Əlinin tərsi ilə vurulan şillə, tənha canavarlar, küçədə cinsi əlaqə...
Deyirlər, şair cəhənnəmi görməmiş, şair ola bilməz. Bu məntiqlə yazıçı da yanğının içində qovrulmamış, sətirlərini təsirli edə bilməz. Ötən gün həmsöhbətimlə dəyərlərin meyarının itdiyini, nəyin yaxşı, nəyin pis olduğunu anlamağın çətinliyi barədə danışırdım. Çünki dünən müsbət münasibət göstərilən hadisələrə, anlayışlara bu gün yumşaq desək, rəğbət bəslənmir. Bu gün də aktuallığını qoruyan və işlək olan nəsnələrə fikir bildirilərkən “Keçmişdə qalıb, bu yana keçə bilməyib” damğası vurulur. Hazırdırlar ki, yeni cümlələrlə ağzının üstündən əlinin tərsi ilə vursunlar – yaşlısına da, cavanına da... Beləliklə, insan nəyə necə reaksiya verəcəyini bilmir. Artıq hay-küydə tısbağa kimi qınına çəkilmək ən normal seçimə çevrilib.
Bu minvalla günümü ümidsizlik içərisində sonlandırırdım ki, maraqlı paylaşım qarşıma çıxdı. Daha doğrusu, əsas məsələ paylaşıma gələn rəylər idi. Demək, “Komedixana” aktyorlarının hansı maşına sahib olduğunu əks etdirən video hazırlanmışdı. Videoda avtomobillərin qiymətləri də qeyd olunmuşdu. Maraqlıdır ki, indiki dövrdə kimin cibinə nə qədər pulun girib-çıxması, az qala ən ümdə mövzulardan hesab olunduğu bir vaxtda insanların reaksiyası yaxşı mənada məni heyrətləndirdi. Yazılan 500 rəy arasında demək olar ki, hamı xoş sözlər yazmışdı. Onlar cansağlığı diləyir və aktyorların öz zəhməti ilə avtomobili aldığını bildirirdilər. Açığı, çox sevindim, sanki uzun zamandan sonra cəmiyyətimizin ilk dəfə idi ki, malı mala qatmadığının şahidi olurdum.
Çünki dünən xoş baxdığımız hadisələrə indi pis gözlə, hikkə ilə nəzər yetirilir. Sevginin, məhəbbətin yerinə qəzəb, aqresiya şah olub. Razıyam ki, dünənlərdə gərəksiz reaksiyalar da vardı, yeniliklər içərisində pozitiv tendensiyanın yarandığını da müəyyən mənada qəbul etmək olar. Amma bütün bunlar özü ilə birgə dağıdıcılıq da gətirdi. İnsanların əhvali-ruhiyyəsində xoş ovqat yaradan hadisələr mənasını itirməyə başladı. Əvvəllər insanların şad gününə sevinirdik, “göz dəyməsi”ni, “maşallah”ı yerli-yerində idi. Kimsə qeyri-səmimi olsa da, ən azından üzdə göstərilirdi.
Təsəvvür edin, qavrama qəbiliyyəti də o qədər dəyişib ki, hətta nədənsə gileylənəndə belə, gileyləndiyin adam da kənardan “hıııı, elədi” deyib mızıldanır. Normaldır deyə bilərsiniz, çünki belə adamlar kifayət qədərdir. Amma... Dəfələrlə özü ilə danışan zaman da fikirlərimi açıq və dolayı yolla bildirirəm, razılaşır, haqlı olduğumu ifadə edir. Amma di gəl ki, “tənha canavar”dır.
Deyirsən, içinə bəhməz, mən sənin kimi insanları da nəzərdə tuturam e, sən kimdən narazısan axı. Səs tonunla, ədanla hamıdan narazı olub, hamını narazı salan sən, amma eyni düşüncəni bölüşürmüşük, sən demə. Lap mənasız, yersiz gileyi dilə gətirdiyimi fikirləşdim.
Yeni dəbə çevrilən hallardan biri də təkliyin olduqca səviyyəli, sərfəli, məqsədəuyğun dəyər kimi assosiasiya edilməsidir. Yəni yeni dəyərlər toplusunda yalnızlıq üstün seçimdir. Yenə də bəzi məqamlarda təklik faydalı hesab edilə bilər. Amma camaatın qaçdığı adamın da özünü öyərək “tənha canavar” kimi təqdim etməsi də, bir ayrı dərddir.
