaycan mediasının durumu necədir? Mümkünsə 90-cı illərlə indiki dövr və beynəlxalq mətbuatla bizim mətbuatı müqayisə edərdiniz.
- Məncə 90-cı illərin jurnalistikasında daha samballı adlar var idi. İndi o adlardan çox az qalıb. 90-cı illərdə müsahibələr, reportajlar, araşdırmalar daha çox idi. İndi demək olar ki, çox zəifləyib. Demək olar ki, Azərbaycanda araşdırma mətbuatı yox səviyyəsindədir. O dövrdə qəzetlərdə pul çox az idi. İndi jurnalistlər maaş ala bilirlər. Azərbaycanda çox jurnalist tanıyıram ki, onlar layiq olduğu pulları ala bilmirlər. Layiq olmayan adamlar var ki, mətbuatda çox böyük pullar qazanırlar. İnternet medianın inkişafı baxımından indiki dövrü 90-cı illərlə müqayisə etmək olmaz. Azərbaycanda saytların sayı həddindən artıq çoxdur. Əksəriyyəti də lazımsız saytlardır. Gündəmlə uyğunlaşmayan, məqsədləri tamamilə başqa olan saytlar var. Hansı ki, bu saytların bəzilərinin inkişafında bölgədəki məmurların böyük rolu var. Biz bilirik ki, bölgələrdə yerli məmurlar Azərbaycanda heç kimin tanımadığı saytlara pul verirlər. Saytlar reketçiliklə məşğuldur, məmurlar isə onların tələb etdiyini verirlər. Ona görə də, Azərbaycan mediasının adı pisə doğru gedir. Bu 90-cı illərdə də var idi. İldə bir dəfə qəzet çıxarıb düşürdülər icra hakimiyyətlərinin canına. Bu baxımdan indi işlər yaxşıdır. Saytlar çoxdur, keyfiyyət yoxdur. Demək olmaz ki, hər şey pisdir. Mənim fikrim fərqlidir, bir başqasının fikri fərqlidir. Jurnalistlərə ev tikilib paylandı, indi yenə tikilir. Bu dünyanın heç bir yerində olmayıb. Hesab edirəm ki, bu yaxşı bir addımdır. Azərbaycanda jurnalistlərin maddi imkanları o qədər çox deyil ki, ev ala bilsinlər.
Bəziləri deyir ki, azad reklam mühiti olsun. 90-cı illərdə azad reklam mühiti olan dövrlər olub. Ondan sıravi jurnalistlər heç nə qazanmayıb. Qazananlar baş redaktorlar və rəhbərlik olub. Özlərinə evlər alıblar, maşınlar alıblar. Jurnalistlər heç nə qazanmayıblar.
Dünya mətbuatı ilə Azərbaycan mətbuatını müqayisə edəndə, baxır hansı ölkənin mətbuatı ilə, Avropa mətbuatı səviyyəsinə çatmamışıq. Eyni zamanda Türkiyə mətbuatı səviyyəsində də deyilik. Biz daha çox Türkiyə mətbuatına oxşamağa çalışırıq. İstər xəbərlərimizin başlıqları olsun, istər xəbərin içərisi olsun. Problemlərimiz hələ də var. Zaman zaman düzələcəyini düşünürəm. Bizim özümüzdən də çox şey asılıdır, hökumətdən də. Çalışmalıyıq ki, Azərbaycan mətbuatı dünya mətbuatı səviyyəsinə qalxsın. Düşünməməliyik ki, şərqliyik, bizdə mətbuat zəif olmalıdır, fikir azadlığı ola bilməz. İstəsək olar. Sadəcə buna çalışmalıyıq.
- Avropa.info ölkə gündəminə təsir edə bilir?
- Ölkə gündəminə təsir edən xəbərlərimiz olub. Dəfələrlə heç kimə məlum olmayan sensasion məlumatları cəmiyyətə təqdim etmişik. Bizim bir yerdə çalışdığımız insanlar kifayət qədər siyasi təcrübəsi olan adamlardır. Bizə yaraşmır ki, hər hansısa bir informasiyanın 70-80% təsdiqi yoxdursa, biz o informasiyanı verək. Bilirsiniz, nə qədər informasiyalar var bizdə? Ancaq o informasiyaların hamısını vermirik. Ramil Səfərovun ölkəyə gəlməsi ərəfəsində yazmışdıq ki, Ramil Səfərov bu dəqiqə Budapeştdə təyyarəyə mindirilib, Bakıya gətirilir. Bu xəbəri verəndən sonra bir çox saytlar yazdı ki, yalan informasiyalar yayırlar. Ancaq bir neçə dəqiqə sonra dövlət rəsmən açıqlama verdi ki, Ramil Səfərov gəlir. Ölkə gündəmini formalaşdıran yazılarımız çox olur. Son informasiyamız, baxçada körpənin 3 manata görə həbs edilməsi məsələsi də ölkə gündəmi oldu. Ölkədə ilklərin sırasındayıq, həm verdiyimiz informasiyalar baxımından, həm də oxunma baxımından ilklərdənik. Bəzi saytlardan fərqli olaraq biz lüt qız şəkilləri vermirik. Bundan tamamilə imtina etmişik. Ucuz İP ardınca qaçmırıq. Sarı mətbuatdan uzağıq. Əməkdaşlarımıza baxın, bunların heç biri sarı adamlar deyil. (gülürük)
- Uğurlar, bəy.
- Sizə də uğurlar.
Ruslan Bəşirli ilə söhbətdən sonra Avropa.infonun baş redaktoru Rəsul Mirhəşimlinin də saytla bağlı fikrilərini öyrənirik. Rəsul Mirhəşimli bildirir ki, Avropa.info xəbər portalı fəaliyyətə başlayandan təxminən bir ay sonra burada işləməyə başlayıb.
"Bu sayt mənim mətbuatda ən uzunmüddətli işlədiyim iş yeridir. Mətbuatın durumunun imkan verdiyi həddə nəyi reallaşdırmaq mümkündürsə, biz də bu saytda onlara nail ola bilmişik. Onu da deyim ki, kollektivdə əməkdaşlarının sayı o qədər də çox olmayan bir redaksiyada müsbət mənada çox şeyləri bacarmışıq.
Xəbərləri, reportajları hazırlayarkən ilk olaraq oxucuların marağını nəzərə almışıq. Siyasi şərhlərimizdə ölkədə və dünyada baş verən siyasi proseslərin obyektiv təhlilini verməyə çalışmışıq.
Avropa.info fəaliyyətində ucuz sensasiya ardınca qaçmayan xəbər portalıdır. Bundan sonra da bu tendensiyanı qorumaq xəttindən imtina etməyəcəyik" deyə Rəsul Mirhəşimli bildirir.
Avropa.infonun əməkdaşları ilə görüşüb, işlərində uğur diləyib, sağollaşırıq.
