Putin Cənubi Qafqazı necə uduzdu: ABŞ və Qərb regionu Rusiyanın əlindən alır
Putinin Soçi məğlubiyyəti Rusiyanın vasitəçilik missiyasının sona çatmaq üzrə olduğunu, əsas təşəbbüsün isə artıq ABŞ və Qərbin əlinə keçdiyini təsdiqlədi... "Ölkə.az" musavat.com-a istinadla bildirir ki, Rusiya tərəfindən Azərbaycanın Xankəndi və ətraf bölgəsinə “təxribat ezamiyyəti”nə göndərilmiş erməni milyarder Ruben Vardanyanla bağlı Kremlin “məkrli layihəsi” də iflasa uğramaq üzrədir...
Rusiyanın Cənubi Qafqaz siyasəti iflasa uğrayır. Çar Rusiyasından üzübəri Cənubi Qafqazda hegemonluq edən, hətta zaman-zaman sahibkar kimi davranan Kreml artıq bu regionda bütün dayaqlarını tamamilə itirmək üzrədir. Və Kreml bu reallığı nə qədər qəbul etmək istəməsə də, müqavimət göstərməyə çalışsa da, proses geriyədönməz xarakter alıb.
Əslində, üçtərəfli Soçi görüşünün nəticələri də bu reallığı növbəti dəfə təsdiqlədi. Hər halda, Rusiya prezidenti Vladimir Putin Soçi görüşündə Kremlin hazırladığı sənədin imzalanmasına nail ola bilmədi. Soçi Bəyanatının mətnindən bəzi məsələlərin çıxarılmasına məcbur qaldıqlarını etiraf edərkən, prezident V.Putinin daxili gərginliyi də açıq-aşkar müşahidə olunurdu.
Təbii ki, Kreml sahibinin düşdüyü vəziyyəti anlamaq çətin deyil. Belə ki, Rusiyanı hələ də dünyanın hegemon dövlətlətləri sırasında hesab edən prezident V.Putinin Cənubi Qafqaz regionunda sözünün keçməməsi Kreml sahibi üçün yeni situasiyadır. Yəqin ki, Rusiyanın və onun siyasi elitasının bu geopolitik reallıqla barışması üçün müəyyə zamana ehtiyac olacaq. Və Kreml istər-istəməz bu realıqla hesablaşmalı olacaq.
Ancaq hələlik Kreml Rusiyanın üçtərəfli Soçi görüşündə üzləşdiyi siyasi-diplomatik uğursuzluğun, hətta müəyyən mənada, məğlubiyyətin yaratdığı şok effektini öz üzərindən atmağa çalışır. Böyük ehtimalla bundan sonra Kreml Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin narazılığına səbəb olacaq təkliflərin müzakirəyə çıxarılmasında daha ehtiyatlı davranmağa çalışacaq. Hər halda, Rusiyanın “Dağlıq Qarabağ məsələsi”nin və “status” mövzusunun gələcəyə saxlanılması, eləcə də, rus sülhməramlıların mandatının uzadılması təklifinin məhz Prezident İlham Əliyev tərəfindən bloklandığı artıq hər kəsə məlumdur.
Maraqlıdır ki, Ermənistan cəmiyyəti, eləcə də, Azərbaycanın Xankəndi və ətraf bölgəsindəki erməni separatçı-terrorçular da üçtərəfli Soçi görüşünün nəticələrindən narazı qalıblar. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin “Dağlıq Qarabağ məsələsi artıq tarixə çevrilib, bu mövzuda müzakirə ediləcək heç bir şey yoxdur” açıqlamasına uyğun nəticələr erməni toplumunda pessimizmi artırıb. İndi erməni toplumu “Dağlıq Qarabağ” və “status” mövzularının həmişəlik qapadıldığını qəbul etməyə başlayıb.
Rusiya tərəfindən Azərbaycanın Xankəndi və ətraf bölgəsinə “təxribat ezamiyyəti”nə göndərilmiş erməni milyarder Ruben Vardanyan Soçi Bəyannaməsində “Dağlıq Qarabağın özünütəyinetmə hüququ”nun nəzərə alınmadığından narazı qaldığını bildirib. O, Ermənistanın “Dağlıq Qarabağ erməniləri”nin əvəzindən onların taleyini həll edən sənədlərə imza atmaq hüququnun olmadığını da vurğulayıb. Halbuki, R.Vardanyan da yəqin ki, anlayır ki, Rusiyanın maraqları ilə hesablaşmayan rəsmi Bakı üçün onun narazılığı və ya mövqeyi heç bir əhəmiyyət daşımır.
