Övladlığa uşaq götürmək arzusunda olanlara

İlk öncə ailə üzvləri övladlığa uşaq götürmək üçün mövcud prosesin çətinliyindən şikayətlənirlər. Bundan başqa, Cavid Babayevin sözlərinə görə, yaxınları ona övladlığa uşaq götürmə zamanı 5 min manata qədər xərcə düşəcəyini bildiriblər. Bu barədə paytaxt sakini “Ölkə.Az”a açıqlamasında deyib.

“Dedilər ki, guya övladlığa uşaq götürmək üçün 5 min manat istəyirlər. Mən isə bu qədər pulu vermək istəmirəm. Həm də, inanmıram ki, qanuni yolla uşaq övladlığa götürülərkən bu qədər xərc çıxsın”, - deyə C.Babayev bildirib.

Qeyd edək ki, statistikaya görə, son illər övladlığa uşaq götürmə halları təxminən 20 faiz çoxalıb. Bəs bu prosesdə hansı problemlər yaranır və həqiqətən də, övladlığa uşaq götürmək üçün pul tələb olunurmu? Suallara cavab tapmaq üçün mütəxəssisə müraciət etdik.

Məsələ ilə əlaqədar tanınmış vəkil Adəm Məmmədovla əlaqə saxladıq. Hüquq müdafiəçisi “Ölkə.Az”a açıqlamasında bildirdi ki, övladlığa uşaq götürmə prosesi tamamilə pulsuzdur. Onun sözlərinə görə, əgər bu prosesdə kimsə ailədən pul tələb edərsə, cinayətkar hesab oluna bilər.

“Azərbaycanda övladlığa götürmə birmənalı qaydada məhkəmənin qərarı ilə həyata keçirilir. Övladlığa uşaq götürülmə prosesi tamamilə pulsuzdur. Kimlərsə həmin ailədən uşaq üçün pul tələb edərsə, bu qanun pozuntusudur. Bu əməldə cinayət tərkibi var”, - deyə Adəm Məmmədov bildirib.

Vəkil deyir ki, proses zamanı qadın və kişinin sağlamlığı, onların maddi vəziyyəti yoxlanılır: “Bütün yoxlamalardan sonra məhkəmə qərar verir ki, həmin ailəyə uşaq verilə bilər. Əgər uşağa baxması üçün ana və atanın yaşı imkan verməsə, hansınınsa səhhətində ciddi problem olarsa, ailənin maddi vəziyyəti kifayət olmasa, o zaman məhkəmə onlara uşaq verməyəcək. Məhkəmə burada birmənalı şəkildə uşağın mənafeyini güdür”.

Qeyd edək ki, övladlığa uşaq götürmək üçün lazım olan sənədlər aşağıdakılardır:

1. Vətəndaşların (ər-arvad) Rayon İcra Hakimiyyəti və ya Təhsil İdarəsində fəaliyyət göstərən Qəyyumluq və Himayəçilik komissiyasına yazdıqları ərizə  (Notariusda təsdiq edilmiş).
2. Şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti. (uşaq nikahda olmayan şəxs tərəfindən övladlığa götürüldükdə—övladlığa götürənin doğum haqqında şəhadətnaməsinin surəti;)
3. Uşaq nikahda olan şəxslər (şəxs) tərəfindən övladlığa götürüldükdə—övladlığa götürənlərin (götürənin) nikah haqqında şəhadətnaməsinin surəti
4. Uşaq ər-arvaddan biri tərəfindən övladlığa götürüldükdə—digərinin razılığı və ya ər-arvadın ailə münasibətlərinə xitam verməklə 1 ildən artıq müddətdə birgə yaşamadıqlarını təsdiq edən sənəd. Müvafiq sənədi ərizəyə əlavə etmək mümkün olmadıqda ərizədə həmin faktları təsdiq edən sübutlar göstərilməlidir;
5. Yaşayış yerindən istifadə etmək hüququnu və ya yaşayış yerinə mülkiyyət hüququnu təsdiq edən sənəd.
6. Övladlığa götürənlərin (götürənin) səhhətinin vəziyyəti barədə tibbi rəy; (Hepatit “B”, “C” və “QİÇS” yoxlanılması üzrə məlumatlar, həmçinin dəri-zöhrəvi, vərəm, onkoloji, psixonevroloji və narkoloji dispanserlərin cavabı.)
7. Övladlığa götürənlərin (götürənin) tutduğu vəzifə və əmək haqqı barədə iş yerindən arayış və ya gəlirlər haqqında digər sənəd; (Fərdi əməklə məşğul olanlar üçün verginin ödənilməsi haqqında arayış.)
8. Övladlığa götürənlərin tərcümeyi-halı.
9. Rayon və Şəhər İcra Hakimiyyətləri yanında fəaliyyət göstərən Qəyyumluq və Himayəçilik Komissiyasından mənzil şəraitinin müayinə aktı.

