Əliyev yeni dünya düzəninin şifrələrini açdı: Fransa sistemdən kənara atılacaqmı
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin BMT və Fransa barədə mövqeyi də əslində, bütün dünyaya yönəlik önəmli ədalət mesajıdır, çünki bu qurumun indiki şərtlər altında fəaliyyəti zamanın tələbi ilə uzlaşmır, zərər vurur... Yeni dünya düzəninin Fransa kimi müstəmləkəçi və soyqırım ənənəsi olan dövlətlərə etibar edilməsi bəşəriyyət üçün böyük təhlükə mənbəyinə çevrilə bilər...
"Ölkə.az" musavat.com-a istinadla bildirir ki, yeni dünya düzəninin formalaşdırılması ilə bağlı proses aktuallığını qoruyub, saxlamaqdadır. Hazırda bu mövzu kifayət qədər ciddi şəkildə müzakirə edilir. Qərb siyasi dairələri pandemiyanın və Ukrayna savaşının yeni dünya düzəninin konfiqurasiyasına birbaşa təsir göstərdiyini düşünürlər. Onların fikrincə, bundan sonra dünya və bəşəriyyətin idarə edilmə sistemi qətiyyən əvvəlki kimi olmayacaq.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, ABŞ prezidenti Co Bayden də Ukrayna və Polşa səfərləri zamanı yeni dünya düzənini ilə bağlı mövzuya toxunmuşdu. Ağ Ev sahibi vurğulamışdı ki, yaxın 4-5 il ərazində yeni dünya düzəni tam şəkildə formalaşmış olacaq. Və üstəlik, dünyanın hüquqi-siyasi sistemi bəşəriyyətin sonrakı onilliklər üçün taleyini müəyyən edəcək.
Digər tərəfdən, Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan da dəfələrlə bəyan edib ki, indiki dünya düzəni olduqca ədalətsizdir. Daha çox bir neçə superdövlətin mənfəətini qorumağa, maraqlarını təmin etməyə indeksləşdirilib. Ona görə də, Türkiyə lideri “dünya beşdən böyükdür” tezisini irəli sürməklə, BMT-də ciddi islahatlara çağırırdı.
Maraqlıdır ki, Ağ Ev rəsmiləri də ABŞ-ın BMT-də islahatların aparılmasının vacibliyi qənaətinə gəldiyini etiraf edirlər. Onların fikrincə, bu məsələ ətrafında dünya ölkələri arasında intensiz məsləhətləşmələr aparılmalıdır və sürətlə taleyüklü qərarlar qəbul edilməlidir. Halbuki, ABŞ-ın BMT-də islahatlar aparılmasında maraqlı ola biləcəyi o qədər də inandırıcı görünmür.
Məsələ ondadır ki, Ağ Ev rəsmiləri BMT Təhlükəsizlik Şurasının beş daimi üzvünün dəyişdirilməsinə və ya bununla bağlı yeni formatın hazırlanmasına müsbət yanaşmırlar. Yəni, ABŞ cəmisi beş ölkənin tam nəzarətində olan BMT-də “kosmetik islahatlar” modelini gündəmə gətirməyə çalışır. Və dünyanın daha ədalətli idarə olunmasına yol aça biləcək yeni çağırışlara müqavimət göstərir.
Ancaq yeni dünya düzəninin də məhz həmin beş ölkəyə etibar edilməsi bəşəriyyətə ədalət və beynəlxalq hüququn aliliyini vəd etmir. BMT Təhlükəsizlik Şurasının beş daimi üzvündən biri olan Rusiya beynəlxalq hüquqa, ərazi bütövlüyünün və sərhədlərin toxunulmazlığı prinsipinə əhəmiyyət vermədən Ukraynaya qarşı işğalçılıq müharibəsi aparır. ABŞ və Çinin dünyada zorakılıq mənbəyi olduğu inkaredilməz reallıqdır. Fransa isə əsrlər boyu müstəmləkəçiliklə, işğal etdiyi ölkələrin xalqlarına qarşı soyqırımla məşğul olub və elə indi də bu ənənəsindən uzaqlaşmayıb. Və bu sadalanan ölkələrin dünyaya ədalət gətirəcəyinə yalnız sadəlövhlər inana bilər.
