Bakıdakı "Qul bazarı"ndan REPORTAJ
“İş insanın cövhəridir” – deyib, atalarımız. Biz də bu misalı əlimizdə bayraq tutaraq Zabrat qəsəbəsindəki “Qul bazarı”na yollanıb orada hər dayanan maşına ümidlə baxıb iş gözləyən şəxslərin qonağı olduq. Onlar bir tikə çörək üçün göy üzü aydınlanmamış buraya gəlirlər. Onlar işin ağına-qarasına baxmadan gedirlər. Onlar övladı ac qalmasın, ailəsi pis vəziyyətə düşməsin deyərək işin ağırlığından qaçmadan razı olurlar. Onlar evdə atadır, yoldaşdır, “qul bazar”ında isə gözü heç nə görməyən, ancaq tapşırılan işi görən “aslan”dır. Onlar illərdir səhər 6-dan sonra yatmağın nə demək olduğunu unudublar. Onlar uşaqları üçün yüz adamın sözünü, təhqirini götürür.
Ölkə.Az-ın reportyor qrupu Zabrat qəsəbəsindəki “qul bazarı”na baş çəkib:
Uşağım xəstədir, cox acizəm
Əvvəlcə bizi gördükdə çəkilişə imkan verməyərək, müsahibədən imtina etdilər. Lakin səslərini duyurmaq üçün gəldiyimizi bildikdən sonra razılıq verdilər. Əliyev Mərdan bildirdi ki, onun 37 yaşı var: “Övladım xəstədir. Dərmanları çox bahalıdır. Əməliyyata hələ ki pulum yoxdur. Çox çarəsizəm. Məcbur olub onun dərmanlarının pulunu ödəmək üçün qapılarda işləyirəm. Dərmanla yaşadıram onu. 8 yaşı var. Hər dəfə “ata mən öləcəm?” – soruşanda susuram, bilmirəm nə deyim. İçim qan ağlayır. Bir sıra qurumlara məktub yazmışıq inanıram ki, kömək edəcəklər. Hər gün iş olmur burada. İş olanda isə şükür edirəm ki, balamı ən azı bir neçə gün dərmansız qoymayacam”.
Müəlliməm, amma “kubik” daşıyıram...
İsayev Mürsəl riyaziyyat müəllimi olduğunu dedi: “İllərlə məktəbdə müəllim işləmişəm. Lakin rayon yerində aldığım müəllim maaşı ilə dolana bilmirdim. Ailəmi də götürüb Bakıya gəldim. Burada isə məktəblərə ümumiyyətlə qəbul olmaq olmurdu. Direktorlar rüşvət istəyirdi. İş tapa bilmədim. Məcbur olub “qul bazarı”na gəldim. Ailəmi ac saxlaya bilməzdim. Onları çarəsiz görmək ən son şeydir istəyəcəyim. Bir az yaşlıyam deyə mənə çox iş vermirlər. Əsasən cavanları və ortayaşlı şəxsləri aparırlar. Günlərlə iş olmayanda borc-xərclə ailəmizi dolandırırıq.”
Uşağım 30 qəpiklik saqqız istədi ala bilmədim
Vüsal Ələsgərov məcburiyyətdən burada olduğunu vurğuladı: “İnanın ki, çox çarəsizəm. 5 yaşlı qızım 30 qəpiklik saqqız istədi ala bilmədim. Çox utanıram. Axı 30 qəpik nə olan şeydir ki, mən uşağımın istəyini geri çevirdim. Bacarmadım. İnanın çox pis duyğudur. Allah kimsəni aciz duruma düşürməsin. Həmin an o qədər ağladım ki... Tək istəyim var mən gün görməmişəm, bari uşaqlarım normal yaşasın. Son nəfəsimə kimi onlar üçün çalışacağam. Bunun üçün hər gün səhər açılmamış bura gəlirəm, işin ağına-qarasına baxmıram. Yoldaşımla tək istəyimiz bu uşaqları normal böyütməkdir. Nə etmək olar ki, bizim də taleyimiz belədir.”
Pulumu az verdilər, etiraz etdikdə döydülər
Əli adlı gənc oğlan isə danışmağa başladığı an gözləri doldu: “2 maşın daş boşaltmaq üçün 2 nəfər lazım idi. Mən tək bacararam dedikdə razılaşdıq. 40 manata razılaşmışdıq. Bunu bacarmalıydım. Anamın ad günü idi ona hədiyyə alacaqdım. Razılaşdığımız saatdan 1 saat gec bitirdiyim üçün 25 manat pul verdilər mənə. Bunu götürməyəcəyimi və pulumun hamısını istədiyimi dedim. Onlar mənə işin gec bitdiyini və 1 nəfərə 20 manat olduğunu hələ üstəlik 5 manat artıq verdiklərini dedikdən sonra yenə etiraz etdim. 3 nəfər məni döydülər. Hər yerim qan içində idi. Sonra yolun qırağına atdılar. Özümə gələndən sonra gördüm ki, pulun hamısını yanıma atıblar. Həmin an sevincimdən bilmədim nə edim, o vurulan zərbələrin ağrılarını unutdum. Çünki anama hədiyyə ala biləcəkdim. Qardaş, inanın ki, çox çətindir. Mən cavanam hərəkət edə bilirəm, işləyə bilirəm. Amma, yaşlı insanlar da var burada. Onlar elə vaxtlar olur ki, günlərlə evə çörək apara bilmir. Aramızda dəstək olub kömək edirik”.
Tələbəyəm, illik təhsil haqqım üçün çabalayıram
Nicat isə tələbədir: “Tələbəyəm. Lənkəran Dövlət Universitetində oxuyuram. Bu il 3-cü kursam. Təhsil haqqım 2500 manatdır. Bunu düzəldib təhsilimə davam etmək üçün çalışıram. Elə zaman olur ki, atamla birgə gəlirik bura. O da ustadır. Nə edək məcburuq. Ona yük olmamaq üçün özüm işləyirəm. Atam ailəni dolandırmaq üçün, mən də təhsil xərcini ödəmək üçün. Polislər arada bizə mane olur. Qovurlar buradan. Amma başqa iş yerimiz olmadığı üçün məcburuq bura gəlməyə. Ümid edirəm bir gün hər şey düzələcək. Yaxşı olacaq hər şey. Buna da şükür edirəm. Həyatın çətinliklərini görürəm”.
21-ci əsrdəki quldarlıq...
Siz elə bilirdiniz ki, qullar, qul bazarları, qul tacirləri quldarlıq dövründə qaldı? Yanılırsınız. Bakıda yetəri qədərmiş bu cür məkanlar. Burada "pul əl çirkidir" misalına birtəhər baxırlar. Çünki o pul üçün bu adamların əlləri olmazın çirkə batır, zülm görür. Bu çətinliklərlə qazanılan pullar "əl çirki" ola bilərmi?!
Niyam Şirinov
FOTOLAR: Nurlan Gülməmmədov
