Əliyev Yaxın Şərqə də nüfuz edir: Paşinyan isə Putinə arxa çevirdi, Baydenə boyun əydi
Kremlin üçtərəfli görüş təkliflərini qəbul etməyən baş nazir Nikol Paşinyan Rusiyanın düşməni ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə danışıqlar masasına qayıtmağa məcbur oldu... "Ölkə.az" musavat.com-a istinadla bildirir ki, Dövlət katibi Entoni Blinkenin istəyi ilə dərhal danışıqlar masasına oturan eməni baş nazir sülh prosesində təşəbbüsün Rusiyadan ABŞ-a keçməsinə münbit şərait yaradıb...
Bütün dünyanın diqqəti Almaniyanın Münhen şəhərinə çevrilib. Bu şəhərdə beynəlxalq təhlükəsizlik konfransı keçirilir. Azərbaycan cəmiyyəti də bu önəmli geopolitik müzakirə məkanından gələcən məlumatları xüsusi həssaslıqla izləyir. Və indiyə qədər baş tutmuş bir sıra görüşlər böyük maraq doğurur.
Məsələ ondadır ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin dünyanın nüfuzlu ölkələrinin siyasi, hərbi və iqtisadi sahələrinin liderləri ilə bir çox önəmli görüşləri olub. Həmin görüntülərdə Azərbaycanın Avropa Birliyi üçün etibarlı enerji təhlükəsizliyi tərəfdaşı olduğu əminliklə vurğulanıb. Bundan sonra iqtisadi-ticari, hərbi-siyasi və enerji sahələri üzrə əməkdaşlığın daha da inkişaf etdirilməsi ilə bağlı anlaşmalar əldə olunub.
Maraqlıdır ki, Münhendə Prezident İlham Əliyev Azərbaycan diplomatiyasının əhatə dairəsini daha da genişləndirə biləcək nisbətən yeni istiqamətlərə də diqqət yetirib. Azərbaycan liderinin İraq Kürdüstan Regional Hökumətinin başçısı Neçirvan Bərzani ilə görüşməsi rəsmi Bakının Yaxın Şərq regionda tərəfdaşlıq münasibətlərinə böyük önəm verdiyini göstərir. Və bu yeni geopolitik istiqamətin yaxın gələcəkdə Azərbaycanın siyasi-diplomatik, eləcə də, iqtisadi-ticari maraqlarına fayda verəcəyi qətiyyən şübhə doğurmur.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, İraqın geosiyasi reallığı da göstərir ki, Kürdüstan muxtariyyəti artıq müstəqil dövlətə aid əsas atributlara malikdir. Bu muxtariyyətin öz bayrağı, gerbi, ordusu, xarici siyasəti belə, mövcuddur.
Kürdüstan muxtariyyəti Türkiyə ilə də normal əlaqələr qurmağa nail olub. Belə ki, tərəflər arasında siyasi dialoq mühiti mövcuddur, qarşılıqlı əməkdaşlıq münasibətləri inkişaf edir. Və əlbəttə ki, Azərbaycan Kürdüstanla münasibətlərinin formalaşmasında Türkiyə faktorunu da nəzərə alır. Çünki iqtisadi əlaqələr baxımından, Kürdüstan muxtariyyəti Türkiyənin ikinci tərəfdaşıdır. Tərəflər arasında ticarət dövriyyəsi 12 milyard dollar təşkil edir. Türkiyə biznesi Kürdüstan muxtariyyətinə böyük investisiyalar yatırır.
Ancaq Türkiyənin Kürdüstan muxtariyyəti ilə yaxın münasibətlərinə baxmayaraq, digər qonşu ölkə olan İranda ən çox diskriminasiyaya uğrayan xalqlardan biri də elə kürdlərdir. Təsadüfi deyil ki, İran Kürdüstan muxtariyyəti ilə sərhəd bölgəsində tez-tez hərbi əməliyyatlar keçirir, kürdlərin yaşadıqları əraziləri ağır silahlardan atəşə tutur, çoxsaylı insan tələfatına səbəb olan əməliyyatlar reallaşdırılır. O cümlədən, kürdlər etnik azlıq kimi, İranın müttəfiqi Ermənistanda da ciddi təzyiqlər altında yaşayırlar. Ermənilər həm də kürdlərə qarşı vaxtilə soyqırımı siyasəti həyata keçiriblər, hazırkı dövrdə də bu xalqın fəal nümayındələrinə qarşı təqib və zorakılıq siyasəti yürüdülür.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev isə bu muxtariyyət ilə normal münasibətlərin, iqtisadi-ticari əlaqələrin qurulmasına yönəlik fəaliyyətə üstünlük verir. Prezident İlham Əliyev hətta bəyan edib ki, Azərbaycan, Türkiyə və İraqın Kürdüstan Regionu üçtərəfli əməkdaşlıq mexanizmləri yarada bilər. Bu baxımdan, rəsmi Bakının Yaxın Şərq regionunda sülhün və sabitliyin bərqərar olmasına töhfə vermək niyyəti inkaredilməz reallıqdır.