Beləliklə, üçtərəfli Soçi görüşündən sonra Rusiyanın Cənubi Qafqazdakı mövqeləri daha da zəiflədi. Erməni tolumuna onilliklər boyu təblig edilən “sərsəm xəyallar” da həmişəlik “dəfn” olundu. Və Azərbaycan-Ermənistan yekun sülh sazişinin taleyinin ermənilərə hələ də vədlər verməyə çalışan Rusiyada deyil, Qərbdə həll ediləcəyi dəqiqləşdi.
Məsələ ondadır ki, Paşinyan hakimiyyəti də Soçi görüşünün nəticələrindən öz siyasi maraqları çərçivəsində istifadə etməyə başlayıb. Belə ki, rəsmi İrəvan Rusiyanın Ermənistana verdiyi vədlərin arxasında durmağa qadir olmadığı barədə arqumentləri daha ön plana keçirtməkdədir. İndi Paşinyan hakimiyyəti ABŞ və Qərblə yaxınlaşma cəhdlərində daha rahat davrana biləcəyini gizlətmir. Üstəlik, Ermənistan cəmiyyətində Rusiya əleyhinə propoqandanın gücləndirilməsindədn də qətiyyən çəkinmir.
Onu da qeyd edək ki, Azərbaycan-Ermənistan sərhədlərinin delimitasiya və demarkasiya prosesi üzrə komissiyalar artıq Rusiya ərazisində deyil, məhz Avropada - Brüsseldə görüşüblər. Digər tərəfdən, Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri də yaxın günlərdə Vaşinqtonda görüşəcəklər. ABŞ-ın dövlət katibi Entoni Blinken isə həmin görüşdə vasitəçi qismində iştirak edəcək. Və bu proses Rusiyanın vasutəçilik missiyasına vurula biləcək ən sarsıdıcı zərbə hesab olunur.
Belə anlaşılır ki, Kreml Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan arasında planlaşdırılan Brüssel görüşü ərəfəsində Soçi variantını ön plana keçirtməyə çalışdı. Rusiyanın şəriksiz vasitəçi olduğunu və Cənubi Qafqaza hələ də nəzarət edə bildiyini qabartmağa cəhd göstərdi. Ancaq Soçi görüşü Rusiyanın vasitəçilik missiyasını möhkəmləndirmək əvəzinə, onun sona çatmaq üzrə olduğunu, əsas təşəbbüsün artıq ABŞ və Qərbin əlinə keçdiyini təsdiqlədi.
Təbii ki, bütün bunları nəzərə aldıqda, Kreml üçün Soçidə baş verənlər siyasi-diplomatik məğlubiyyət anlamı daşıyır. Rusiya siyasi dairələri bu məğlubiyyətin necə kompensasiya olunacağını deyəsən, hələ heç özləri də bilmirlər. Ancaq buna baxmayaraq, günahkar axtarışına da başlayıblar.
Belə anlaşılır ki, bu məğlubiyyətin məsuliyyətini Rusiyanın Ermənistandakı səfiri Sergey Kapırkinin üzərində yükləmək niyyətinə düşüblər. Çünki Rusiya səfiri Kremlin Ermənistan siyasətini bu ölkədə təblig edə bilməməkdə suçlanır. Və bu səbəbdən də, Ermənistan cəmiyyətində Rusiya əleyhinə əhval-ruhiyyənin daha da gücləndiyi vurğulanır.
Əlbəttə ki, Rusiya kimi ölkələrdə siyasi elitanın uğursuzluğu üçün “günah keçisi” axtarıb tapmaq o qədər də çətin deyil. Ancaq günahkarın tapılmasının Rusiyanın maraqlarının təmin edilməsi cəhdlərinə əlavə nəsə qata biləcəyi qətiyyən inandırıcı görünmür. Çünki Rusiya Cənubi Qafqazdakı sülh prosesində təşəbbüsü tamamilə ABŞ və Qərbə verib. Və bu, həm də Rusiya üçün Cənubi Qafqazın itirlməsi ilə bağlı prosesin həlledici mərhələyə keçməsi anlamı daşıyır.