Maraqlıdır ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də yeni dünya düzəninin indikindən daha ədalətli model üzərində qurulmasını vacib hesab etdiyini qətiyyən gizlətmir. Əksinə, Azərbaycan lideri əmindir ki, BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının tərkibi genişləndirilməlidir ki, bu qurumda dünyanın daha çox ölkə təmsil oluna bilsin və coğrafi baxımdan da daha ədalətli məzmun daşısın. Və Prezident İlham Əliyevin bu mövqeyi dünyanın ədalətli, beynəlxalq hüquq normalarına uyğun idarə olunmadığının təsdiqidir.
Digər tərəfdən, Prezident İlham Əliyev dünyada ədalətsizliyin əsas qaynaqlarından biri olan Fransanın törətdiyi tarixi və bəşəri cinayətləri gündəmə gətirməyi də qətiyyən unutmayıb. Belə ki, Azərbaycan lideri xüsusi olaraq, vurğulayıb ki, Fransa müstəmləkə cinayətlərinə, eləcə də, soyqırım aktlarına görə üzr istəməlidir. Və Azərbaycanın dövlət başçısı rəsmi Parisi belə bir üzrün istənilməsinə çağırıb.
Göründüyü kimi, rəsmi Bakının Fransaya yönəlik münasibəti prinsipial xarakter daşıyır. Azərbaycan lideri tamamilə haqlı olaraq, rəsmi Parisə Fransanın qaranlıq keçmişini xatırladır. Çünki Fransa dünyanın bir çox regionlarında, o cümlədən də, Afrika qitəsində dəhşətli qətliamlar soyqırımlar törətmiş dövlətdir. Fransa ordusunun Əlcəzairdə, Ruandada və s. ölkələrdə yüzminlərlə günahsız insanı kütləvi çəkildə qətlə yetirməsi hələ unudulmayıb. Rəsmi Parisin Fransanın hərbi gücü qarşısında müdafiəsiz olan ölkələri müstəmləkə prinsipi ilə istismar etməsi hələ də davam edir.
Ancaq nə qədər qəribə də olsa, qaranlıq keçmişi, dövlət tarixi bəşəri cinayətlərlə yazılmış Fransa müasir dünyada insan haqlarının müdafiəçisi roluna da iddia edir. Rəsmi Paris onlarla ölkədə insanları qətliama məruz qoyduğu, xalqların səsini boğduğu halda, indi insan hüquqlarının ifadəçisi, söz və fikir azadlığının müdafiəçisi kimi görünməyə çalışır. Hər halda, tarixi bə bəşəri hərbi-siyasi cinayətlərin müəllifi olan Fransanın Azərbaycana hansısa iradlar bildirməsi tamamilə məntiqsiz və mənasızdır. Və ona görə də indi rəsmi Paris daha çox Fransanın ləkəli tarixinin təmizlənməsi barədə düşünməsi lazımdır.
Təbii ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin BMT və Fransa barədə mövqeyi də əslində, bütün dünyaya yönəlik önəmli ədalət mesajıdır. Rəsmi Bakı bununla yeni dünya düzəninin şifrələrini gündəmə gətirmiş kimi görünür. Çünki BMT-nin indiki şərtlər altında fəaliyyəti zamanın tələbi ilə uzlaşmır, əksinə, dünyaya zərər vurmaqla yanaşı, gələcək üçün də ciddi təhlükələr vəd edir. Yəni, yeni dünya düzənini Fransa kimi müstəmləkəçi və soyqırım ənənəsi olan dövlətə etibar etmək bəşəriyyət üçün böyük təhlükəyə çevrilə bilər.