Göründüyü kimi, rəsmi Bakı yalnız Cənubi Qafqazda deyil, ümumiyyətlə, bütün dünyada sülhə və qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığa üstünlük verir. Üstəlik, bu istiqamətdə birbaşa fəaliyyət göstərmək niyyətini də Münhen görüşlərində qabarıq şəkildə ön plana çəkir. Halbuki, analoji niyyət və fəaliyyət cəhdləri Ermənistanın davranışlarında qətiyyən müşahidə olunmur.
Məsələ ondadır ki, Azərbaycan liderinin siyasi-diplomatik görüşlər keçirdiyi bir vaxtda Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın Münhendə daha çox ölkəsinə yeni himayədar axtarışına çıxması, yalnız "şikayət diplomatiyası" üzrə hərəkət etməyə çalışması da diqqətdən yayınmır. Hər halda, erməni baş nazirin Ermənistanın bacısı Fransanın prezidenti Emmanuel Makron ilə ayaqüstü danışmaq üçün onu uzun müddət elə ayaqüstə gözləməsi də maraqlı məqamlardan biridir. Və bu, həm Ermənistanın, həm də diplomatiyasının nə qədər aciz durumda olduğunu göstərir.
Halbuki, Fransa prezidenti Emmanuel Makron ölkəsinin maraqları naminə Ermənistanı geopolitik alətə çevirməyə hazır olduğunu da qətiyyən gizlətmir. Belə ki, Fransa prezidenti Mühhendə Rusiyanın Cənubi Qafqazda və bütün dünyada gərginlik, qarşıdurma yaradan əsas pozucu mərkəz olduğunu bəyan edib. Eyni zamanda, bildirib ki, Rusiyadan müdafiə olunması üçün Ermənistana müxtəlif dəstək variantları müzakirə olunur. Və Ermənistana bu dəstəyin verilməsi davamlı olacaq.
Təbii ki, prezident Emmanuel Makron bu açıqlaması ilə Ermənistandan Fransanın maraqları naminə istifadə etdiyini etiraf etmiş oldu. Üstəlik, baş nazir Nikol Paşinyanı da növbəti dəfə Rusiyanın açıq hədəfinə çıxartmış oldu. Çünki indi yəqin ki, erməni baş nazir Kreml sahibi Vladimir Putinə Fransanın Ermənistana Rusiya əleyhinə necə dəstək vermək niyyətində olduğunu izah etmək məcburiyyətində qalacaq. Və bunu etmək o qədər də asan olmayacaq.
Məsələ ondadır ki, Rusiya Ermənistana qəzəbli olduğunu qətiyyən gizlətmir. Xüsusilə də, rəsmi İrəvanın KTMT-dan imtina edərək, Avropa Birliyinin müşahidə missiyasını Ermənistana gətirməsi Kremldə əsəbləri tarıma mı çəkmək üçün yetərlidir. Çünki, Kremldə Paşinyan hakimiyyətinin Rusiyaya arxa çevirib, Avropa Birliyinə sığınmaq cəhdlərini Qərbin xeyrinə seçim kimi qəbul edirlər. Və bu, Rusiyanın hər an Ermənistana qarşı radikal addımlar atmasına stimul verə bilər.
Digər tərəfdən, Kreml Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin görüşününə Rusiyanın vasitəçiliyini artıq dəfələrlə rəsmən təklif edib. Ancaq rəsmi İrəvan bu təkliflərdən hər dəfə müxtəlif bəhanələrlə yayınmağa nail olub. Rusiyanın sülh prosesinə vasitəçiliyinə əngəl törədib. Bu, Rusiyanın Cənubi Qafqazdakı geopolitik proseslərdən kənarlaşdırılmasına yönəlik ABŞ və Qərbin rəsmi İrəvana verdiyi təlimatların icra edilməsi anlamı daşıyır.
Çünki, Kremlin təkliflərini qəbul etməyən baş nazir Nikol Paşinyan Rusiyanın düşməni ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə danışıqlar masasına qayıtmağa məcbur olub. Rəsmi İrəvan Münhen konfransı ərəfəsində Azərbaycan və Ermənistan liderləri arasında görüşün olmayacağını bildirsə də, ABŞ-ın dövlət katibi Entoni Blinkenin vasitəçilik həvəsi qarşısında duruş gətirə bilməyib. Erməni baş nazir dərhal danışıqlar masasına oturmaqla, sülh prosesində təşəbbüsün Rusiyadan ABŞ-a keçməsinə münbit şərait yaradıb. Və indi Kremlin buna verəcəyi reaksiya böyük maraq doğurur.
