Fırıldaqçı, yoxsa sehrbaz Kopperfild?

Normal yaşamda insanlar aldadılmağı sevmir. Amma illüziyaçıların papaqdan dovşan çıxarmağı və ya rəngli dəsmal şouları hər kəsi inandırır. Ən önəmlisi isə illüziyaçının güclü aktyorluq qabiliyyəti varsa, o, milyonların sevimlisinə çevrilə bilər. Bu cür müvəffəqiyyətin ən uğurlu adı isə Devid Kopperfilddir. O sadəcə, müasirlərinin ürəyini fəth etməyib, həm də öz sənətiylə yeniliyin əsasını qoyub.

Odessadan gələn baba

Böyük sehrbaz və ya misilsiz illüziyaçı Devid Set Kotkin (Kopperfild) 1956-cı ildə Amerikanın Nyu-Cersi ştatında Ukrayna və yəhudi əsilli ailədə anadan olub. Maraqlıdır ki, gələcək illüziyaçının babası Odessadan gəlməydi və kart oyunlarının həvəskarı idi. Uşaqlıqdan qeyri-adi qabiliyyətləri ilə seçilən Kotkin 4 yaşında Tövratın bəzi hissələrini əzbər bilirdi. Babası ona ilk dəfə xəritə fokusunu göstərəndə Kotkin onu təkrarlamışdı. Lakin bir müddət sonra bir fokusun az olduğunu düşündü. Beş yaşında artıq o, yerli sinaqoqda insanlara illüziyalarını nümayiş etdirirdi. Ümumiyyətlə, onun fəndləri yaddaş və əllərin cəldliyinə əsasən, uğurlu alınırdı. Kotkin həm də təhsilində öz yaşıdlarını qabaqlaya bilirdi.

Sehrbaz təxəllüs seçir

12 yaşında Kotkin hər illüziya tamaşasına görə, beş dollar alırdı. Bu, həmin dövrə görə heç də az deyildi. Və Metuçenanın istənilən zalı hər zaman ona xidmət etməyə hazır idi. İnsanlar saatlarla vunderkindin konsertlərinə baxmaq üçün növbədə dayanırdılar. 12 yaşı olanda Devid Amerika Sehrbazlar Cəmiyyətinə qəbul edilir, 16 yaşına çatanda isə Nyu-Yorkda teatr həvəskarlarına dərs deyirdi. Bir il sonra onu “The Magic Man” adlı musiqi qrupuna dəvət etdilər. Məhz bundan sonra o özünə Kopperfild ləqəbini seçdi. Uzun müddət insanlar düşünürdülər ki, bu ad Dikkensin qəhrəmanının şərəfinə seçilib. Lakin Devid bədii ədəbiyyat həvəskarı deyil. Böyük ehtimalla o, tam təsadüfdən “Kopperfild” adını eşidib və sirli göründüyü üçün özünə təxəllüs seçib. 22 yaşında Kopperfildə televiziya kanallarından birindən təklif gəldi və beləliklə, o, “Magiya ey-bi-si” verilişini təqdim etməyə başladı. Hətta bundan sonra “Terror train” adlı filmdə sehrbaz Ken rolunu canlandırdı. Bir müddət sonra isə o, şəxsi layihəsi ilə ekranlarda görünməyə başladı. “Devid Kopperfild M agiyası” adlı verilişdə fiziki əngəlli insanların yenidən əvvəlki qabiliyyətlərini bərpa etməyə kömək edirdi. Onun illüziyaları hər il bir az daha maraqlı və mürəkkəb olmağa başlayırdı. Həmin vaxt Amerikada illüziya sənətinin əsas özəllikləri dodaqları tərpətmədən danışmaq və xəritə fokusları idi. Kopperfildin əsas gücü isə kölgə və işığın vəhdətində idi.

Azadlıq heykəli necə yox oldu?

Kopperfildin kariyerasında yüksəliş Amerikadakı “Azadlıq heykəli” “yox olandan” sonra başladı. Möhtəşəm abidə (ümumi çəkisi – 156 ton, hündürlüyü – 46 metr) sadəcə Nyu Yorkun yox, həm də Amerika Birləşmiş Ştatlarının vizit kartıdır. Və düşünün, heykəl sadəcə insanların gözündə yox, həm də radar ekranından yox olmuşdu. İnsanları inandırmaq üçün hətta fokus zamanı vertolyot da səmadan çəkiliş edirdi. Lakin o görüntülərdə də heykəlin sadəcə dayaq hissəsi görünürdü.

