Ermənilər Qarabağ səmasında İran təyyarəsini necə vurdular?
9 uşaq daxil olmaqla 19 sərnişin həlak olub.
Bu hadisə 1994-cü il martın 17-də baş verib.
Dağlıq Qarabağ üzərində, Xankəndi şəhərinin yaxınlığında iranlı diplomatların ailə üzvlərinin olduğu, İranın hərbi hava qüvvələrinə məxsus C-1230 hərbi-nəqliyyat təyyarəsi vurulub.
Ölkə.Az oxu.az-a istinadən xəbər verir ki, təyyarədə İranın Moskvadakı səfirliyində çalışan diplomatların Tehrana Novruz bayramını qeyd etməyə yollanan ailə üzvləri olub.
Kursdan çıxaraq Dağlıq Qarabağ hava məkanına daxil olmazdan öncə təyyarənin ekipajı, baş verən nasazlıq barədə xəbər verib. Bir müddət sonra təyyarə qəzaya uğrayıb.
O dövrdə Ermənistanın xarici işlər nazirinin birinci müavini Jirayr Libaridyan bəyan edib ki, təyyarə İrana Rusiya, Gürcüstan və Ermənistandan keçərək getməli idi. Amma o, kursdan 100 km şərqə doğru çıxaraq, Gürcüstanın hava məkanını tərk edib, beləliklə də Ermənistan hava məkanında deyil, Dağlıq Qarabağ ətrafında gedən hərbi əməliyyatlar məkanına düşüb.
İranın Moskvadakı səfirliyi bəyan edib ki, aviaqəza nəticəsində 9 uşaq daxil olmaqla 19 sərnişin və 13 nəfərdən ibarət ekipaj həlak olub. Qəzada həlak olanların cəsədləri Ermənistana gətirilərək, İrəvan Beynəlxalq Zvartnos aeroportundan Tehrana göndərilib. Mərasimdə Ermənistanın vitse-prezidenti Qaqik Artunyan və Ermənistanın baş nazirinin müavini Vigen Çiteçyan iştirak ediblər.
Faciənin başvermə səbəblərini araşdırmaq üçün İran hərbi hava qüvvələrinin xüsusi komissiyasını yaratdı. Komissiyanın rəhbəri Abdat Aminian Ermənistanın vitse-prezidenti Qaqik Artunyanın təyyarənin uçuşa nəzarət sistemində nasazlıq ucbatından idarəetməni itirərək, qəzaya uğraması versiyasını təkzib etdi. İranın XİN nümayəndəsi bəyan etdi ki, “təyyarə kursdan çıxdıqdan sonra naməlum səbəblərdən havada partlayıb”.
Aminian bəyan edib ki, təyyarə erməni silahlı qüvvələri tərəfindən atılmış iki raket ilə vurulub və qeyd edib ki, erməni tərəfi məsuliyyəti öz üzərinə götürməsə də, etiraf edib ki, onun silahlı qüvvələri İran təyyarəsini Azərbaycan təyyarəsi ilə səhv salaraq, ekipaj ilə əlaqə yaratmağa belə çalışmayıblar.
İranın XİN tərəfindən HHQ komissiyasının hərbi-nəqliyyat təyyarəsinin məhv edilməsinə dair dərc edilmiş nəticələrində təyyarənin məhv edilməsinə görə məsuliyyətin erməni qüvvələrinin üzərinə düşdüyü bəyan edilmişdi. Bəyanatda qeyd edilmişdi ki, “İranın qəza qurbanları üçün təzminat almağa və təyyarənin məhv edilməsində günahkar olanların üzə çıxarılaraq cəzalandırılmasını tələb etməyə dair iddia irəli sürmək haqqı qalır”.
Azərbaycanın Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi İran tərəfinə qəza günü Azərbaycan kəşfiyyatı tərəfindən qeydə alınmış radio-danışıqları təqdim edib.
Bu ifadələrdən biri belə idi: “Biz indicə Azərbaycan hərbi təyyarəsini vurduq”.
Azərbaycan kəşfiyyatı hesab edir ki, təyyarə özü nişan alan “Osa” raketi ilə vurulub.
Bəzi rusiyalı ekspertlər ehtimal edirlər ki, İran təyyarəsi kursdan kəşfiyyat missiyası ilə çıxıb, amma İran XİN bu ehtimalı təkzib edib.
Ermənistanın vitse-prezidenti Qaqik Artunyan ilə görüş zamanı İranın o zamankı prezidenti Əli Əkbər Haşımi Fəfsancani təyyarənin vurulmasında günahkar olanların cəzalandırılmasını tələb edib. Tehrandan geri dönməzdən öncə Artunyan İran təyyarəsinin “səhvən” vurulduğunu etiraf etsə də, bu səhvi kimin buraxdığını dəqiqləşdirməyib.
Qeyd edək ki, bu, ermənilər tərəfindən vurulan ilk mülki təyyarə deyildi. Daha öncə 1991-ci ilin noyabr ayının 20-də Qarakənd üzərində Mi-8 helikopteri vurulmuşdu, helikopterin bortunda Azərbaycanın görkəmli dövlət və ictimai xadimləri olub. Daha sonra 1992-ci ilin yanvar ayının 28-də Şuşa üzərində “Azal Azerbaijan Airline”-a (AZAL) məxsus digər Mi-8 helikopteri vurulub, bu helikopterin bortunda 41 sərnişin (əsasən qadınlar və uşaqlar) və 3 ekipaj üzvü olub.
Gördüyümüz kimi erməni işğalçıları üçün dinc əhaliyə qarşı terror “adi haldır”.
Təcrübə indiyə qədər davam edir. Hərbi təyinatı olmayan yaşayış yerlərinin atəşə tutulması hərbi cinayət hesab edilməsinə baxmayaraq, bu günlərdə erməni separatçıları cəbhə xəttində yerləşən Azərbaycan kəndlərini atəşə tutublar.
Ölkə.Az
