"Övladlar valideynlərinə baxmırsa, bu halda çox az valideyn öz övladlarını məhkəməyə verib..."
"Bizdə valideynlər övladları onlara baxmasa belə, onlardan hüquqi çərçivədə nəsə tələb etməyi özlərinə sığışdırmırlar"
Cəmiyyətə yararlı şəxsiyyət yetişdirmək işinin bütün öhdəlikləri valideynlərin üzərinə düşən şərəfli bir vəzifədir. Valideynləri hər zaman bacarıqlı, uğurlu övladları ilə fəxr edərlər, amma bu həmişə belə olmur. Bəzən illərlə əziyyət çəkib böyüdülən övlad öz ayaqları üzərində durmağı bacardıqdan sonra artıq nə ata yada düşür, nə də ki, ana. Belə olarsa, valideynlər nə etməlidir?
Azərbaycan Respublikasının Ailə Məcəlləsi ilə tənzimlənən münasibətlərdə hüquqi normalara görə, valideyn övlada, və yaxud övlad valideyinə baxmaqdan imtina edərsə, məhkəmə qanunvericiliyinin tərtib etdiyi qərara uyğun olaraq müəyyən miqdarda alimentin ödənilməsi qərara alınır.
Azərbaycanda isə övladları ilə münasibəti pis olan valideynlər olsa da, məhkəməyə bu şəkildə müraciət edən valideynlərə az rast gəlinir. Mövzu ilə əlaqədar Ölkə.az ekspertlərin fikirlərini öyrənib.
"Təmiz Dünya" İctimai Birliyinin rəhbəri Mehriban Zeynalovanın fikrinə görə, Azərbaycanda valideynlər Avropa ölkələri ilə müqayisədə özlərini daha çox qurban verməyə meyillidirlər.
"Bizdə valideynlər ənənəvi olaraq öz övladlarına qarşı olduqca həssasdırlar. Övladlar valideynlərinə baxmırsa, bu halda çox az valideyn öz övladlarını məhkəməyə verib ondan aliment almasını tələb edir. Bu bütün Azərbaycanda mövcuddur. Bizdə valideynlər avropa ölkələri ilə müqayisədə özlərini daha çox qurban verməyə meyillidirlər. Ona görə də, ənənəvi olaraq bu boşluq öz yerini tapa bilmir".
Hüquqşünas Ələsgər Məmmədli isə adət-ənənələrin çox vaxtı hüquqi üstələdiyini bildirdi.
"Bəzən adət-ənənələr bir-birinə yaxın olanda qanun öz işləkliyini itirir. Ənənələr çox vaxtı hüquqi üstələyir. Bizdə ənənəvi olaraq valideynlər övladlarını böyüdürlər. Qanunda valideynin ən kiçik uşağın yanında qalması barədə bir şey olmasa da, valideynlər kiçik övladlarının yanında qalmağı seçirlər. Təbii istisnalar olur. Eyni zamanda da valideylər övladları bəlli yaşa çatdırdıqdan sonra əsasən bizim ənənəmizdə valideynin baxımı, ehtiyyacları övladları tərəfindən qarşılanır. Bu münasibət ümumi cəmiyyətdə mövcud olduğundan bunu hər hansısa hüquqi müstəviyə daşınması çox nadir hallarda ola bilər.
Qanunvericilikdə var ki, övladlar valideynlərinə, valideynlər isə övladlarına baxmaqda borcludurlar. Bununla bağlı hər hansı pozuntu yaranırsa, məhkəmə qərarı ilə onların üzərinə bu öhtəlik qoyula bilir. Amma realda bu mübahisələr demək olar ki, yox halındadır. Bizdə valideynlər övladları onlara baxmasa belə, onlardan hüquqi çərçivədə nəsə tələb etməyi özlərinə sığışdırmırlar.
- Valideynlərdə bu kompleksi aradan qaldırmaq üçün hansı tədbirlər həyata keçirilməlidir?...
Ələsgər Məmmədli: "Düşünürəm ki, əgər doğrudan da valideyn yaxşı övlad böyüdübsə, artıq onun belə bir problemi olmamalıdır. Təbii ki, insanlıq halıdır, övlad başqa bir formada tərbiyə olunarsa, problem varsa, valideynlərin hüququ var ki, onları (övladlarını) mirasdan məhrum etsinlər. İkinci bir məqəm odur ki, əgər övlad öz öhtəliklərini yerinə yetirmirsə, o zaman bu hüquqi qaydada öz həllini tapmalıdır.
Əslində övlad deyə bilər ki, bu mənim seçimim deyildi, amma nəticə etibarı ilə hər bir övladın vicdan borcu valideyninin ehtiyaclarını qarşılamaqdır. Necə ki, onlar övladlarına olan qayğılarını əsirgəmir, övlad da eyni, hətta daha artıq diqqəti valideyninə hiss etdirməlidir. İndiki valideynlərin maddi qayğıdan çox, mənəvi qayğıya ehtiyyacı var. Övladlar isə heç zaman o ehtiyyacı onlardan əsirgəməməlidir, hətta iş çox olsa belə".
Qeyd edək ki, Azərbaycan Respublikasının Ailə Məcəlləsinə görə, ailə dövlətin himayəsindədir. Analıq, atalıq, uşaqlıq isə qanunla mühafizə edilir. Qanunvericiliyə görə, valideynlər köməksiz övladlarına, övladlar isə köməksiz qalan valideynlərinə baxmaqda borcludurlar, əgər bundan imtina etmiş olarlarsa, o zaman bunun (məhkəməyə müraciət olunduğu halda) məhkəmə qanunvericiliyinin qərarı ilə alimentlə tənzimlənməsi qaçınılmazdır.
Fatimə İbrahimova
Ölkə.Az