Bəli, 1983-cü ildir, Amerika camaatı heykəlsiz Nyu Yorku izləməyə gəlib. Biletlər də ucuz deyil. Hətta həddindən artıq bahadır. Tamaşadan əvvəl heykəlin hər iki tərəfindən hündür qüllələr qaldırılır və projektorla işıqlandırılır. Qüllələrin arasında heykəli gizlətmək üçün xüsusi parça yerləşdirilir. Və budur, hər şey hazırdı. Sehrli tamaşa başladı... Kopperfild radar ekranının üzərinə əyilir, gözlərini yumur və heykəl yox olur. Dərhal parça heykəli gizlədir, parçanın üzərində projektorun işıqları kəsişməyə başlayır. İnanmayanlar isə vertolyotdan çəkilən həmin görüntüyə baxır. Doğrudan da heykəl yox idi.

Bu fokus haqqında müxtəlif versiyalar var. Məsələn, “abidəni torpağın altında gizlədiblər” deyənlər vardı. Lakin bu mümkün deyildi. Çünki heykəlin altındakı dayağın içərisində muzey var. “Heykəl yüz metrlik güzgülər vasitəsilə gizlədilib” deyənlər də tapıldı. Rusiya illüziyaçısı Timur Abdulov isə bildiri ki, amerikalı sehrbaz Harri Blekstounun mistifikasiyası da ona xeyli kömək edib. Reallıq isə belədir:

Kopperfild işığın və kölgənin oyunundan düzgün istifadə edərək heykəli yerindən tərpədib. Qüllərin arasına yerləşdirilən ağ parça heykəli gizlədən zaman zaldakı və səhnədəki bütün daxili və xarici işıqlar söndürülüb. Həmin vaxt heykəl gecənin qaranlığında itib. Projektorlar isə heykələ o qədər güclü işıq verib ki, gecə qaranlığında onu ayırd etmək olmur. İşıqsız isə orada heç nə görmək olmazdı. Kopperfild heykəlin arxa tərəfinə də iki projektor qoymuşdu. Və heykəl yox olanda onun yerində sadəcə boşluq görünməli idi. Amma onlar heykəlin arxasında deyildi. Həmin projektorların işığı heykələ şaquli düşürdü, yəni demək olar ki, heykəl görünmürdü. Zalda əlavə projektorlar da var idi ki, onlar da tamaşaçıların gözünü kor etmək üçün idi.

Boş dayağın üstündə uçan vertolyot da öz işini uğurla yerinə yetirirdi. O da projektorun işığını elə yönləndirirdi ki, heykəlin sadəcə bir hissəsi görünürdü. Bu da heykəlin yerində boşluq olması demək idi. Bütün sirlərə baxmayaraq bu illüziya Devidi məşhurlaşdırdı. Həmin tamaşadan sonra o öz şouları üçün istənilən məbləği deyə və ən ciddi obyektləri belə seçə bilərdi.

Devid Kopperfild bir müddət sonra “uçmağa” başlamışdı. Öz də tək yox, mütləq əlində qız olurdu. Səhnəyə çıxırdı, sonra ora ona dar gəlirdi, tavana qalxırdı və buxarlanaraq uçurdu. Yenə versiyalar, qarışıq suallar və s. Amma Kopperfild vinçlərin və kabellərin vasitəsilə uçurdu. Əlbəttə, bu da asan və sadə deyildi. Dünyada cəmi bir neçə zavod onları istehsal edir və əsasən, aerokosmik sənayedə istifadə edilir. Həmin vinçlərin tərkibi bir neçə sapdan ibarət olur. Sapın qalınlığı 0,2-dən millimetr olur və 100 kiloqrama qədər çəkiyə dözə bilir. Həmin iplər hətta ən uzaq məsafədə belə görünür. Bəs Devid həmin görüntülərdən necə xilas olurdu?

Yenə də güclü projektorlar parıltılı ipləri gizlədirdi. Cəmi iki sap Devidi havada saxlayırdı. Onlar da sehrbazın köynəyinin altında gizlədilirdı. Fokusun ən gözəl hissəsi səhnənin yuxarı hissəsində bərkidilmiş və relslərlə hərəkət edən vinç idi. Həmin vinç sadəcə Devidin yox, əlavə 3 operatorun köməkliyi ilə hərəkət edirdi.

Vinçin relslə birləşən hissəsində xüsusi kəsiklər var idi ki, həmin boşluqlara qapaqlar yerləşdirilirdi və Devid rahat uçurdu. Lakin məsələ bundadır ki, o, həmişə bir tərəfi üzrə uçurdu. Əks halda iplər dolaşa bilərdi. Hər şeyə rəğmən Kopperfild peşə sirlərini düzgün gizlədə bildiyindən, onba sehrbaz deyə bilərik...

Ölkə.Az