Rusiyalı politoloq: "Ermənistan bizim geosiyasi müttəfiqimizdir, amma Azərbaycan..."

Azərbaycan-Rusiya əlaqələrini və Xəzəryanı ölkə başçılarının Həştərxan sammitini Ölkə.az-ın baş redaktoru ilə müsahibəsində Rusiya Yüksək Texnoilogiyaların inkişafı Fondunun baş məsləhətçisi, Strateji Mədəniyyat Fondunun və "Şimali Qafqaz" ictimai-siyasi qəzetinin analitiki, Qafqaz üzrə tanınmış ekspertlərdən biri Nikolay Romanoviç Dimleviç geniş şəkildə şərh edib. 

Həmin maraqlı müsahibəni olduğu kimi sizə təqdim edirik:

Qafqaz Ömərov: Bakıdan sizi salamlayıram Nikolay Romanoviç

Nikolay Dimleviç: Gününüz xeyirli olsun hörmətli Qafqaz Ömərov

- Son vaxtların siyasi hadisələrini, əsasən də diplomatik trafikin artdığı Bakı-Moskva xəttini sizinlə müzakirə etmək istəyirdik...

- Buyurun, sizi dinləyirəm

- Bakı ilə Moskva arasındakı son yaxınlaşma haqqında nə deyə bilərsiniz?

- Bakı və Moskva arasındakı əlaqələr genişvektorlu olaraq inkişaf edir. İndiyə qədər keçirilmiş bütün yüksək səviyyəli görüşlər və Xəzəryanı ölkə başçılarının Həştərxan sammiti də Azərbaycan-Rusiya əlaqələrinin daha da genişlənməsinə və möhkəmlənməsinə gətirib çıxaracaq. Bütün əlaqələrin başında isə iqtisadi tərəfdaşlıq durur. Həştərxan sammiti onunla yadda qaldı ki, Xəzər hövzəsi NATO təsiri altına düşməyəcək və bu regionun taleyini beş Xəzəryanı ölkə həll edəcək və bu regionda təhlükəsizliyi də özləri təmin edəcəklər.

- Necə axı NATO üzvü olan ölkələr Xəzər şelfində neft və qaz yataqlarının işlənməsində iştirak edirlər?

- NATO-ya üzv hər hansı bir ölkənin Xəzərdəki iqtisadi maraqlarının qarantı müqavilə başladığı dövlət olmalıdır. Məsələn Azərbaycanla müqavilə bağlamış Qərb şirkətinin qoyduğu sərmayənin qarantı Azərbaycan olmalıdır. Bu şirkətlərin "iqtisadi maraqlarını qorumaq" üçün Xəzərdə NATO ordusuna ehtiyac yoxdur. Həştərxan sammitində Xəzərdə təhlükəsizliyin kollektiv şəkildə, yəni NATO ordusu olmadan qorunacağına üstüörtülü şəkildə eyham vuruldu.

- Sizə elə gəlmirmi ki, bu ABŞ başda olmaqla NATO ölkələrini qıcıqlandıracaq, həmçinin Qafqaz regionunda və Orta Asiyada gərginliyi artıracaq?

- Əlbəttə, bu ABŞ və NATO-nun xoşuna gəlməyəcək və onlar "beşinci kolonu" aktivləşdirməyə çalışacaqlar. Amma bütün bunların qarşısını kollektiv şəkildə almaq lazımdır. Həştərxanda məhz bu "təhlükəsizliyin arxitekturası" qoyulur, çünki Qafqazda və Orta Asiyada siyasi vəziyyətin dəyişməsi həm daxili, həm də xarici amillərdən asılıdır. Yaxın və Orta Şərqdə gedən prosseslər bu regiona təsirsiz ötüşmür, ona görə də Həştərxanda müzakirə edilən məsələlər daha geniş sahələri əhatə edir.

- İqtisadi sahələrdən başqa Bakı ilə Moskvanı yaxınlaşıdaracaq daha hansı vacib nöqtələri görürsünüz?

- Rusiyada 2 milyondan çox azərbaycanlı yaşayır. Yeni miqrasiya qanunu ilə o şəxslərin vəziyyətinin daha da yaxşılaşdırılması və Rusiyanın vətəndaş cəmiyyətinə onların daha da sıx inteqrasiya olunmasının ikitərəfli əlaqələrin dərinləşməsinə daha böyük töhfə verəcəyini düşünürəm.