Qeyd edilən sənədləri hazırladıqdan sonra vətəndaş qeydiyyatda olduğu müvafiq icra hakimiyyətində mövcud qəyyumluq şöbəsinə müraciət etməlidir. İlkin qeydiyyat icra hakimiyyətində aparılır. Vətəndaşlara lazım olan sənədlər toplanılır. Vətəndaşın rəsmi iş yeri olmasa da, hansısı sahədən gəliri varsa, bu barədə sənəd hazırlayır və onu təqdim edir. Rayon yerində yaşayan vətəndaşlar var ki, onların gəliri torpaqdan çıxır. Vətəndaşlar bu barədə lazımı sənəd hazırlayıb təqdim etməlidirlər.

Ailə məcburi köçkün olduqda, məskunlaşdığı yer barədə bildiriş təqdim edilir. Faktiki yerləşdiyi ev barədə onun sahəsini göstərməklə sənəd təqdim edir.

Müvafiq rayon icra hakimiyyətinə müraciət etdikdən sonra övladlığa götürülən şəxsin yaşı 0-3-dürsə, bu zaman vətəndaşın sənədləri ilkin qeydiyyata alınması və mərkəzləşdirilmiş qeydiyyatda olan uşaqlarla tanış olmaq üçün Səhiyyə Nazirliyinə göndərilir. Əgər övladlığa götürmək üçün uşağın yaşı 3-18 yaş arasıdırsa, bu zaman sənədlər Təhsil Nazirliyinə göndərilir. 

Təhsil Nazirliyində isə bu məsələ ilə əlaqədar De-İnstitutlaşma və Uşaqların  Müdafiəsi İdarəsi məşğul olur. İdarənin müdiri Məlahət Hacıyeva “Ölkə.Az”a açıqlamasında bildirib ki, Təhsil Nazirliyinə məlumat verildikdən sonra internatdakı uşaqla vətəndaşın ilkin ünsiyyət vaxtı 6 aydır. Onun sözlərinə görə, bu müddətdən sonra vətəndaş qərar verir ki, uşağı övladlığa götürmək istəyir, yoxsa yox.

“Vətəndaş uşağı övladlığa götürmək istədiyi təqdirdə, ərizə ilə məhkəməyə müraciət edir. Uşağın olduğu müəssisənin rayon icra hakimiyyətinin qəyyumluq və himayə komissiyası tərəfindən məhkəməyə rəy təqdim edilir. Eyni zamanda uşağın olduğu müəssisənin rəhbərliyi tərəfindən də rəy təqdim olunur. Uşaq 10 yaşındadırsa, məhkəmə prosesində özü də iştirak edir və fikirini bildirir. Məhkəmənin qərarı övladlığa verilməyə yeganə hüquqi əsasdır”, - deyə Məlahət Hacıyeva bildirib.

Yuxarıda qeyd edildiyi kimi əgər övladlığa götürülən şəxsin yaşı 0-3-dürsə, bu zaman vətəndaşın təqdim etdiyi sənəd icra hakimiyyətinin arayışı ilə birgə Səhiyyə Nazirliyinə göndərilir. Nazirlikdə vətəndaş qeydiyyata götürülür. Hazırlanmış sənədlər Bakıdakı 1 saylı Körpələr Evinə təqdim edilir. Valideynin sənədlərilə birgə uşağın sənədləri hazırlanır və aidiyyatı üzrə məhkəməyə göndərilir. Məhkəmədə araşdırma aparıldıqdan sonra qətnamə çıxarılır. Qətnamə yenidən körpələr evinə təqdim edilir. Qətnamə uşağın sənədlərinin içərisinə qoyulur. Bundan sonra uşaq ailəyə övladlığa evilir.

Məsələ ilə əlaqədar 1 saylı Körpələr Evinin baş həkimi Nəhayət Əliyeva “Ölkə.Az”a açıqlamasında bildirdi ki, bu prosesdə məxfilik tam şəkildə qorunur. Onun sözlərinə görə, hansı uşağın hansı ailəyə verilməsini məhkəmə işçisi, qrupun həkimi, icra nümayəndəsi və körpələr evinin rəhbərliyi bilir.

“Heç kim istəmir ki, qohumlara, qonşulara övlad götürdüyünü bildirsin. Bu səbəbdən də, çoxu körpə uşaq istəyir. Müraciət edənlər sağlam və qüsursuz uşaq götürmək istəyir”, - deyə Nəhayət Əliyeva bildirib.

Ziya Səccad
Ölkə.Az