Yazıçılarımız "aşkım"dan danışdı
Son zamanlar gənclər, xüsusəndə sevgili cütlüklər arasında bir-birinə sevgilərini nümayiş etdirmək üçün maraqlı sözlərdən istifadə halları artmağa başlayıb. Bu sözlər getdikcə gənclərin daimi işlətdiyi sözlər sırasında da yer alır. Bəs dilimizdə "aşkım","cicim" və.s kimi sözlərin işlədilməsi nə qədər doğrudur?
Ölkə.az-ın bu sualını tanınmış qələm adamları Rəşad Məcid və Zahir Əzəmət cavablandırıb.
Rəşad Məcid: "Ümumiyyətlə, bizdə müraciət formalarında boşluqlar var. Tək gənclərin bir-birinə müraciətində deyil, başqa müraciətlərdə də bu boşluğa rast gəlinir, hətta biz Mədəniyyət və Turizm nazirliyinin keçirdiyi mətbuat şurasına dəvət olunanda orada bu mövzunu səsləndirmişdik.
Bu gün hətta ofisiantların müştərilərə müraciəti, müştərinin ofisiantların çağıranda müraciət formasında çaşqınlıq yaşanır. Bir də görürsən, qonağa ofisiant "day-day" deyə müraciət edir. Bu mənada dilimizdə belə çatışmazlıqlar çoxdur.
Yaxın keçmişdə Ana dilimizin inkişafına görə, prezident sərəncam imzaladı. Elə bilirəm ki, bu məsələlərdə bizim dilçilərimiz yeni sözlər təklif etməlidirlər. O ki qaldı, gənclərimizin, və yaxud sevgili olanların bir-birinə münasibətinə mənə elə gəlir ki, burada hər hansısa sərhəd olmamalıdır, bu insan fantaziyasının məhsuludur. Sadəcə olaraq sosial şəbəkələrin inkişafı insanlar arasında yeni intim müraciət formaları yaradıb. Buna görə də, vaxtında dövlət qurumları, dövlət xadimləri, jurnalistlər bu cür sözlərin ədəbi dilə keçməsinin qarşını almalı, buna öz etirazlarını bildirməlidirlər.
"Cicim" sözünə gəlincə, bu sözün hansı mənada işlətmələri barədə dəqiq məlumatım olmasa da, bəzi dialektlərdə anam mənası verir. Xatırlayırsınızsa, belə bir söz var- "Cijim", yəni anam.
Ancaq dediyim kimi bu müraciət forması iki şəxs arasında olan, dar bir müraciət formasıdır və bu insan fantaziyasına görə dəyişə bilər. Hər şey insanın istedadından asılıdır".
Zahir Əzəmət: "Digər dillərdən doğma müraciətlərin öz dilimizə gətirilməsi bu təfəkkürün toqquşmasına gətirib çıxarda bilər. Yaxşı olardı ki, bu sözlərin sinonimi öz dilimizdə olsun. Amma təəssüf ki, həm əsrlər boyu, həm də indi Azərbaycan dilində sevgi lüğəti çox kasıbdır. Məsələn "Məhəbbət" sözü ərəb dilindən alınma sözdür, "eşq", "aşk" sözləri də alınma sözlər seriyasına aiddir.
Bizdə sevgili, sevgilim, istəklim sözləri var, amma görünür biz heç sevəndə də Azərbaycan dilində sevə bilmirik. Təfəkkürümüzdə sevgini Brazilya serialından, türk serialından öyrənib, onlara oxşamağa çalışırıq. Əlbəttə ki, günah ədəbiyyatın, yazarların üzərindədir. Gərək yeni sözlərin yaranmasına təkan, töhvə versinlər.
- Ümumillikdə, "cicim" sözü bizim dildə hansı sözlə əvəzlənə bilər?
Buna əzizim deyə bilərik, ancaq bu da heç Azərbaycan türkçəsində deyil. Hərdən çox fərdi sözlər uyduranlar da var. Təbii ki, bunlar ümumişlək olmur. Biri pişiyim deyir, biri siçanım deyir, və yaxud taxtabaş deyir (gülür). Bir-birinə lokal olaraq desək də, hələ ümumişlək hala gəlməyib.
Digər dillərdən gələn sözlərin enerjisi yoxdur. Biz onu deyərkən özümüz olmuruq, başqası oluruq. Başqasının öz sevgilisinə dediyi sözü demiş oluruq. İnsanlar işlətdikləri sözə, xüsusəndə sevgililərinə qarşı işlətdikləri bütün sözlərə öz enerjilərini yükləməlidirlər. Biz filmlərdən seçdiyimiz sözləri sevgilimizə deyərkən o sözün heç bir təsir qüvvəsi olmur. Çünki o sözü biz demirik, başqası deyir.
Mən əminliklə deyə bilərəm ki, hər cütlük arasında özünəməxsus müraciət formaları var. Məsələn mən o vaxt sevgilimə, indiki həyat yoldaşıma "balacam" deyə müraciət edirdim. Telefonumda hələ də onun adı "balacam" kimi gedir.
Gənclərə tövsiyyəm bu olardı ki, hər bir cütlük öz sözlərini yaratsın. O zaman onlar həm də biləcəklər ki, bu söz bizə aiddir. Bu saxta deyil, bu enerji özlərinə aiddir. Bir-birinə hətta "mənim sevimli noutbook-um" da demək olar. Yetərki bu söz içdən gəlsin. O zaman o sözün tarixçəsi də yaranır. Hər sözün kiçik bir tarixçəsi olur. Hər sözün öz enerjisi var ki, bu bəzən münasibətlərə də təsir edir. Yetər ki, bir-birini həqiqətən əzizləmək istəsinlər. Bunu hətta bir baxışla da etmək olar".
Fatimə İbrahimova
Ölkə.az