Tarixə nəzər salsaq, bütün uğurlu hesab olunan şəxsiyyətlər komanda şəklində, toplu formada hansısa nailiyyət əldə edib. Bəli, onlardan biri mütləq lider olmalıdır ki, komandanın yükünü daşısın və irəli sürülən təkliflərin ən əhəmiyyətlisi barədə müstəqil qərarlar verə bilsin. Nəhayətində proqressiv nəticə ortaya çıxır.
Hələ “azad düşüncə” deyib özü kimi olmayanların basıb gözünü çıxardanları demirəm. Bunun harası azadlıq oldu ki, qarşındakının azadlığını əlindən alırsan. Öz fikrini əsaslandırmadan yürüdürsən və ya diktə edirsən. Hə, razıyam ki, bu gün bər-bəzəkli sözlərlə də, qondarma əsaslandırmalarla da hansısa düşüncə soxuşdurulur.
Siz bir təzadlı dəyərə baxın: mikrofon uzadıb elə sual verirlər ki, cavab verən insanlar ələ salınacaq və lağ obyektinə çevriləcək. İndi həmin adam, sual verən şəxs insanların azadlığından dəm vurur, verilişində normal fikir bildirənə “sizin düşüncənizin buradan səslənməsinə imkan verə bilmərəm” deyir. Səslənən fikir isə dünən əxlaq sayılan mövzu idi. Düşünün, şəxsiyyət dəyərini alçaldan şəxs məgər əvvəllər normal fikir aşılayırdı ki, indi guya proqressiv performans göstərir?! Sadəcə, informasiyanın əsiri olan insanların düşüncəsini bölüşdüyünə görə özü də əsir kimi davranır.
Kim deyə bilərdi ki, nə zamansa Bakının mərkəzi küçəsində, parkın ortasında, günün günortaçağı kişi və qadın cinsi əlaqəyə girəcək qədər cəsarətlənər. Amma oldu, hətta Rusiyada da işıqforun yanında eyni hal yaşandı. Bir az “irəli getsək”, dəyərlər tamamilə dağılsa, əlbəttə ki, bu, xəbər olmayacaq. Adi hala çevriləcək.
Biz nəyə görə “qaqa model”inə qarşı çıxırıq, çünki zərərlidir, onun şəxsi həyatı mənim şəxsi həyatıma müdaxilə edəcək qədər təhlükəlidir. Nəticədə biz hansısa formada onların varlığına etirazımızı, narazılığımızı bildiririk.
Heç nə demirəm, 2 il, bəlkə də, daha az ən aqressiv münasibət göstərdiyimiz nəsnə, hətta bu dediyimiz “qaqa modeli”nə total informasiya axını ilə “yaxşı şeydir” deyilsə, o zaman əksər insanlar da həmin məlumata əsasən kodlanacaqlar. Amma insan fitrətinin, ruhiyyəsinin kimyasını, nə ilə yoğrulduğunu qətiyyən unutmaq olmaz. Məhz bunun nəticəsidir ki, bu gün depressiya əsas problemlərdən birinə çevrilib və ağıllı adamlar “tənha canavar” olmağı yox, yalnız qalmağı seçir. Bu, yuxarıda dediyimiz kimi, lay divar olanlara aid deyil, təbii ki. Paradoksal olsa da, təəssüf ki, belədir...
Siyahını uzatmaq olar, amma bütün qaramat hallara baxmayaraq, işıq görünür, nəfəslik öz aktuallığını itirmir, ümid hələ də mövcuddur. Saatlarla söhbətlərini dinləməyə yorulmadığımız, görəndə bütün əhvalına müsbət təsir edən, həyatını yalnız faydalı olmağa xərcləyən insanlarımız var.
P.S: Bu yazını yazarkən xalqımızın sənətkarı Əməkdar artist Aygün Bəylər həyatda idi, onun vəfatından sonra sosial mediada qızışan müzakirə də dəyərlərin əhəmiyyətinin və itib-batmamasının nə qədər zəruri olduğunu əyani şəkildə sübut etdi. Üstəlik hər itkidə mənəvi çalarların ortaya çıxması, bizi özümüzə qaytarması bizi düşündürməlidir ki, gecikməyək, özümüzə gələk.