- Bu yaxınlaşma Qarabağ probleminin həllində hansı perspektivlər vəd edir?

- Məsələnin əsas tərəfi regionda sülhün qorunmasıdır. Sevindirici haldır ki, həm Putin, həm Əliyev, həm də Sərkisyan böyük müdriklik nümayiş etdirərək Qarabağ probleminin yalnız sülh və diplomatik danışıqlar yolu ilə həll edilməsinin tərəfdarı olduqlarını elan etdilər. Əsas olan budur...

- Rusiya müxtəlif siyasətçilərinin və məmurlarının dili ilə dəfələrlə "Qarabağ probleminin açarının Kremldə olduğunu" bəyan edib. Sizcə bu konflikti ədalətlə həll etməyə Putinin cəsarəti çatacaq?

- Rusiyanın hazırkı idarə sisteminə nəzər salsaq görərik ki, ölkədə son sözü hansısa siyasətçi və ya məmur yox, məhz Putinin özü deyir. Məncə Putin Qarabağ probleminin həlli məsələsində qərarlıdır, vəziyyət nə qədər ağır da olsa, Rusiya prezidenti bu məsələdə konstruktiv mövqedədir. Suriya və İraqda gedən prosseslər Səudiyyə Ərəbistanı başda olmaqla ərəb ölkələrinin, ABŞ və Böyük Britaniyanın regionda artan aktivliyini də nəzərə alsaq Qafqazda beynəlxalq terrorizmin, radikal islamçı qrupların regionu qarışdırması ehtimallarını da artırır. Həştərxanda həmçinin bu məsələlər də müzakirə olunub. Qarabağ probleminin həlli məsələsində də, Moskva-Bakı-İrəvan xəttində dialoq və danışıqlar requlyar hal almalıdır.

- Bu danışıqlar 20 ildən çoxdur davam edir və heç bir nəticə də verməyib...

- Bu vəziyyətdə Bakı və İrəvanın səbirsizliyi yalnız Qərbin xeyrinə olardı. Danışıqlarda ancaq hər tərəf özünə güvənməlidir və öz milli maraqlarına uyğun hərəkət etməlidir...

- Amma milli maraqlarımız heç də həmişə "böyük qonşumuzun" maraqları ilə üst-üstə düşmür...

- Ona görə də razılaşmaq lazımdır. Elə bizim rəhbərlərimiz də razılaşmağa çalışırlar. "Danışıqlar sənəti" budur, dediklərinizin geridə qalanları isə emosiyalardır. Mən bunu şərh etmirəm...

- Sizə elə gəlmirmi ki, indi də Qarabağ probleminin Putinin istədiyi kimi həll olunmasına Qərb var gücü ilə maneçilik törədəcək?

- "Su bulandırmaq" və mane olmaq Qərbin köhnə peşəsidir. Şərqdə isə belə deyirlər "Çaqqal ulayır, karvan keçir...". Dağıtmaq asandır, qurmaq, yaratmaq isə çox çətindir...

- Azərbaycan Rusiya-Ermənistan əlaqələrindən narazıdır...

- Rusiya Azərbaycana həmişə strateji tərəfdaşı kimi baxıb. Bu tərəfdaşlıq əsasən iqtisadi sahəyə daha meyillidir, böyük mal dövriyyəsi və yanacaq energetika sahəsindəki əməkdaşlıq Rusiya ilə Azərbaycanı bir-birinə sıx bağlayır. Son zamanlar biznes və bank elitalarımız arasında da tərəfdaşlıq genişlənib, bu amili yaddan çıxarmaq olmaz. Ermənistan isə Rusiyanın geosiyasi müttəfiqidir. Amma unutmayın ki, iqtisadiyyat müasir dövrümüzdə siyasətin əsasını təşkil edir.

- Müsahibəyə görə təşəkkür edirəm Nikolay Romanoviç.

- Mən də sizə təşəkkür edir, şəxsinizə fəaliyyətinizdə uğurlar, Azərbaycana isə çiçəklənmə arzulayıram!

Qafqaz Ömərov

Ölkə.az